ΤΟΞΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Πώς να τις διαχειριστείς; Ποια τα χαρακτηριστικά του “τοξικού συντρόφου”;

Μήπως η σχέση σου σε γεμίζει άγχος, φόβο και ανασφάλεια; Μήπως σου ρουφάει όλη σου την ενέργεια και σε κάνει να αμφιβάλεις διαρκώς για τον εαυτό σου; Μήπως η σχέση σου είναι η τοξική; Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου σε βοηθάει να δώσεις την απάντηση και σε συμβουλεύει για τον τρόπο που πρέπει να χειριστείς μια τοξική σχέση.

Η τοξικότητα έχει να κάνει με τη διαβάθμιση της δυνατότητας μιας ουσίας να προκαλέσει βλάβη σε έναν οργανισμό. Άραγε, μήπως και οι ανθρώπινες συμπεριφορές είναι δυνατόν να επιδρούν κατά τρόπο αντίστοιχο στο άτομο προκαλώντας του μία σειρά από βλάβες;

Πράγματι, οι “τοξικές σχέσεις” είναι αυτές που χαρακτηρίζονται από συμπεριφορές οι οποίες σε βλάπτουν σε συναισθηματικό επίπεδο, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύονται και από σωματική κακοποίηση. Σε αντίθεση με τις “υγιείς σχέσεις” οι οποίες δημιουργούν μια θετική διάθεση, καθώς και ένα αίσθημα πληρότητας και ασφάλειας, οι “τοξικές σχέσεις” σου απομυζούν όλη σου την ενέργεια, σε κάνουν να αμφιβάλεις διαρκώς για τον εαυτό σου, ενώ σε γενικές γραμμές τείνεις να νιώθεις καλύτερα όταν είσαι μακριά και όχι μαζί με το σύντροφό σου.

TΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ “ΤΟΞΙΚΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ”
Αν και οι συμπεριφορές ενός “τοξικού συντρόφου” μπορεί να ποικίλουν, συνήθως πίσω από όλες κρύβεται η ανάγκη του να ασκεί έλεγχο και να είναι ο κυρίαρχος της σχέσης. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα των συμπεριφορών που μπορεί να υιοθετεί προκειμένου να σε χειραγωγεί και να σε εξουσιάζει:

1. Χρησιμοποιεί σχόλια που σε μειώνουν. Σε κάνει να νιώθεις πως οι απόψεις, οι ανάγκες και οι συμπεριφορές σου είναι ανόητες και ανούσιες.

2. Σου δημιουργεί ενοχές. Νιώθεις υποχρεωμένη να ενδίδεις σε ό,τι σου ζητάει, γιατί διαφορετικά καταλήγει να σου ασκεί συναισθηματικό εκβιασμό.

3. Σε κάνει να πιστεύεις ότι τα κάνεις όλα λάθος!

4. Είναι διαρκώς μίζερος και γεμάτος από αρνητισμό για καθετί που του ζητάς να κάνετε.

5. Είναι κατά βάση οξύθυμος, επιθετικός και επικριτικός μαζί σου.

6. Όποτε του εκφράζεις τη δυσαρέσκεια και τον εκνευρισμό σου σχετικά με τη συμπεριφορά του, καταλήγει να σε κατηγορεί για υπέρμετρο εγωισμό, ενώ δεν χάνει την ευκαιρία για να βγάλει στην επιφάνεια τα δικά του παράπονα.

7. Είναι παθητικά επιθετικός. Δεν εκφράζει αυτό που θέλει, ενώ τα αφήνει όλα πάνω σου. Ωστόσο, δείχνει τη διαφωνία του με έμμεσο τρόπο, κάνοντάς σε να νιώθεις ενοχές ή υποστηρίζοντας πως δεν έχει πειραχτεί, ενώ την ίδια στιγμή η συμπεριφορά του δείχνει το αντίθετο.

