Μήπως το φαγητό σου έχει γίνει εμμονή; Πώς να το ξεπεράσεις…

Τρως κι ενώ ξέρεις ότι δεν πρέπει ξανατρώς. Παχυντικά, ανθυγιεινά, ανεξέλεγκτα. Το μυαλό σου παίζει περίεργα παιχνίδια και τελικά σε πείθει. Δεν αντιστέκεσαι και καταλήξεις πολύ συχνά να καταναλώνεις τεράστιες ποσότητες φαγητών. Η Νάντια Αναγνωστή, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis είναι εδώ να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε έναν δύσκολο ομολογουμένως εθισμό.

Ο εθισμός στα τρόφιμα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους γύρω από ορισμένα τρόφιμα, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπαθούν. Η υγιεινή διατροφή και η απώλεια βάρους μπορεί να φαίνονται δύσκολοι στόχοι για πολλούς ανθρώπους. Παρά τις προσπάθειές τους, επανειλημμένα διαπιστώνουν ότι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ανθυγιεινών τροφίμων, γνωρίζοντας ότι μπορεί να τους αποσπά από τον αρχικό τους στόχο.

Η αλήθεια είναι ότι ορισμένα τρόφιμα έχουν επιπτώσεις στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να τις περιορίσετε στο καθημερινό σας διαιτολόγιο. Ο εθισμός στα τρόφιμα είναι ένας εθισμός στο πρόχειρο φαγητό, συγκρίσιμο με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Είναι ένας σχετικά νέος -και αμφιλεγόμενος- όρος. Ο εθισμός στα τρόφιμα είναι παρόμοιος με αρκετές άλλες διατροφικές διαταραχές, όπως η βουλιμία και άλλες ανθυγιεινές σχέσεις με τα τρόφιμα.

Πώς επιδρά στον εγκέφαλο
Ο εθισμός στα τρόφιμα επηρεάζει τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Συμπεριλαμβάνονται επίσης οι ίδιοι νευροδιαβιβαστές και πολλά από τα συμπτώματα είναι πανομοιότυπα. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν ισχυρή επίδραση στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου σας. Αυτά τα αποτελέσματα προκαλούνται από νευροδιαβιβαστές εγκεφάλου όπως η ντοπαμίνη.

Τα πιο επικίνδυνα τρόφιμα περιλαμβάνουν τα τυποποιημένα τρόφιμα όπως η καραμέλα, η ζάχαρη και τα ψημένα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Ο εθισμός στα τρόφιμα δεν προκαλείται από έλλειψη θέλησης αλλά είναι αποτέλεσμα ενός σήματος ντοπαμίνης που επηρεάζει τη βιοχημεία του εγκεφάλου σας.

Είσαι εθισμένη στο φαγητό; Τσέκαρε τα συμπτώματα
Δεν υπάρχει εξέταση αίματος για τη διάγνωση εθισμού στο φαγητό. Όπως και με άλλους εθισμούς, βασίζεται σε συμπεριφορικά συμπτώματα. Εδώ καταγράφονται 8 κοινά συμπτώματα του εθισμού στο φαγητό.
1.Έχεις συχνά επιθυμία για ορισμένα τρόφιμα, παρά την αίσθηση πληρότητας και έχοντας τελειώσει ένα γεύμα.
2.Όταν αρχίσεις να τρως ένα φαγητό που λαχταρούσες, συχνά βρίσκεσαι τρώγοντας πολύ περισσότερο από ό, τι προοριζόταν.
3.Όταν τρώτε ένα φαγητό που λαχταρούσατε, μερικές φορές τρώτε μέχρι το σημείο που να αισθάνεστε υπερβολικά γεμάτη.
4.Συχνά αισθάνεσαι ένοχη όταν τρως συγκεκριμένα τρόφιμα, αλλά πιάνεις τον εαυτό σου να το τρως ξανά πολύ σύντομα.
5.Μερικές φορές βρίσκεις δικαιολογίες στο μυαλό σου γιατί πρέπει να φας. Και σε πείθεις… να φας τελικά.
6.Έχεις επανειλημμένα -αλλά χωρίς επιτυχία- προσπαθήσει να σταματήσεις να τρως συγκεκριμένα τρόφιμα, όπως ελεύθερα γεύματα ή ημέρες.
7.Συχνά κρύβεις την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών από άλλους.
8.Αισθάνεσαι ανίκανη να ελέγξεις την κατανάλωσή ανθυγιεινών  τροφίμων παρά το γεγονός ότι γνωρίζεις πως επιβαρύνουν την υγεία σου, συμπεριλαμβανομένου της αύξησης βάρους.

