Παιδί και τιμωρία

Είναι η τιμωρία λύση; Μπορεί να βοηθήσει το παιδί να οικειοποιηθεί ή να απορρίψει συμπεριφορές; Τι λένε οι ειδικοί;

Ο Ιγνάτιος Καφαντάρης, Παιδοψυχίατρος εξηγεί:

“Το σκεπτικό είναι απλό. Η τιμωρία δίνει αρνητικό νόημα στη συμπεριφορά του παιδιού. Το παιδί δεν θέλει να τιμωρείται, άρα θα αποβάλει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Συμφωνεί ωστόσο η σύγχρονη ψυχολογία με αυτό;

Όχι. Αυτή η αρνητική απάντηση βασίζεται μάλιστα στη σημερινή γνώση μας για τους μηχανισμούς μάθησης. Μαθαίνουμε γρηγορότερα και σταθερότερα αυτά που μας αρέσουν, ενώ μαθαίνουμε δυσκολότερα αυτά που βαριόμαστε ή αυτά που μας κουράζουν. Αυτομάτως συμπεραίνουμε ότι με την τιμωρία η αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού θα είναι ασταθής ή πιο αργή. Και οπωσδήποτε με την τιμωρία χαλάει το συναισθηματικό κλίμα μεταξύ γονιού και παιδιού”.

Τι πρέπει να κάνω;
“Δίνουμε θετικό νόημα στη συμπεριφορά που ζητάμε από το παιδί. Το παιδί πρέπει να ξέρει ότι η συμπεριφορά του θα ευχαριστήσει τον γονέα και θα επιβραβευθεί (είτε κοινωνικά, είτε ηθικά, είτε συναισθηματικά, πάντως με έναν απλό τρόπο που θα έχει αξία για το παιδί). Η επιβράβευση αυτή δίνει το θετικό νόημα και ωθεί το παιδί να επαναλαμβάνει την επιθυμητή συμπεριφορά, μέχρι που αυτή να παγιωθεί. Είναι λοιπόν σημαντικό να ενισχύουμε συνεχώς τις καλές συμπεριφορές του παιδιού μας δείχνοντας την ικανοποίησή μας ή επιβραβεύοντάς το με κάποιον τρόπο”, επισημαίνει ο ειδικός.

“Στην πραγματικότητα βέβαια όλοι ξέρουμε ότι συνήθως σαν γονείς τείνουμε να θεωρούμε αυτονόητο ό,τι καλό κάνει το παιδί μας και το δεχόμαστε χωρίς να αντιδρούμε θετικά, με επιβράβευση. Αυτό είναι μια λαθεμένη στάση και χρειάζεται συνεχής εγρήγορση στο να παγιώνουμε με την θετική μας στάση τις συμπεριφορές που επιθυμούμε στο παιδί μας όποτε το βλέπουμε να τις εκδηλώνει!”, λέει ο κύριος Καφαντάρης.

Πως να αντιδράσω στις ανεπιθύμητες συμπεριφορές του παιδιού;
“Το καθοδηγούμε, εξηγώντας του ποια είναι η συμπεριφορά που μας αρέσει και μας κάνει να περνούμε όλοι καλύτερα. Π.χ., να συμμαζεύει τα πράγματά του, ή να τρώει μόνο στο τραπέζι, ή να ξέρει ότι κάποιες κακές λέξεις δεν τις λέμε, ή να μην χτυπάει κανέναν όταν θυμώνει, κ.ο.κ. Του προτείνουμε εναλλακτικές συμπεριφορές, λ.χ. αντί να παίζει μπάλα μέσα στο σαλόνι, να πηγαίνει να παίξει στην πυλωτή. Ή, αντί να γκρινιάζει επειδή βαριέται, να μας ζητά να το βοηθήσουμε να παίξει κάτι.

Και ενώ κάνουμε όλα αυτά, έχει σημασία να πείθουμε το παιδί με το ύφος μας, ότι εμείς οι μεγάλοι είμαστε αυτοί που επιτρέπουν ή απαγορεύουν, ότι έχουμε δηλαδή μια καλώς νοούμενη εξουσία που κρατάει την τάξη στο σπίτι για όλα τα μέλη της οικογένειας. Το παιδί δεν πρέπει να αισθάνεται ότι παζαρεύουμε μαζί του, ότι το ‘παρακαλάμε’. Αντίθετα, χρειάζεται να νιώθει ότι είμαστε καθοδηγητές του, και μάλιστα αξιόπιστοι και ισχυροί!” καταλήγει ο κύριος Καφαντάρης.