Τι θα πει “εθισμένος στο σεξ”; Ποια τα συμπτώματα;

Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας) γράφει για τους σεξουαλικά εθισμένους. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους; Πώς επηρεάζουν τη σχέση; Ποια η θεραπεία;

Όταν ακούμε τη λέξη “εθισμός” ο αυτόματος συνειρμός είναι ναρκωτικά, αλκοόλ και τζόγος. Ωστόσο ο εθισμός στο σεξ είναι μία επιπλέον παράμετρος που ειδικά στην εποχή που διανύουμε -της σεξουαλικής απελευθέρωσης και της τεχνολογίας, είναι σε έξαρση. Η επιστημονική ορολογία που αποδίδεται στο πρόβλημα είναι εθισμός στο σεξ, ψυχαναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά, σεξουαλική μανία ή έμμονη διαστρέφουσα σεξουαλική δραστηριότητα.

Ο σεξουαλικά εθισμένος είναι συνήθως κάποιος που έχει μια ψυχαναγκαστική ανάγκη να εκτελέσει σεξουαλικές πράξεις (αυνανισμό, διαδικτυακό σεξ, εμπλοκή σε διάφορα σεξουαλικά παιχνίδια, εναλλαγή πολλών συντρόφων, χρήση πορνογραφικού υλικού, ψυχαναγκαστικές φαντασιώσεις). Λειτουργεί εμμονικά πάνω στο σεξ και αυτό συνεπάγεται την έλλειψη ελέγχου και αυτοκυριαρχίας πάνω στην παρόρμηση. Ακόμη και να αγαπά τη σύντροφό του, η επιθυμία του παραμένει ανεξέλεγκτη και μόνη διέξοδος σε αυτό είναι να ικανοποιήσει την ανάγκη του. Πολλοί από αυτούς είναι παντρεμένοι και φαινομενικά ζουν μία φυσιολογική ζωή ενώ ουσιαστικά η ζωή τους είναι διπλή και η δυσκολία να αναπτύξουν και να διατηρήσουν στενές σχέσεις είναι μεγάλη.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η έντονη σεξουαλική δραστηριότητα και η απόλαυσή της δεν ορίζει τον εθισμό. Το να απολαμβάνει κάποιος το σεξ σε μεγάλη συχνότητα είναι απόλυτα φυσιολογικό.

Το άτομο με έντονα ψυχαναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά θεωρείται διαταραγμένο και η ζωή του επηρεάζεται αρνητικά σε όλα τα επίπεδα: διαπροσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό, επαγγελματικό. Αυτό έγκειται στην εξάρτηση, που τον οδηγεί στην εκτέλεση σεξουαλικών πράξεων πολλές φορές την ημέρα με αποτέλεσμα να κάνει πολλές εκπτώσεις στην καθημερινότητά του και στην ουσία να αποσύρεται σε έναν μοναχικό τρόπο ζωής.

Τα συμπτώματα. Πώς θα τον αναγνωρίσουμε;
Η συγκεκριμένη διάγνωση δεν είναι εύκολο να δοθεί και επιπλέον θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην συγχέουμε την έντονη σεξουαλική δραστηριότητα κάποιου με τον εθισμό στο σεξ.

-Συνεχής ενασχόληση με το σεξ: Η ενασχόληση αυτή μπορεί να έρχεται είτε με τη μορφή έντονων και επίμονων φαντασιώσεων, είτε με συμπεριφορές. Πολλές φορές αυτό οδηγεί σε εκπτώσεις και ασυνέπεια σε άλλους τομείς της ζωής του (μειωμένη παραγωγικότητα, αμελεί κοινωνικές και οικογενειακές υποχρεώσεις).

-Ανικανότητα να σταματήσουν ή να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους: Χάνουν τον έλεγχο και απαντούν στην παρόρμηση, αναζητώντας άμεση ικανοποίηση. Οι συμπεριφορές είναι αυτοματοποιημένες και το άτομο αψηφά τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό.

-Καταναγκασμός: Είναι κοινή συμπεριφορά σε πολλούς εθισμούς, το άτομο εμπλέκεται σε συμπεριφορές για να νιώσει καλύτερα και να αποφύγει τα προβλήματά του. Πολλές φορές γίνεται το αγχολυτικό του, είναι το αντίδοτο στη στενοχώρια και την πίεση, το οποίο όμως δρα για λίγο -εφόσον δεν είναι ουσιαστική διέξοδος- και ξαναμπαίνει στον φαύλο κύκλο της ενασχόλησης ή της δράσης με το σεξ.

