Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών: Όχι άλλη σιωπή!

Η 25η Νοεμβρίου δεν είναι μόνο μια ημερομηνία στο ημερολόγιο. Είναι μια έκκληση για δράση, μια υπενθύμιση ότι η κακοποίηση των γυναικών δεν είναι ιδιωτική υπόθεση αλλά συλλογική ευθύνη. Όσο ο κόσμος μένει αμέτοχος, οι γυναίκες συνεχίζουν να πληρώνουν με τη ζωή τους.

Πόσες ιστορίες πόνου κρύβονται πίσω από σιωπηλά βλέμματα, βιαστικά χαμόγελα και βουβές κραυγές; Πόσες γυναίκες, όλων των ηλικιών, φέρουν στους ώμους τους το βάρος της κακοποίησης – σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής, λεκτικής – χωρίς ποτέ να βρουν το θάρρος να ζητήσουν βοήθεια; Κάθε ιστορία που παραμένει κρυφή είναι ένα ανεξίτηλο τραύμα, μια διαφυγή που φαίνεται αδύνατη, μια φωνή που δεν ακούγεται.

Ίσως να φαντάζει παράξενο σε κάποιους. Πώς γίνεται μια γυναίκα να υπομένει τη βία και να μην αντιδρά, να μην φεύγει, να μην μιλά; Κι όμως, πίσω από κάθε σιωπή υπάρχει μια αλήθεια γεμάτη φόβο, ντροπή και εμπόδια που φαντάζουν αξεπέραστα. Η κακοποίηση δεν τραυματίζει μόνο το σώμα· καταστρέφει την ψυχή, μικραίνει την αυτοεκτίμηση, φυλακίζει τη γυναίκα σε έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης και απελπισίας.

Η ντροπή τυλίγεται γύρω της σαν βαρύ πέπλο, θολώνοντας την κρίση της, πνίγοντας τη φωνή της. «Μήπως έφταιξα εγώ; Μήπως εγώ το προκάλεσα;» αναρωτιέται, αποδίδοντας στον εαυτό της ευθύνη για τον πόνο που της επιβλήθηκε. Αυτή η διάβρωση της αυτοεκτίμησης είναι η πρώτη νίκη του θύτη πάνω της. Η ενοχή γίνεται ο αόρατος δεσμοφύλακας που την καθηλώνει, κρατώντας την δέσμια σε έναν κύκλο βίας χωρίς διαφυγή.

Ο φόβος είναι πανταχού παρών, μια αθέατη απειλή που δεν την αφήνει να ανασάνει. «Αν μιλήσω, αν το μάθει, τι θα γίνει;» Η σκέψη μιας ακόμη έκρηξης θυμού, μιας ακόμη πράξης βίας, την παραλύει. Ακόμα και η προοπτική της ελευθερίας μοιάζει επικίνδυνη. Ο φόβος του κοινωνικού στίγματος είναι εξίσου δηλητηριώδης: «Τι θα πει ο κόσμος; Θα με δείχνουν, θα με απορρίψουν». Ο κοινωνικός της περίγυρος, αντί για πηγή στήριξης, γίνεται άλλος ένας τοίχος που την εγκλωβίζει.

Μέσα σε αυτό το σκοτάδι, η μοναξιά βαθαίνει. Η γυναίκα αισθάνεται αποκομμένη, απομονωμένη από τους δικούς της ανθρώπους και την κοινωνία. Ο Γολγοθάς της πρέπει να τον ανέβει μόνη, καθώς φοβάται ότι οι γύρω της – φίλοι, συγγενείς, ακόμα και άγνωστοι – μπορεί να μην την πιστέψουν ή να την κατηγορήσουν. «Δεν έχω κανέναν», σκέφτεται, κι αυτή η μοναχικότητα βαραίνει όσο το ίδιο το τραύμα.

Η αυτοεκτίμησή της καταρρέει. Σταδιακά, αρχίζει να βλέπει τον εαυτό της όχι ως θύμα που αξίζει βοήθεια, αλλά ως κάποιον που δεν έχει δύναμη, ούτε καν δικαίωμα, να αντισταθεί. Κάθε της βήμα φαίνεται μικρό, ασήμαντο, αδύναμο. Η αμφιβολία γίνεται ο πιο πιστός της σύντροφος, κρατώντας την ακινητοποιημένη.

Αν υπάρχουν παιδιά, ο φόβος διπλασιάζεται. «Πώς θα τα προστατέψω; Πού θα βρω την ασφάλεια που χρειάζονται;» Αυτό το ερώτημα την καθηλώνει ακόμα περισσότερο.

Η σκέψη της οικονομικής εξάρτησης, επίσης, είναι αμείλικτη: «Πώς θα ζήσω μόνη μου; Πώς θα ταΐσω τα παιδιά μου;» Το χρήμα, αυτό το εργαλείο επιβίωσης, γίνεται όπλο εναντίον της, δεσμεύοντάς την σε μια πραγματικότητα χωρίς διαφυγή.

Η άγνοια για τα δικαιώματά της και τις διαθέσιμες υπηρεσίες είναι ακόμη ένα εμπόδιο. Η πληροφόρηση που θα μπορούσε να της δώσει διέξοδο παραμένει μακριά της, κρυμμένη σε έναν κόσμο που της φαίνεται ακατάληπτος και ξένος. Και αν είναι πρόσφυγας ή μετανάστρια, τα εμπόδια γίνονται ακόμη πιο τρομακτικά. Η γλώσσα, ο πολιτισμός, ο φόβος του αγνώστου ενισχύουν το αίσθημα του αδιεξόδου.

Αυτά τα εμπόδια, που φαίνονται τόσο ανυπέρβλητα, είναι τα αόρατα δεσμά που κρατούν μια γυναίκα φυλακισμένη στη βία. Δεν είναι αδυναμία· είναι ένα σύστημα καταπίεσης που την κρατά αλυσοδεμένη. Και μέχρι να διαλυθούν αυτά τα δεσμά, το ταξίδι προς την ελευθερία θα παραμένει για πολλές γυναίκες ένα άπιαστο όνειρο.

Μαρίνα Μόσχα