Σακχαρώδης διαβήτης και κύηση. Τι να προσέξεις;

Τι είναι ο διαβήτης κυησης; Eίναι αναστρέψιμος; Υπάρχουν ομάδες υψήλου κινδύνου; Τι πρέπει να προσέξεις;

O διαιτολόγος- διατροφολόγος Νίκος Κριαράς εξηγεί:

Η παθογένεια του σακχαρώδους διαβήτη κύησης, αναπτύσσεται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω του ότι η μητέρα έχει πέραν των φυσιολογικών τιμών στο επίπεδο του σακχάρου. Η συγκεκριμένη πάθηση, είναι αναστρέψιμη, και παύει να ταλαιπωρεί την εγκυμονούσα μετά την γέννηση. Γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης σε κάποια προηγούμενη εγκυμοσύνη τους, ή που έχουν γεννήσει προηγουμένως ένα ή περισσότερα υπέρβαρα μωρά, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης.

Άλλες γυναίκες που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο είναι:
1. Οι παχύσαρκες γυναίκες {με μαζικό δείκτη του σώματος BMI μεγαλύτερο από 27).
2. Οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες (οι τάσεις ανάπτυξης διαβήτη αυξάνονται με την αύξηση της ηλικίας).
3. Οι γυναίκες που έχουν ένα συγγενή πρώτου βαθμού που είναι διαβητικός σε θεραπεία με ινσουλίνη
4. Οι γυναίκες που κατάγονται από την Ασία-Ινδία, την Καραϊβική (Αφρικάνικης προέλευσης) ή από τη Μέση Ανατολή.

O διαβήτης εκδηλώνεται συνήθως στο δεύτερο μισό της κύησης, όταν το μέγεθος του πλακούντα και η παραγωγή των ορμονών αυξάνεται.
Ο σκοπός αυτής της ‘φυσιολογικής’ αντίστασης είναι η μη χρησιμοποίηση όλων των υδατανθράκων από τη μητέρα, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να περνούν τον πλακούντα και να συμβάλουν στην ανάπτυξη του εμβρύου. Με αυτήν την πρόνοια της φύσης, μπορούν να συντηρηθούν κυήσεις ακόμη και κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες.

Τα αυξημένα ποσά γλυκόζης στη μητρική και πλακουντιακή κυκλοφορία μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα τόσο στην έγκυο, όσο και στο έμβρυο ή το νεογνό.

Η μητέρα εμφανίζει μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης υπέρτασης κατά την εγκυμοσύνη,
μια κατάσταση που, στις βαρύτερες μορφές της είναι γνωστή ως προεκλαμψία.

Ωστόσο, τα περισσότερα προβλήματα αφορούν στο έμβρυο και το νεογνό.
Έτσι, κατά τη διάρκεια της κύησης παρατηρούνται αυτόματες αποβολές και ενδομήτριοι θάνατοι. Tο νεογνό της μητέρας με διαβήτη έχει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών όπως συγγενείς ανωμαλίες, μακροσωμία, υπογλυκαιμία, υπασβεστιαιμία, αναπνευστική δυσχέρεια, μυοκαρδιοπάθεια και ίκτερο.

Λόγω του ότι αναφέρθηκε προηγουμένως, ότι ο διαβήτης κύησης, παύει να ταλαιπωρεί την εγκυμονούσα κατά την γέννηση, κρίνεται σκόπιμο να θεωρηθεί ότι η ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ ΑΠΟΔΕΚΤΗ ΛΥΣΗ.

Η αλλαγή στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένου και της διατροφής, θα φέρει ποιοτικά αποτελέσματα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης με ανακούφιση της πάσχουσας εγκυμονούσας απο τα συμπτώματα της νόσου, με προστασία της ζωής της και του νεογνού της και της ομαλής και ορθής ανάπτυξης του.

Σε περίπτωση, αυξημένου σωματικού βάρους θα πρέπει να συνταχθεί ένα εξατομικευμένο ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ, το οποίο θα έχει σκοπό να διατηρήσει το ορθό ποσό σωματικού βάρους της εγκυμονούσας κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, χωρισμένη στα 3 τρίμηνα.

Το ενδεικτικό βάρος που θα πρέπει να πάρει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με βάση τον αρχικό ΔΜΣ.
Βάρος πριν την εγκυμοσύνη Ενδεικτική αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη

ΔΜΣ
ΔΜΣ
ΔΜΣ
ΔΜΣ>29 6 kgΠαχύσαρκη

Τα κιλά της εγκυμοσύνης προέρχονται από:
Βρέφος 3 – 3,8 kg
Αύξηση αποθηκών λίπους 3,5 kg
Αύξηση όγκου αίματος 2 kg
Αύξηση υγρών στους ιστούς 1,2 kg Α
Αύξηση όγκου μήτρας 0,9 kg
Αμνιακό υγρό 0,8 kg
Πλακούντας 0,7 kg
Αύξηση στήθους 0,5 kg

Ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες κατά προσέγγιση.
Κατηγορία ατόμων Kcal / ημέρα
Φυσιολογική γυναίκα πριν την εγκυμοσύνη και κατά την διάρκεια των 3 πρώτων μηνών 1900 – 2100
Έγκυος κατά τους τελευταίους 6 μήνες 2000 – 2400
Έφηβος 2700
Γυναίκα σε γαλουχία > 2700

Το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης οι θερμιδικές ανάγκες ανεβαίνουν κατά 150 θερμίδες. Στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο ανεβαίνουν κατά 300 θερμίδες.

