Όταν οι γονείς είναι απόντες: Τι πραγματικά συμβαίνει στα παιδιά

Κάποιοι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί, άλλοι πιο χαλαροί. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που απλώς… δεν είναι εκεί. Όχι επειδή λείπουν σωματικά, αλλά γιατί είναι απόντες συναισθηματικά. Αυτή η στάση λέγεται αδιάφορη ή αμέτοχη γονεϊκότητα και μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη ενός παιδιού. Δεν πρόκειται για έλλειψη αγάπης απαραίτητα, αλλά για μια απουσία που γίνεται τρόπος ζωής και αφήνει το παιδί να μεγαλώνει χωρίς καθοδήγηση, ασφάλεια και συναισθηματικό δεσμό.

Τι σημαίνει αδιάφορη γονεϊκότητα

Η αδιάφορη γονεϊκότητα δεν είναι απλώς ένα “χαλαρό” στυλ. Είναι κάτι πολύ πιο σοβαρό. Ο γονιός καλύπτει τις βασικές ανάγκες – φαγητό, ρούχα, στέγη – αλλά δε δείχνει φροντίδα, δεν επικοινωνεί, δεν ασχολείται. Δεν έχει διάθεση να συμμετέχει στη ζωή του παιδιού. Είναι μια στάση απόστασης, αδιαφορίας και συναισθηματικής αποσύνδεσης. Μην τη συγχέεις με το free-range parenting. Εκεί υπάρχει ενδιαφέρον, απλώς πιο διακριτικό. Στην αμέτοχη γονεϊκότητα δεν υπάρχει καθόλου επαφή.

Πώς αναγνωρίζεις έναν αδιάφορο γονιό

Το παιδί δεν έχει καθοδήγηση, κανόνες ή πειθαρχία. Ο γονιός δε ρωτάει για το σχολείο, δεν εμφανίζεται σε δραστηριότητες, δε φαίνεται να ενδιαφέρεται για τη συμπεριφορά ή τις δυσκολίες του παιδιού. Ό,τι συμβαίνει, αφήνεται να περάσει χωρίς αντίδραση. Αυτή η απουσία δεν είναι πάντα φανερή, αλλά το παιδί την αισθάνεται και την κουβαλάει μέσα του.

Γιατί συμβαίνει αυτή η απομάκρυνση

Κανείς δε γίνεται αδιάφορος γονιός επίτηδες. Συνήθως, πίσω απ’ αυτή τη στάση υπάρχουν βαθύτερα ζητήματα. Άγχος, κατάθλιψη, εξάντληση, ακόμα και εθισμοί. Πολλοί κουβαλούν παιδικά τραύματα ή μεγάλωσαν με δικούς τους αδιάφορους γονείς. Όταν δεν έχεις πάρει φροντίδα και αγάπη, δεν είναι εύκολο να τη δώσεις. Κι έτσι, άθελά σου, επαναλαμβάνεις τον ίδιο κύκλο.

Οι συνέπειες για το παιδί

Τα παιδιά αυτών των γονιών συχνά δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Μπορεί να είναι ευερέθιστα, απομονωμένα ή επιθετικά. Μια μελέτη του 2008 έδειξε ότι από την ηλικία των τριών, αυτά τα παιδιά εμφανίζουν έντονα ξεσπάσματα θυμού. Αργότερα, μπορεί να γίνουν εσωστρεφή, καχύποπτα, με δυσκολίες στις σχέσεις και στην εμπιστοσύνη. Δε ξέρουν πώς να ζητήσουν βοήθεια ή να σχετιστούν με υγιή τρόπο.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις δε σταματούν στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά που μεγάλωσαν με αδιάφορους γονείς τείνουν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και προβλήματα στις προσωπικές τους σχέσεις. Συχνά αναπτύσσουν άγχος, καταθλιπτικές τάσεις και αδυναμία να βρουν συναισθηματική ισορροπία. Υπάρχουν ακόμη ενδείξεις πως η έλλειψη συναισθηματικής επαφής μπορεί να επηρεάσει και την εγκεφαλική ανάπτυξη.

Πώς επηρεάζουν κοινωνία και κουλτούρα

Ζούμε σε μια κοινωνία που συχνά εξιδανικεύει το “τρέξιμο” και τη διαρκή επιτυχία. Οι γονείς πιέζονται να τα προλαβαίνουν όλα και καταλήγουν εξουθενωμένοι. Σε κάποιες κουλτούρες, ο ένας γονιός (συνήθως η μητέρα) θεωρείται υπεύθυνος για την ανατροφή, ενώ ο άλλος μένει “πίσω” στον ρόλο του κουβαλητή. Αυτά τα μοτίβα συντηρούν την απόσταση και ενισχύουν την απουσία. Παράλληλα, το στίγμα γύρω από τη ψυχική υγεία κάνει πολλούς γονείς να μη ζητούν ποτέ βοήθεια.

Υπάρχει τρόπος να αλλάξει αυτό

Αν αναγνωρίζεις σημάδια στον εαυτό σου, δε σημαίνει ότι απέτυχες. Σημαίνει ότι μπορείς να αλλάξεις. Η θεραπεία, τα σεμινάρια, οι ομάδες στήριξης και η συνειδητή προσπάθεια είναι βήματα που βοηθούν. Το παιδί σου δε χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις. Θέλει να νιώθει ότι είσαι δίπλα του. Όχι τέλειος, αλλά αληθινός, διαθέσιμος, πρόθυμος. Αυτό αρκεί για να σπάσει ο κύκλος.

Αν νιώθεις πως έχεις χάσει τη σύνδεση με το παιδί σου, δεν είναι αργά να τη ξαναβρείς. Δε χρειάζεται να κοιτάξεις πίσω με ενοχές, αλλά μπροστά με πρόθεση. Η παρουσία σου, η προσοχή σου και το ενδιαφέρον σου μπορούν να επουλώσουν πληγές και να αλλάξουν τη ροή μιας ολόκληρης ζωής – ξεκινώντας από σήμερα.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock