Άντα Λιβιτσάνου: Ο ενδοκρινολόγος Σπ. Παύλου μας εξηγεί τα πάντα για τους κακοήθεις όγκους του θυρεοειδή!

Αίσθηση προκάλεσε από το πρωί η εξομολόγηση της Άντας Λβιτσάνου πως αφαίρεσε κακοήθη όζο του θυρεοειδούς αδένα. Όπως είπε σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε μαζί της το έκανε για να δώσει την ανθρώπινη πλευρά αυτού του θέματος και να ενεργοποιήσει τον κόσμο ώστε να κάνει προληπτικό έλεγχο.

Αντίστοιχη κατάσταση είχε περάσει και η Μαίρη Μηλιαρέση στο παρελθόν. Εμείς επικοινωνήσαμε με τον γνωστό ενδοκρινολόγο Σπύρο Παύλου και μας εξήγησε όσα πρέπει να γνωρίζουμε γύρω από το θέμα, την πρόληψη αλλά και για το αν πρέπει να ανησυχούμε αν ανακαλύψε πως έχουμε κάτι παρόμοιο.

Για αρχή ποιοι είναι οι τρόποι που μπορεί να καταλάβει κανείς ότι έχει οζίδιο (κακοήθη όγκο κυρίως) στον θυρεοειδή αδένα;

Ο θυρεοειδής μπορεί να αναπτύξει έναν ή περισσότερους όζους. Οι όζοι αυτοί είναι μικροί όγκοι, συνήθως καλοήθης. Τις περισσότερες φορές οι όζοι δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς και τη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, και δεν προκαλούν συμπτώματα. Αυτό έχει σαν συνέπεια να μη γίνει αντιληπτό με ιδιαίτερα συμπτώματα ότι ο θυρεοειδής έχει όζους παρά μόνο αν το ψηλαφήσουμε με το χέρι μας ή βλέποντάς τον στον καθρέφτη ή κατά την κλινική εξέταση ενός γιατρού.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι εύκολο να αντιληφθούν ότι έχουν όζους. Για να παρατηρήσουν έναν όζο στο θυρεοειδή ή να τον ψηλαφήσουν θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι και ο όζος να έχει μεγαλώσει αρκετά για να φαίνεται στο καθρέφτη ή να μπορεί να ψηλαφηθεί. Ένα απλό τεστ είναι μπροστά στο καθρέφτη με ένα ποτήρι νερό να προσπαθήσει να καταπιεί μια γουλιά και να παρατηρήσει αν μπορεί να δει κάποιο εξόγκωμα στη βάση του λαιμού στο σημείο του θυρεοειδούς. Ένας γιατρός μπορεί να ψηλαφήσει έναν όζο σε μια κλινική εξέταση. Το σημαντικότερο όμως είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση των όζων. Η ψηλάφηση ανιχνεύει ένα πολύ μικρό ποσοστό όζων γιατί για να ψηλαφηθεί ένας όζος πρέπει συνήθως να ξεπεράσει το ένα με δύο εκατοστά. Η πιο αξιόπιστη μέθοδος ανίχνευσης όζων στο θυρεοειδή είναι το υπερηχογράφημα.

Συνήθως δεν είναι γνωστό το αίτιο που προκαλεί την ανάπτυξη των όζων. Η ανάπτυξη όζων στο θυρεοειδή παρατηρείται πιο συχνά σε ανθρώπους που κατάγονται από ορισμένες περιοχές στις οποίες παρατηρούνται αυξημένα προβλήματα θυρεοειδούς, ή παλιότερα σε ανθρώπους που δέχτηκαν θεραπευτική ακτινοβολία στο κεφάλι ή στο λαιμό κατά τη διάρκεια της παιδικής ή εφηβική ηλικίας για προβλήματα όπως ακμή ή υπερτροφικές αμυγδαλές. Οι όζοι αυτοί είναι συνήθως καλοήθης, αλλά καμιά φορά σε ένα ποσοστό 3 με 8 % μπορεί να αποτελούν σημείο κακοήθειας.

Όλοι όσοι έχουν στο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς όζο μεγαλύτερο από 7-8 χιλιοστά θα πρέπει να κάνουν αιματολογικές εξετάσεις (Τ3, Τ4, TSH, θυρεοσφαιρίνη, καλσιτονίνη και αντιθυρεοειδικά αντισώματα) και βιοψία του θυρεοειδούς (Fine Needle Aspiration FNA – παρακέντηση με λεπτή βελόνη) για την ακριβή διάγνωση του τύπου του όζου.