Οι ημερήσιες ανάγκες είναι ένα γραμμάριο πρωτεΐνης για κάθε Kg βάρους σώματος + 20 gr
Ο πρωτεινικός έλεγχος, προκύπτει απο την εξίσωση 1γρ*Ιδανικό Σωματικό Βάρος(kg)+0,25γρ

Πιο κάτω παρουσιάζεται ένας σημαντικός οδηγός, ο οποίος θα λειτουργήσει για την προστασία της εγκυμονούσας απο την πάθηση του σακχαρώδους διαβήτη ή απο την ποιοτική επιβίωση της με την πάθηση.

Προτιμάμε τις αμυλούχες τροφές (σύνθετα ζάχαρα) όπως, ψωμί ( ολικής αλέσεως, αρκεί να μην περιέχει ζάχαρη), μακαρόνια, ρύζι, δημητριακά. Η απορρόφησή τους είναι λιγότερο βλαπτική για τον μεταβολισμό καθώς η ενέργεια απελευθερώνεται πιο αργά και διαρκεί περισσότερο. Αποφεύγουμε απλά σάκχαρα όπως ζάχαρη, γλυκά, παγωτά, υπερβολική κατανάλωση χυμών, ή άλλων αναψυκτικών που περιέχουν ζάχαρη.

Οι πρωτεΐνες είναι σημαντικές για την ανάπτυξη του εμβρύου..
Τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη είναι:
Κρέας (προτιμάμε τα λευκά κρέατα) πάντα πολύ καλά ψημένα γιατί εγκυμονούν κινδύνους μόλυνσης του εμβρύου. Ψάρι, (ίδιος τα ψάρια μικρού μεγέθους). Αβγά (το ασπράδι είναι πλούσια πηγή αλβουμίνης), γάλα (μερικώς αποβουτυρωμένο ) τυριά, γιαούρτια με λίγα λιπαρά ( πλούσια πηγή ασβεστίου) .

Τα λίπη δημιουργούν τα τοιχώματα των κυττάρων και είναι απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του εμβρύου. Είναι πολύτιμη πηγή των βιταμινών Α και D. Επομένως, αν και έχουν υψηλή θερμιδική αξία, δεν πρέπει να τα αποκλείουμε από το διαιτολόγιο. Τα λίπη χωρίζονται σε κορεσμένα (ζωικό λίπος, τυρί και βούτυρο), που περιέχουν υψηλή χοληστερίνη, και στα φυτικής προέλευσης πολυακόρεστα (ηλιέλαιο, σησαμέλαιο, παρθένο ελαιόλαδο) που δεν επιβαρύνουν την καρδιά και είναι πιο εύπεπτα. Αποφεύγουμε τις τηγανισμένες τροφές, που απελευθερώνουν τοξικά λιπαρά οξέα, και τις βιομηχανοποιημένες τροφές, που είναι πλούσιες σε θερμίδες, αλλά με μηδενική συνήθως θρεπτική αξία.

Καταναλώνουμε όλα τα φρούτα, καλύτερα τα φρέσκα φρούτα εποχής που είναι πλούσια σε βιταμίνη C,. Κάποιες βιταμίνες, όπως η Β και η C, δεν αποθηκεύονται στον οργανισμό και θα πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά από το διαιτολόγιό . Ενημερωθείτε σωστά για τις συνιστώμενες δόσεις των βιταμινών, γιατί η υπερβιταμίνωση έχει βλαβερές συνέπειες.

Η περίσσεια της βιταμίνης Α, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο. Γι’ αυτό συνιστάται στις υποψήφιες και μέλλουσες μητέρες να αποφεύγουν το συκώτι, το φουά γκρα και το μουρουνέλαιο, που περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α, η οποία αποθηκεύεται στον οργανισμό με κίνδυνο να βλάψει το κρανίο, τον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη του εμβρύου. Αποφεύγουμε τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα. Οι βιταμίνες είναι πολύ ευαίσθητες. Όταν οι τροφές βράζονται σε υψηλή θερ¬μοκρασία ή υφίστανται βιομηχανική επεξεργασία, οι βιταμίνες τους καταστρέφονται. Προτιμάμε τα φρέσκα φρούτα, τα ωμά λαχανικά (πολύ καλά πλυμένα) και τις ανεπεξέργαστες τροφές. Αν θέλουμε να μαγειρέψουμε τα λαχανικά, είναι προτιμότερο να τα βράζουμε στον ατμό ή να τα σοτάρουμε για να μη χάνουν τη θρεπτική αξία τους. Γενικά, είναι προτιμότερο να τρεφόμαστε με φρεσκομαγειρε¬μένα φαγητά.