–Κλιμάκωση: Ακριβώς όπως και με την εξάρτηση στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ, έτσι και στο σεξ υπάρχει κάποια στιγμή που χρειάζεσαι κάτι πιο έντονο. Για αυτό μπορεί να δούμε τη συμπεριφορά αυτή να κλιμακώνεται με την πάροδο του χρόνου. Επιπλέον υπάρχουν διαστήματα -ίσως με μεγαλύτερη πίεση και άγχος- που μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται η συγκεκριμένη συμπεριφορά.

–Δυσλειτουργία: Στη σχέση του με σταθερή ή μόνιμη σύντροφο γίνεται δυσλειτουργικός γιατί παρουσιάζει μία νοσηρή στάση απέναντι στο σεξ. Ο σεξουαλικά εθισμένος, χρησιμοποιεί συγκεκριμένο τρόπο ικανοποίησης που συνήθως δεν τον αποκαλύπτει μέσα στα πλαίσια της σχέσης του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να απολαύσει ή να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα στην κρεβατοκάμαρά του. Μπορεί συναισθηματικά να δείχνει πολύ κοντά στη σύντροφό του αλλά δεν είναι απίθανο η σχέση σταδιακά να χάνει το σεξουαλικό της κομμάτι. Επιπλέον στη σχέση δεν είναι απίθανο να δούμε ο συγκεκριμένος να παρουσιάζει κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία.

-Ψέματα και ενοχές: Το ψέμα είναι κυρίαρχο στις προσωπικές τους σχέσεις και αυτό συχνά οδηγεί σε ενοχική συμπεριφορά απέναντι στη σύντροφό τους. Όταν αποκαλυφθούν, θα υποσχεθούν, θα γίνουν δραματικοί, αλλά σίγουρα δεν θα μπορέσουν να κρατήσουν την υπόσχεσή τους και θα ξαναμπούν στον φαύλο κύκλο. Και όπως όλοι οι εξαρτημένοι, λειτουργούν με το σκεπτικό ότι θα είναι η τελευταία φορά.

Η απόσυρση
Ο εθισμένος που θα αποφασίσει να σταματήσει όλες αυτές τις συμπεριφορές που ορίζουν το πρόβλημα, θα τον δούμε να εμφανίζει συμπτώματα απόσυρσης και ψυχολογικού πόνου γιατί η σεξουαλικότητά τους έχει συνδεθεί με ανακούφιση, χαλάρωση και ο φαύλος κύκλος είναι η διέξοδος στη μοναξιά τους, το άγχος και το επώδυνο συναίσθημα αναξιότητας που μπορεί να τους κυριεύει, προσφέροντας μία στιγμιαία φυγή και αυξάνοντας την αδρεναλίνη.

Ποιες είναι όμως οι αιτίες που προκαλούν την κατάσταση αυτή;
Δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε για τα αίτια που οδηγούν ένα άτομο στον εθισμό σεξουαλικών συμπεριφορών. Πιθανότατα κάποια βιώματα από την παιδική ηλικία, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, οικογενειακά προβλήματα και εμπειρίες που έχουν δημιουργήσει αισθήματα ντροπής και προσωπικής απαξίωσης, το άγχος, το στρες, η κατάθλιψη θα μπορούσαν να είναι κάποιες από τις αιτίες στη γέννεση ή και τη διατήρηση του προβλήματος.

Η θεραπεία
Σε τέτοιες περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία κρίνεται αναγκαία. Το άτομο χρειάζεται να αναγνωρίσει τη σεξουαλική δραστηριότητα σαν ένα μέρος της συναισθηματικής εγγύτητας της ασφάλειας και της αγάπης που μπορεί να του προσφέρει μία ολοκληρωμένη σχέση. Επιπλέον, σε θεραπεία ζεύγους καλό θα ήταν να απευθυνθεί το ζευγάρι που αντιμετωπίζει προβλήματα, εξαιτίας της ψυχαναγκαστικής σεξουαλικής συμπεριφοράς του ενός.