Όλοι οι κακοήθεις όζοι πρέπει να χειρουργούνται με ολική αφαίρεση του θυρεοειδούς. Ο χειρουργός πρέπει να είναι ιδιαίτερα εκπαιδευμένος στη χειρουργική του θυρεοειδούς ή καλύτερα να είναι χειρουργός ενδοκρινών αδένων. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται για να μη γίνει τραυματισμός λαρυγγικών νεύρων και των παραθυρεοειδών αδένων που είναι κάτω από τη θυρεοειδή και ρυθμίζουν το ασβέστιο στον οργανισμό. Είναι απαραίτητο πριν από τη χειρουργική επέμβαση να γίνεται λεπτομερής απεικόνιση του θυρεοειδούς και όλων των γειτονικών ανατομικών στοιχείων με αναλυτικό υπερηχογράφημα. Στη συνέχεια καθορίζεται από τον ενδοκρινολόγο σε συνεργασία με το χειρουργό ο τύπος της επέμβασης και το αν θα πρέπει να γίνει αφαίρεση λεμφαδένων από συγκεκριμένα σημεία.

Το 90% των καρκίνων του θυρεοειδούς είναι καλής πρόγνωσης και μια καλή χειρουργική επέμβαση αποτελεί στη μεγάλη πλειονότητα αυτών των όζων πλήρη θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η συμπληρωματική θεραπεία με χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου.

Είναι το ίδιο ένας κακοήθης όγκος στον θυρεοειδή αδένα με έναν άλλο κακοήθη όγκο σε οποιοδήποτε μέρος του σώματός μας;

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αποτελεί το 1% όλων των κακοήθων νεοπλασιών. Σε μονήρεις όζους τα ποσοστά του καρκίνου φθάνουν τα 10-15%. Η συχνότητα γενικά του καρκίνου του θυρεοειδούς είναι παρόμοια με αυτή του καρκίνου του οισοφάγου, λάρυγγα, τραχήλου μήτρας, και πολλαπλού μυελώματος.

Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους, ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι σχετικά καλοήθης. Οι δύο πιο συχνοί τύποι καρκίνου του θυρεοειδούς, ο θηλώδης (75%) και ο θηλακιώδης (15%) είναι καλής πρόγνωσης και είναι από τους λιγότερο επικινδύνους. Είναι σημαντικό όταν η FNA (παρακέντηση με λεπτή βελόνη) δείχνει ότι υπάρχει ένδειξη κακοήθειας, να σχεδιαστεί σωστά από την αρχή η θεραπευτική στρατηγική. Αρχικά γίνεται μια αναλυτική απεικόνιση “χαρτογράφηση” του θυρεοειδούς με υπερήχους. Στη συνέχεια προσδιορίζεται ο κατάλληλος τύπος της χειρουργικής αφαίρεσης του θυρεοειδούς, αν δηλαδή θα αφαιρεθεί μόνο ο θυρεοειδής ή και κάποιοι λεμφαδένες που βρίσκονται κοντά στον αδένα. Μετά το χειρουργείο αξιολογείται, βάσει της ιστολογικής εξέτασης, αν θα πρέπει να χορηγηθεί στον ασθενή ραδιενεργό ιώδιο. Το ραδιενεργό ιώδιο βρίσκει και καταστρέφει μικροσκοπικά υπολείμματα που μπορεί να ξέφυγαν κατά την αφαίρεση του θυρεοειδούς. Όταν η όλη θεραπεία γίνει σωστά από την αρχή, περισσότεροι από 90% των ασθενών θα θεραπευτούν οριστικά.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι παθήσεις του θυρεοειδούς είναι κληρονομικές. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι αν κάποιος πάσχει από κάποια διαταραχή του θυρεοειδούς, κάθε ένα από τα παιδιά του έχει 50% πιθανότητες να κληρονομήσει το γονίδιο και να παρουσιάσει κάποια στιγμή στη ζωή του πρόβλημα θυρεοειδούς.

Αν αργήσει να τον ανακαλύψει κανείς τι μπορεί να συμβεί;

Οι κακοήθεις όζοι του θυρεοειδούς μεγαλώνουν σχετικά αργά. Αν όμως κάποιος αργήσει πραγματικά να το ανακαλύψει, ο όζος αυτός μπορεί να μεγαλώσει αρκετά, να διασπάσει τη κάψα του αδένα και να προχωρήσει σε κοντινούς λεμφαδένες, και να πιάσει μυς, αγγεία, νεύρα τη τραχεία και τον οισοφάγο. Μπορεί σπάνια να κάνει μεταστάσεις στους πνεύμονες, τα οστά και τον εγκέφαλο.