Σίδηρος: Κατά την κύηση υπάρχει μια αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων της μητέρας κατά 30% που απαιτεί περίπου 500 mg σιδήρου, ενώ οι ανάγκες του εμβρύου και του πλακούντα ανέρχονται σε 300 mgr
Συμπλήρωμα σιδηρού χρειάζεται μόνον, όταν η αιμοσφαιρίνη είναι μικρότερη από 11%. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να γνωρίζουμε ότι:
1. Τα συμπληρώματα να λαμβάνονται μεταξύ των γευμάτων ή κατά τη βραδινή κατάκλιση, διότι μερικά συστατικά των τροφών εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου.
2. Τα συμπληρώματα να λαμβάνονται με υγρά, εκτός του γάλακτος, καφέ και τσάι, τα οποία αναστέλλουν την απορρόφηση του σιδήρου.
3. Ακόμα και όταν προσλαμβάνεται συμπλήρωμα, να συμπεριλαμβάνεται στην καθημερινή διατροφή καλές πηγές σιδήρου, όπως κρέας και ακόμα πηγές βιταμίνης C η οποία βοηθάει την απορρόφηση σιδήρου.

Ασβέστιο: Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε ασβέστιο για τη φυσιολογική γυναίκα είναι 800 mgr και κατά την εγκυμοσύνη 1200 mgr.

Φολικό οξύ: Η προτεινόμενη πρόσληψη φολικού οξέος αυξάνεται από 180 mgr, σε μη εγκυμονούσες, σε 400 mgr κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι γυναίκες με έλλειψη φολικού οξέος είναι πιθανότερο να γεννήσουν παιδιά με δυσπλασίες του νωτιαίου μυελού. Τροφές πλούσιες σε στη βιταμίνη αυτή είναι: συκώτι, μαγιά μπίρας, κρόκος αυγού, παντζάρια, σπανάκι, κυτταρίνη, κουνουπίδι, ραδίκια, αντίδια, πορτοκάλι.
Δεν επιτρεπεται καταναλωση συκωτιου κατα την διαρκεια της εγκυμοσυνης ( γιατί περιέχει μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α, που μπορεί να βλάψει το έμβρυο).

Ψευδάργυρος: Είναι ένα πολύ σημαντικό ιχνοστοιχείο και οι ανάγκες στην εγκυμοσύνη είναι 30% μεγαλύτερες. Η απορρόφηση του ψευδάργυρου αναστέλλεται από υπερβολική πρόσληψη σιδήρου και φολικού οξέος. Οι γυναίκες που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής με σίδηρο και φολικό οξύ χρειάζονται να καταναλώνουν καθημερινά τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο. Δηλαδή στρείδια, κόκκινο κρέας, νεφρά, τυρί, κοτόπουλο, συκώτι, φιστίκια, χορταρικά.Ομως το συκώτι λόγο της μεγάλης ποσότητας βιταμίνης Α που περιέχει δεν ενδείκνυται κατα την διάρκεια της κυήσεως!

Ω3 : Μπορεί να δοθούν και με την μορφή ιχθυελαίου 1-2 γρ/ημέρα. Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα EPA και DHA συμβάλουν στην καλή λειτουργιά του εγκέφαλου και της όρασης του εμβρύου.
Κατά την διάρκεια του θηλασμού τα επίπεδα του DHA μειώνονται προκαλώντας έτσι κατάθλιψη στην θηλάζουσα . Έρευνες έδειξαν ότι μητέρες που έκαναν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης έπαιρνα τις απαιτούμενες ποσότητες ω3 γέννησαν ευφυέστερα παιδιά .
Γενικές συμβουλές :
• Κατανάλωση γαλακτοκομικών χαμηλά σε λιπαρά ώστε να προσλαμβάνεται η απαιτούμενη ποσότητα ασβεστίου .
• Πιθανή χορήγηση συμπληρώματος ασβεστίου + σιδήρου ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που η μητέρα είναι φυτοφάγος .

Τι να αποφεύγετε;
Το πρώτο τρίμηνο πρέπει να αποφεύγεται εντελώς (δημιουργεί ανωμαλίες στη δημιουργία του εμβρύου). Στην υπόλοιπη εγκυμοσύνη (δεύτερο τρίτο τρίμηνο) πολύ μικρή κατανάλωση( ένα ποτηράκι του κρασιού). Αποφεύγονται τα υπεραλκοολικά ποτά.
Αποφεύγουμε τον καφέ, τσάι ( μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου) .Καταναλώνουμε με προσοχή σοκολάτα (ρόφημα).
Αποφεύγουμε σαλάμια, άψητα κρέατα, παστά ,καπνιστά ,μύδια, κυνήγι (κίνδυνος για μόλυνση του εμβρύου).Φαγητά σε πολύ υψηλή η χαμηλή θερμοκρασία. γλυκαντικά, πικάντικα φαγητά.