Μήπως δυσκολεύεσαι να πεις “όχι”;

Παράπονα. Ένα αίσθημα θυμού σε κατακλύζει. Αισθάνεσαι ότι σε χειρίζονται, ότι δεν σε σέβονται, ότι γίνεσαι αντικείμενο εκμετάλλευσης, ότι σου φέρονται σαν να είσαι δεδομένη, σαν να είσαι ασήμαντη, σαν να μην σε παίρνουν και τόσο στα σοβαρά. Πιέζεσαι… Κι εκεί που το παίρνεις απόφαση να βάλεις ένα τέλος σε αυτήν την κατάσταση, ένα όριο, να πεις ένα ηρωικό “όχι, δεν μπορώ, δεν προλαβαίνω” έρχονται οι ενοχές, οι φοβίες και οι ανασφάλειες και σε παγιδεύουν ξανά.

Η ψυχολόγος Δήμητρα Ζάφειρα σου δείχνει το δρόμο προς την ελευθερία…

“Όλες οι σχέσεις χρειάζονται όρια είτε είναι φιλικές, οικογενειακές, ερωτικές, εργασιακές κλπ. Το να βάλω όριο σημαίνει από μια άποψη να ξέρω και να μπορώ να λέω “όχι”, να μπορώ να δηλώνω στους άλλους το τί, το πότε, το πόσα και κάτω από ποιες συνθήκες μπορούν να περιμένουν από μένα”.

-Το να βάλει κανείς όρια, δεν είναι εύκολη δουλειά. Είναι επίπονο, χρειάζεται εξάσκηση και προκαλεί στρες. Είναι δύσκολο γιατί όλοι στη ζωή μας -ιδιαίτερα οι γυναίκες!- έχουμε εκπαιδευτεί να είμαστε προσήνεις και να υποκύπτουμε στην επιθυμία του άλλου, να λέμε “ναι” για να είμαστε καλοί, αρεστοί και αγαπητοί.

–Η οριοθέτηση είναι δύσκολη γιατί οι άνθρωποι την μπερδεύουν με την απόρριψη. Για αυτό αυτός που βάζει όρια πολλές φορές αισθάνεται ενοχή και βιώνει ένα έντονο συναίσθημα μοναξιάς. Αισθάνεται “ο κακός” της υπόθεσης. Δεν μας αρέσει να λέμε “όχι”! Θέλουμε να αρέσουμε στους άλλους και φοβόμαστε τι θα συμβεί αν πούμε όχι ή ζητήσουμε να μην περιμένουν περισσότερα από μας.

-Να θυμάσαι πως αν βάλεις όρια δεν σημαίνει ότι έχεις εγκαταλείψει τη φίλη, τον αγαπημένο ή κάποιο οικογενειακό πρόσωπο. Σημαίνει ότι εκφράζεις την αγάπη σου με έναν διαφορετικό και βοηθητικό -και για τους δυο σας- τρόπο.

-Αν στο παρελθόν έχεις λειτουργήσει με τρόπο που έδειχνε ότι δεν σεβόσουν τα δικά σου όρια, το να βάλεις καινούρια είναι μια πραγματική πρόκληση. Το να αντιδράς ξαφνικά διαφορετικά από ότι συνήθως, μπορεί να γίνει εξαιρετικά αγχογόνο. Ωστόσο, το να συνεχίζεις να μην σέβεσαι τις ανάγκες σου είναι εξίσου δυσάρεστο και στρεσογόνο. Το να μάθεις να βάζεις όρια μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες σχέσεις με τους άλλους, αλλά κυρίως με τον εαυτό σου.

-Πρώτα απ’ όλα αποφάσισε ποια είναι τα πραγματικά σου όρια και πόσο λογικά είναι αυτά. Κάτι τέτοιο είναι μια περιπέτεια αυτογνωσίας, γιατί σε καλεί να βουτήξεις στις δικές σου αλήθειες, στο να ανιχνεύσεις τις δικές σου δυνάμεις, αξίες, αντοχές κτλ και να επιλέξεις αυτό που θεωρείς πιο σημαντικό.

-Αφού αποφασίσεις λοιπόν ποια όρια είναι σημαντικά από μέρους σου, τότε μπορείς να θεσπίσεις μια σειρά από κανόνες στους άλλους. Έτσι, γνωρίζοντας οι άλλοι ποια είναι η προσωπική σου θέση, αν τους την υπενθυμίζεις δεν θα αισθάνονται ότι γίνεται από θυμό ή επιθετικότητα. Δεν θα το εκλαμβάνουν εχθρικά.

-Από τη στιγμή που έχεις θέσει με σαφήνεια τα όριά σου, κανείς δεν μπορεί να τα παραβιάσει, παρά μόνο αν του το επιτρέψεις.

-Επίσης, για να μπορέσεις να θέσεις επιτυχημένα τα όριά σου, θα πρέπει να μάθεις να σέβεσαι και τα όρια των άλλων. Το να υπάρξει αμοιβαία συμφωνία και σεβασμός στα όρια του καθενός, μπορεί να ενισχύσει και να ενδυναμώσει μια σχέση. Σκέψου! Το να φωτίζονται οι προβληματικές περιοχές με μη-επιθετικό, μη-κατηγορηματικό τρόπο μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη οικειότητα και αλήθεια στη σχέση.

Όταν σε φτάνουν στα όριά σου…

-Το να μην σέβεται κανείς επανειλημμένα, σαφώς καθορισμένα από σένα όρια, σημαίνει ότι αδιαφορεί καταφανώς για τα συναισθήματά σου. Αν κάποιος δεν σέβεται τα όριά σου, μπορείς να του υπενθυμίσεις ή σταδιακά να περιορίσεις ή και να εγκαταλείψεις την επαφή μαζί του. Εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι που θα σε σεβαστούν, με τους οποίους θα φτιάξεις ικανοποιητικές και για τους δυο σας σχέσεις.

Ας πούμε ότι η μητέρα σου αρέσκεται στο να σου υποδεικνύει πως να μεγαλώσεις, να διαπαιδαγωγήσεις τα δικά σου παιδιά με αποτέλεσμα να τσακώνεσαι με τον σύντροφό σου και να αισθάνεσαι ανίκανη και παροπλισμένη ως μητέρα… Τι κάνεις;

Έκφρασε τη δυσαρέσκειά σου και το γεγονός ότι η συμπεριφορά του άλλου έχει συνέπειες σε σένα, στην ψυχολογία σου και στις σχέσεις με τα παιδιά και τον σύντροφό σου.

π.χ. “Αυτό που κάνεις με δυσαρεστεί… Δεν μου αρέσει να… Με κάνει να αισθάνομαι… Αν δεν σταματήσει θα χρειαστεί να…”

-Κάνοντας μια προσωπική δήλωση, θέτεις τα όριά σου χωρίς ο άλλος να αισθανθεί ότι του κάνεις επίθεση.

-Το επόμενο βήμα είναι να ενισχύσεις το όριο που έβαλες. Για να σε σεβαστεί ο άλλος θα πρέπει να του το επικοινωνήσεις μέσα από τις πράξεις σου.

-Χρειάζεται σταθερότητα στην προσπάθειά σου, επιμονή και αυτοπεποίθηση.

Της Ξένιας Ιωάννου

Με την πολύτιμη συνεργασία της ψυχολόγου Δήμητρας Ζάφειρα