Ριάλιτι – σοκ, στέλνει στην φυλακή τα… ατίθασα παιδιά !

Μία ημέρα στη φυλακή, ελεύθερος για μία ζωή, είναι το σλόγκαν του ριάλιτι Beyond Scared Straight το οποίο ακολουθεί παιδιά κα εφήβους ηλικίας 10 έως 17 ετών, που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά, να περνούν μία ημέρα στη φυλακή. Στόχος ο εκφοβισμός ώστε τελικά να απέχουν του εγκλήματος.

Το ριάλιτι προβάλλεται από το αμερικανικό δίκτυο A&E και μάλιστα το πρώτο του επεισόδιο συγκέντρωσε 3,7 εκατομμύρια τηλεθεατές – το μεγαλύτερο ποσοστό ποτέ για πρώτο επεισόδιο σειράς του δικτύου. Εκτός όμως από τηλεθέαση, συγκέντρωσε και πολλά επικριτικά σχόλια κυρίως από δικαστικούς και κοινωνικούς λειτουργούς που αμφισβητούν εντόνως την ικανότητα τέτοιων προγραμμάτων να προλάβουν ή και να αναχαιτίσουν την παραβατική συμπεριφορά.

Το ριάλιτι , – σύμφωνα με δημοσίευμα του TV Εθνους – , βασίζεται στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ του 1978, Scared Straight το οποίο είχε παρόμοιο θέμα και είχε εμπνεύσει τη δημιουργία ομώνυμων πολιτειακών προγραμμάτων, στα οποία προβληματικοί έφηβοι επισκέπτονταν φυλακές και συνομιλούσαν με φυλακισμένους εν είδει νουθεσίας. Στην πορεία, πολλές Πολιτείες εγκατέλειψαν αυτά τα προγράμματα αφού αποδείχθηκαν όχι μόνο αποτρεπτικά αλλά στην ουσία… προτρεπτικά: Σύμφωνα με έρευνα μιας δεκαετίας, με επικεφαλής τον Αντονι Πετροσίνο, διευθυντή του Ινστιτούτου για τη Νεανική Παραβατικότητα στη Μασαχουσέτη, το νεανικό έγκλημα μεταξύ εκείνων που είχαν παρακολουθήσει τα προγράμματα, αυξήθηκε έως και 28%.

Ωστόσο, ο παραγωγός τόσο του ντοκιμαντέρ όσο και της σειράς, Αρνολντ Σαπίρο, υπερασπίζεται με πάθος το δημιούργημά του, επιμένοντας πως έχει θετικό ρόλο στη ζωή των παιδιών που συμμετέχουν.

Το επιχείρημά του είναι πως το τωρινό πρόγραμμα δεν έχει ως πρωταρχικό στόχο να τρομάξει τα παιδιά, αλλά να «τα συμβουλεύσει και να τα διδάξει». Πάντως, τα επεισόδια που έχουν προβληθεί, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη φρίκη της ζωής στη φυλακή παρά στη συζήτηση.

Για παράδειγμα, σ’ ένα από τα πρώτα επεισόδια, σε φυλακή στο Μέριλαντ, ένας 50χρονος καταδικασμένος για φόνο, ούρλιαζε στο πρόσωπο ενός παιδιού, λέγοντάς του να μη χαμογελάει στους άλλους άνδρες γιατί θα νομίζουν ότι του αρέσουν και τότε θα την «έχει βάψει». Λίγο αργότερα, ο τηλεθεατής μεταφέρεται σε μία αίθουσα, όπου οι φύλακες έχουν ξεγυμνώσει τους φυλακισμένους και τους ψάχνουν. Ενας άλλος κατάδικος φωνάζει στα παιδιά, «σας αρέσει να κοιτάνε τα γεννητικά σας όργανα;» (φυσικά δεν το είπε τόσο κομψά). Επίσης, πολλές φορές, τα παιδιά αναγκάζονται να ακούνε σεξιστικά σχόλια, ενώ οι φωνές και τα ουρλιαχτά φαίνεται να είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας.

Στις σκηνές αυτές παρεμβάλλονται βιογραφικά στοιχεία των παιδιών που μπαίνουν στη φυλακή καθώς και των γονιών τους, ενώ ο θεατής πληροφορείται και τι έχει κάνει το παιδί – συνήθως μικροκλοπές ή χρήση ναρκωτικών. Τα παιδιά επιλέγονται όχι από τους παραγωγούς αλλά από δικηγόρους που συνεργάζονται με την εκπομπή και συνήθως προέρχονται από υποβαθμισμένες γειτονιές και το οικογενειακό τους υπόβαθρο είναι ένα… ριάλιτι από μόνο του.

Οι κάμερες της σειράς ακολουθούν το κάθε παιδί και την επομένη της «αποφυλάκισής» του, ενώ το «επισκέπτονται» ξανά έναν μήνα μετά για να διαπιστωθεί κατά πόσο τους φόβισε πραγματικά η ζωή στη φυλακή. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά εμφανίζονται τρομοκρατημένα από την εμπειρία τους στη φυλακή και οι παραγωγοί ισχυρίζονται πως το 90% αυτών μένει μακριά από εγκληματικές δραστηριότητες, κάτι όμως που αμφισβητείται από την έρευνα του Πετροσίνο.