Θα έστελνες το παιδί σου στο σχολείο χωρίς παπούτσια; Μια τάση με πολλούς υποστηρικτές

Έχεις ακούσει για την εκπαιδευτική τάση που εισβάλλει στις τάξεις των σχολείων στις Σκανδιναβικές χώρες, φέρνοντας έναν αέρα φρεσκάδας και φυσικότητας; Δεν πρόκειται για κάτι φανταχτερό ή απλώς για μία μόδα που ξεκίνησε από κάποιον influencer, αλλά για μια πρακτική που ήδη εφαρμόζεται σε πολλές χώρες: την εκπαίδευση χωρίς παπούτσια, γνωστή ως «barefoot education». Και πίστεψέ μας, αυτή η τακτική δεν είναι απλώς άλλη μια «αντισυμβατική» τάση. Έχει πραγματικά οφέλη για τους μαθητές, σύμφωνα με επιστήμονες.

Η επιστήμη πίσω από το barefoot education trend

Αν αναρωτιέσαι τι κρύβεται πίσω από αυτήν την ιδέα, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν πρόκειται για ένα περιστασιακό trend. Έρευνες, όπως αυτή του 2017 από την Journal of Environmental Psychology, δείχνουν ότι η αφαίρεση των παπουτσιών στη διάρκεια του σχολικού ωραρίου έχει θετική επίδραση στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών. Πρώτον, βοηθά στη μείωση των επιπέδων άγχους. Δεύτερον, ενισχύει τη συγκέντρωση και την εστίαση στα μαθήματα. Όταν τα παιδιά περπατούν χωρίς περιορισμούς και συνδέονται άμεσα με το έδαφος, είναι πιο ήρεμα και ανοιχτά στην αλληλεπίδραση με το περιβάλλον τους.

Η ιδέα αυτή ξεκίνησε από την ανάγκη να αναγνωριστεί ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν νιώθουν ελεύθερα και συνδεδεμένα με το φυσικό τους περιβάλλον. Αντί να είναι περιορισμένα από τα παπούτσια τους, αποκτούν την αίσθηση της ελευθερίας και της φυσικότητας. Αυτό βοηθά τη νοητική και φυσική τους ανάπτυξη.

Το σκανδιναβικό παράδειγμα

Οι Σκανδιναβοί ήταν οι πρώτοι που το κατάλαβαν, εφαρμόζοντας το barefoot education με στόχο την ενίσχυση της μαθησιακής εμπειρίας. Στην Σουηδία και τη Νορβηγία, πολλά σχολεία έχουν υιοθετήσει την πρακτική αυτή και τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Τα παιδιά που μαθαίνουν χωρίς παπούτσια εμφανίζουν καλύτερη συγκέντρωση, πιο θετική διάθεση και το πιο σημαντικό, δε θα συναντήσεις κάποιον που εκφοβίζει συμμαθητές του, χωρίς παπούτσια. Ακόμη και τα παιδιά που υποφέρουν από υπερκινητικότητα φαίνεται να επωφελούνται από αυτήν την αλλαγή.

Γιατί η εκπαίδευση χωρίς παπούτσια είναι το μέλλον;

Η αφαίρεση των παπουτσιών προσφέρει πολλά περισσότερα από ό,τι φαίνεται στην αρχή. Αποδεδειγμένα, ενισχύει την κινητικότητα, τη φυσική υγεία και την ευημερία των παιδιών. Εξάλλου, ένα περιβάλλον με λιγότερους περιορισμούς, όπου τα παιδιά μπορούν να κινούνται ελεύθερα και να συνδέονται με το έδαφος, είναι πιο ευχάριστο και δημιουργικό.

Αλλά πέρα από τη φυσική άνεση, υπάρχει και μια βαθύτερη διάσταση. Τα παιδιά που συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες χωρίς να ανησυχούν για το «σωστό» ντύσιμο ή τη «σωστή» εμφάνιση είναι πιο πιθανό να εκφραστούν αυθόρμητα και να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους, κάτι που αποτελεί κλειδί για τη γνωστική τους ανάπτυξη. Επομένως, το «χωρίς παπούτσια» είναι κάτι παραπάνω από μια ευχάριστη τάση. Είναι μια ουσιαστική προσέγγιση που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης.

Είμαστε έτοιμοι για αυτή την αλλαγή στην Ελλάδα;

Αν μεταφέρουμε αυτή την ιδέα στην Ελλάδα, ίσως αναρωτηθείς: «Πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο σε ένα ελληνικό σχολείο;». Αν το προτείνουμε σε κάποιο σχολείο εδώ, μπορεί να φανεί λίγο παράξενο, ίσως και ανατρεπτικό. Στην Ελλάδα, η εικόνα του μαθητή με παπούτσια και καλοσιδερωμένο σχολικό ρούχο είναι βαθιά ριζωμένη, σχεδόν σύμβολο της σχολικής σοβαρότητας. Η ιδέα να αφαιρεθούν τα παπούτσια από την τάξη μάλλον θα μας φαινόταν απροσδόκητη και κάπως υπερβολική.

Ωστόσο, αν το σκεφτούμε λίγο καλύτερα, το ερώτημα είναι: Γιατί να επιμένουμε τόσο στον τύπο και στους κανόνες που περιορίζουν τα παιδιά, όταν μπορούμε να επικεντρωθούμε στην ευημερία τους; Αν στην Ελλάδα δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν ελεύθερα, χωρίς το άγχος των «σωστών» παπουτσιών και ρούχων, ίσως να είχαμε εκπαιδευτικά αποτελέσματα που να μας εξέπλητταν. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι θα αρχίσουμε να βγάζουμε παπούτσια από την πρώτη μέρα. Όμως, μια πιο χαλαρή προσέγγιση, όπου τα παιδιά θα μπορούν να κινούνται πιο άνετα μέσα στην τάξη, είναι μια πρόταση που σίγουρα αξίζει να εξεταστεί.

Η εκπαίδευση χωρίς παπούτσια δεν είναι μόνο μια πρωτότυπη εκπαιδευτική τάση, αλλά και μια επιστημονικά υποστηριζόμενη πρακτική που μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ανάπτυξη των παιδιών. Στην Ελλάδα, όπου οι παραδόσεις είναι ισχυρές, ίσως να χρειάζεται λίγο περισσότερος χρόνος για να αποδεχτούμε ότι η ελευθερία και η χαλάρωση μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Αλλά το σημαντικό είναι ότι, αν ακολουθήσουμε το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών, μπορούμε να δημιουργήσουμε σχολικές κοινότητες που δεν βασίζονται μόνο στους κανόνες και την αυστηρότητα, αλλά και στην ευτυχία των μαθητών τους. Και ποιος ξέρει; Ίσως η επόμενη μεγάλη ανατροπή στην ελληνική εκπαίδευση να είναι… τα γυμνά πόδια!