Ώρα για διάβασμα! Πώς πρέπει να γίνεται;

Από την προσχολική ηλικία (μέσα από τα ποιήματα και τα θεατρικά έργα που «ανεβάζουν» τα παιδιά στις σχολικές εορτές), τα παιδιά έρχονται σε επαφή με έννοιες όπως απομνημόνευση και αναδιήγηση και προετοιμάζονται έτσι για τα θεωρητικά μαθήματα του δημοτικού.

Με την έναρξη της Γ’ δημοτικού, οι μαθητές έρχονται για πρώτη φορά επίσημα, αντιμέτωποι με την έννοια των θεωρητικών μαθημάτων μέσα από την επαφή τους με το μάθημα της Ιστορίας, των Θρησκευτικών και της Μελέτης Περιβάλλοντος. Στις επόμενες τάξεις θα ακολουθήσουν το μάθημα της Γεωγραφίας, της Φυσικής, της Αγωγής κ.α.

Επειδή πολλά παιδιά δυσκολεύονται με την εκμάθηση των θεωρητικών μαθημάτων, η ψυχολόγος-σχολική σύμβουλος Αναστασία Γκοτσοπούλου, σου κάποιες ιδέες προσέγγισης αυτών των μαθημάτων.

Δεν αποτελούν πανάκεια. Σε κάποιους μαθητές μπορεί να ταιριάζουν, σε άλλους όχι. Οι μαθητές δεν έχουν παρά να δοκιμάσουν, να ενσωματώσουν, να εξελίξουν όποιο στοιχείο τους ταιριάζει ή να το απορρίψουν, ώσπου να κατασταλάξουν στη δική τους μέθοδο μάθησης.

Πώς διαβάζουμε τα θεωρητικά μαθήματα;

Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για το πώς θα κατακτήσουμε τη γνώση που μας δίνουν τα θεωρητικά μαθήματα. Είναι στην ευχέρεια του κάθε μαθητή να ασχοληθεί υπομονετικά και να δοκιμάσει διάφορες μεθόδους εκμάθησης ώστε να καταλήξει σε έναν τρόπο που να του ταιριάζει. Μην ξεχνάμε ότι δεν μαθαίνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο.
Τα θεωρητικά μαθήματα απαιτούν αποστήθιση, απομνημόνευση και αυτά για να επιτευχθούν χρειάζεται χρόνος, γι’αυτό και πολλοί μαθητές δεν αγαπούν ιδιαίτερα την ενασχόλησή τους μ’αυτά τα μαθήματα. Ίσως όμως να μην έχουν ανακαλύψει ακόμα τον τρόπο εκμάθησης που τους ταιριάζει, μια και τα μαθήματα αυτά δεν θέλουν κόπο αλλά τρόπο.

Η διαδικασία βήμα-βήμα

-Ξεκινάει διαβάζοντας απαραιτήτως τον τίτλο του κεφαλαίου στο οποίο βρίσκεται (πχ. ελληνιστικά χρόνια) και τον τίτλο του μαθήματος. Ο τίτλος είναι η περίληψη του μαθήματος. Με λίγες λέξεις διαμορφώνει μια πρώτη εικόνα για το περιεχόμενο του μαθήματος.

-Κατόπιν επεξεργάζεται τις εικόνες με τους υπότιτλους, τις επικεφαλίδες των παραθεμάτων (αν υπάρχουν) και διαβάζει και τις ερωτήσεις στο τέλος του μαθήματος (αν υπάρχουν). Όλα αυτά διαφωτίζουν το παιδί περισσότερο για το μάθημα που πρέπει να μάθει και για τα σημεία που πρέπει να δώσει περισσότερη έμφαση.

-Στη συνέχεια, αν θέλει κάνει μια πρώτη ανάγνωση όλου του κειμένου για να αποκτήσει σαφέστερη εικόνα και μετά ξεκινάει την μελέτη.

-Έχει βρεθεί ότι ο καλύτερος τρόπος είναι να μαθαίνουμε μία-μία παράγραφο. Όταν οι παράγραφοι είναι μεγάλες, αποφασίζει να τις χωρίσει στη μέση ή σε μικρότερα κομμάτια, βάζοντας σημάδι με το μολύβι του. Διαβάζει δυνατά (έχει βρεθεί ότι βοηθάει να ακούμε αυτά που λέμε και μας συγκεντρώνει).

-Η πρώτη ανάγνωση είναι αργή προκειμένου να καταλάβει το νόημα (σταδιακά η ταχύτητα ανάγνωσης μεγαλώνει). Καθώς διαβάζει, φαντάζεται το νόημα των λέξεων.

-Φτιάχνει εικόνες με αυτά που διαβάζει. Μπορεί και να τα παριστάνει με κινήσεις των χεριών και του σώματός του (παριστάνοντας το δάσκαλο που τα εξηγεί στους μαθητές) ή κάποια σημεία που το δυσκολεύουν να τα λέει τραγουδιστά. Ονόματα ή λέξεις (πχ. Αναξίμανδρος) που το δυσκολεύουν μπορεί να τις γράφει κάποιες φορές σε ένα πρόχειρο.

-Υπογραμμίζει τις λέξεις κλειδιά και δίνει ιδιαίτερη σημασία στις λέξεις με έντονα γράμματα. Ακολουθεί δεύτερη, τρίτη, τέταρτη ανάγνωση.

-Σιγά-σιγά επιχειρεί να πει αυτά που διαβάζει μόνο του, χωρίς να κοιτάζει μέσα. Αν δεν θυμάται κάτι, ρίχνει μια ματιά στο κείμενο και συνεχίζει να λέει το μάθημα.

-Όταν φτάσει στο σημείο να πει την παράγραφο χωρίς να κοιτάξει καθόλου μέσα στο κείμενο, αυτό σημαίνει ότι την έχει μάθει και μπορεί τότε να προχωρήσει στην επόμενη παράγραφο. Το ίδιο κάνει μέχρι να μάθει όλο το μάθημα.

-Στο τέλος, κάνοντας επανάληψη, λέει μια φορά ή όσες φορές νιώσει ότι χρειάζεται, όλο το μάθημα από την αρχή, χωρίς να κοιτάξει μέσα.

Κάποιοι μαθητές βοηθούνται στην εκμάθηση της ιστορίας, αντιγράφοντας το κείμενο του μαθήματος σε ένα πρόχειρο τετράδιο.
Κάποιοι άλλοι, καθώς διαβάζουν, γράφουν σε ένα χαρτί τα σημαντικά σημεία του μαθήματος με λέξεις κλειδιά, βελάκια, σαν σχεδιάγραμμα του μαθήματος.

Στόχος όλων αυτών των τεχνικών είναι να μάθει το παιδί να διαβάζει μόνο του τα θεωρητικά μαθήματα, χωρίς τη βοήθεια των γονιών του. Όταν το καταφέρει αυτό, να έχει μάθει δηλαδή να διαβάζει μόνο του προσεκτικά και συστηματικά, δεν θα έχει δυσκολία στα επαναληπτικά τεστ και διαγωνίσματα.