Πρέπει να αφαιρείται πάντα; Πόσο διαρκεί το χειρουργείο;

Όταν υπάρχει επιβεβαιωμένη ένδειξη κακοήθειας με FNA (παρακέντηση με λεπτή βελόνη) πρέπει να ακολουθεί χειρουργική επέμβαση. Το χειρουργείο διαρκεί συνήθως γύρω στα 90′, περισσότερο αν υπάρχουν λεμφαδένες διηθημένοι από τον καρκίνο.

Όλοι οι κακοήθεις όζοι πρέπει να χειρουργούνται με ολική αφαίρεση του θυρεοειδούς. Ο χειρουργός πρέπει να είναι ιδιαίτερα εκπαιδευμένος στη χειρουργική του θυρεοειδούς. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται για να μη γίνει τραυματισμός λαρυγγικών νεύρων και των παραθυρεοειδών αδένων που είναι κάτω από τη θυρεοειδή και ρυθμίζουν το ασβέστιο στον οργανισμό. Είναι απαραίτητο πριν από τη χειρουργική επέμβαση να γίνεται λεπτομερής απεικόνιση του θυρεοειδούς και όλων των γειτονικών ανατομικών στοιχείων “χαρτογράφηση” με αναλυτικό υπερηχογράφημα. Στη συνέχεια καθορίζεται από τον ενδοκρινολόγο σε συνεργασία με το χειρουργό ο τύπος της επέμβασης και το αν θα πρέπει να γίνει αφαίρεση λεμφαδένων από συγκεκριμένα σημεία.

Μπορεί να γίνει μετάσταση; Να αποβεί μοιραίος;

Οι περισσότεροι τύποι καρκίνου του θυρεοειδούς, με την εξαίρεση του αμετάπλαστου, θεραπεύονται αποτελεσματικά. Συνήθως, υποτροπές και μεταστάσεις περιορίζονται τοπικά στο τράχηλο. Σπάνια, καρκίνοι του θυρεοειδούς χαμηλής διαφοροποίησης, μπορεί να κάνουν μεταστάσεις στους πνεύμονες, τα οστά και τον εγκέφαλο.

Κάθε πότε και ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνονται για να τον προλάβει κανείς;

Μεγάλο ποσοστό ενηλίκων παρουσιάζει όζους στο θυρεοειδή. Η παρουσία όζων είναι πιο συχνή σε γυναίκες. Έχει παρατηρηθεί ότι 6% – 8% των ενηλίκων έχει ψηλαφητούς όζους, ενώ με τη βοήθεια υπερήχων πάνω από το 35% των ενηλίκων παρουσιάζει όζους. Κάποιες άλλες μελέτες ανεβάζουν το ποσοστό ενηλίκων με όζους στο 67%. Αυτό επιβεβαιώθηκε με μελέτες σε νεκροψίες ανθρώπων που πέθαναν από διάφορα αίτια μη σχετιζόμενα με το θυρεοειδή και που έδειξαν παρουσία ασυμπτωματικών όζων στο θυρεοειδή σε ποσοστό 65%. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα κάθε χρόνο παρουσιάζονται περίπου 10.000 νέοι ασθενείς με όζους.

Η εγκυμοσύνη είναι μια κατάσταση που θέλει προσοχή. Καλοήθεις και κακοήθεις όζοι μεγαλώνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Όλες οι έγκυες πρέπει να εξετάζονται με υπέρηχο πριν ή στην αρχή κάθε εγκυμοσύνης για ύπαρξη όζου στο θυρεοειδή. Σε περίπτωση που διαπιστώνονται όζοι πρέπει να αξιολογούνται με εξετάσεις αίματος και αν είναι μεγαλύτεροι από 7-8 χιλιοστά και με παρακέντηση. Η εγκυμοσύνη δεν αποτελεί αντένδειξη για να γίνει παρακέντηση. Όζοι που παρουσιάζονται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι κακοήθεις. Αν ο όζος είναι κακοήθης πρέπει να χειρουργηθεί, αν είναι καλοήθης συνήθως αντιμετωπίζεται με χορήγηση θυροξίνης. Δεν υπάρχει αντένδειξη λήψης θυροξίνης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Η μεγάλη πλειονότητα των όζων του θυρεοειδούς είναι καλοήθης. Κάποιοι από τους καλοήθεις όζους χρειάζονται θεραπεία αν και για τους περισσότερους αρκεί μόνο παρακολούθηση. Οι περισσότεροι καλοήθεις όζοι δεν μεγαλώνουν. Υπερηχογραφικός έλεγχος κάθε 6-12 μήνες θεωρείται επαρκής.

Αν θες περισσότερες πληροφορίες κάνε κλικ εδώ