8. Ζηλεύει υπερβολικά και γίνεται έντονα κτητικός. Ενώ αρχικά αυτό μπορεί να είναι γοητευτικό, γρήγορα αντιλαμβάνεσαι πως η συμπεριφορά του σε αναγκάζει να δικαιολογείσαι για κάθε σου έξοδο, κάνει τη ζωή σου μίζερη, ενώ ταυτόχρονα σε απομακρύνει και από τους φίλους σου.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
Αν και οι “τοξικές σχέσεις” είναι ξεκάθαρα δυσλειτουργικές καθότι προάγουν την ανασφάλεια, την καταπίεση και τη συνεχή επίκριση, συχνά αναγνωρίζονται δύσκολα από το άτομο, ενώ ακόμα πιο δύσκολα λαμβάνουν τέλος. Βέβαια, δεν είναι τυχαίο πως προκειμένου να αναπτυχθούν απαιτούνται δύο: αυτός που καταπιέζει και ελέγχει, αλλά και αυτός που υποχωρεί και δέχεται αναντίρρητα τις αρνητικές συμπεριφορές του συντρόφου του. Άραγε, γιατί ένας ενήλικας παραμένει σε μια σχέση η οποία αναπόφευκτα θα τον βλάψει συναισθηματικά ή/και σωματικά; Τι μπορώ να κάνω για να απεγκλωβιστώ από μια τέτοια κατάσταση;
1. Αγάπησε τον εαυτό σου και αναγνώρισε την αξία σου. Φαίνεται πως τόσο το άτομο με την “τοξική συμπεριφορά”, όσο και ο αποδέκτης αυτής χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν πιστεύουν πως είναι άξιοι να αγαπηθούν εάν δεν συμπεριφέρονται με τον τρόπο αυτό.

2. Αποδέξου πως ο στόχος δεν είναι να αλλάξει ο σύντροφός σου, αλλά εσύ. Τροποποίησε τη συμπεριφορά σου βάζοντας νέα, ξεκάθαρα όρια στον σύντροφό σου σε σχέση με τις ανάγκες σου και δώσε του το χρόνο να προσαρμοστεί σταδιακά στα νέα δεδομένα. Όσο δεν αντιδράς στις συμπεριφορές που σε δυσαρεστούν ενισχύεις τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, με αποτέλεσμα ο σύντροφός σου να μην βιώνει καμία συνέπεια για τις πράξεις του κι εσύ να είσαι μονίμως η χαμένη της υπόθεσης.

3. Κατανόησε για ποιους λόγους διατηρείς τη σχέση με το σύντροφό σου. Εάν η απάντηση είναι ότι φοβάσαι πως διαφορετικά θα μείνεις μόνη, τότε φρόντισε να τονώσεις περισσότερο την αυτοπεποίθησή σου!

4. Πάρε τις αποστάσεις σου. Όρισε ένα χρονικό διάστημα (περίπου 2-3 εβδομάδες) κατά το οποίο θα μείνετε χώρια με το σύντροφό σου προκειμένου να διαπιστώσετε εάν αυτό σας κάνει να νιώθετε καλύτερα ή όχι.

5. Ξεκαθάρισε την κατάσταση. Συζήτησε με τον σύντροφό σου συγκεκριμένα σχετικά με τα όσα επιθυμείς να αλλάξουν στη σχέση σας και ζήτησέ του να κάνει κι εκείνος το αντίστοιχο ως προς εσένα. Συμφωνείστε πως θα ξεκινήσετε να επαναξιολογείτε τη συμπεριφορά σας σε τακτά χρονικά διαστήματα. Σε περίπτωση που δεν παρατηρηθεί καμία αλλαγή, ορίστε ποιες θα είναι οι συνέπειες. Όσο κι αν ακούγεται δύσκολο, ο χωρισμός ίσως να είναι μία από αυτές.

Θυμήσου: “Στη ζωή σε αντιμετωπίζουν, όπως εσύ μαθαίνεις τους άλλους να σε αντιμετωπίζουν” (Wayne Dyer)