*Αν μπορείς να αναφέρεις 4-5 από τα συμπτώματα αυτής της λίστας, ίσως πρέπει να συζητήσεις τη σχέση σου με τα τρόφιμα με κάποιον ειδικό.

Τα βασικά συμπτώματα του εθισμού στο φαγητό περιλαμβάνουν λαιμαργία σε ανθυγιεινά τρόφιμα χωρίς να υπάρχει πραγματική πείνα και ανικανότητα να αντισταθούν στην επιθυμία να καταναλώσουν αυτά τα τρόφιμα.

Βάλε τέλος στο ανθυγιεινό φαγητό
Η αποφυγή πρόχειρων τροφών (junk food) μπορεί να φαίνεται αδύνατη. Είναι παντού και αποτελούν σημαντικό μέρος του σύγχρονου πολιτισμού. Εντούτοις, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η απόλυτη αποχή από ορισμένες τροφές. Μόλις αποφασίσετε να μην καταναλώσετε ξανά αυτά τα τρόφιμα, η αποφυγή τους μπορεί να γίνει ευκολότερη και οι επιθυμίες σας μπορεί επίσης να εξαφανιστούν.

Εάν δεν είστε σίγουροι ότι η αποφυγή των πρόχειρων τροφίμων αξίζει τον κόπο, εξετάστε το ενδεχόμενο να γράψετε μια λίστα πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων. Τα πλεονεκτήματα  μπορούν να συμπεριλάβουν: “Θα χάσω βάρος”, “Θα ζήσω περισσότερο”, “Θα πάρω περισσότερη ενέργεια και θα νιώθω καλύτερα κάθε μέρα”, κλπ.

Μειονεκτήματα μπορεί να περιλαμβάνουν: «Δεν θα μπορώ να φάω παγωτό με την οικογένειά μου», «κανένα μπισκότο τα Χριστούγεννα», «Μπορεί να πρέπει να εξηγήσω τις επιλογές τροφίμων μου», κλπ. Γράψτε τα πάντα  ανεξαρτήτως από το πόσο περίεργο ή μάταιο μπορεί να σας φανεί.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
Αν αποφάσισες να κόψεις οριστικά τρόφιμα ώστε να ξεπεράσεις τον εθισμό σου, μπορείς να κάνεις μερικά πράγματα για να προετοιμαστείς και να κάνεις ευκολότερη τη μετάβαση…

Τρόφιμα ενεργοποίησης: Γράψτε μια λίστα με τα τρόφιμα που έχεις τη τάση να “τσακίζεις”.  Αυτά είναι τα τρόφιμα ενεργοποίησης που χρειάζεται να αποφύγεις εντελώς.

Τοποθεσίες γρήγορου φαγητού: Κάνε μια λίστα με χώρους γρήγορου φαγητού που σερβίρουν υγιεινά τρόφιμα και σημείωσε τις υγιεινές επιλογές τους.

Τι να φας: Σκέψου ποια τρόφιμα πρόκειται να φας -κατά προτίμηση υγιεινά τρόφιμα που σου αρέσουν και τα οποία ήδη τρως τακτικά.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα: Σκέψου να κάνεις πολλά αντίγραφα της λίστας pros-and-cons σου. Κράτησε ένα αντίγραφο στην κουζίνα σου, στο ντουλαπάκι του μπάνιου και στο πορτοφόλι. Υπενθύμισε στον εαυτό σου γιατί το κάνεις αυτό.

Επιπλέον, μην ξεκινήσεις δίαιτα. Θα πρέπει να θέσεις την απώλεια βάρους σε αναμονή για τουλάχιστον έναν έως τρεις μήνες.

Η υπέρβαση του εθισμού στο φαγητό είναι αρκετά δύσκολη. Η πείνα και οι περιορισμοί θα κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Μόλις ακολουθήσετε αυτά τα βήματα, ορίστε μια ημερομηνία στο σύντομο μέλλον -όπως το Σαββατοκύριακο- από αυτό το σημείο και μετά δεν θα αγγίξετε ξανά τα εθιστικά τρόφιμα ενεργοποίησης.

Αναζήτηση βοήθειας
Εάν καταλήξετε να υποτροπιάζετε και να χάσετε ξανά τον έλεγχο της κατανάλωσης τροφής, να  ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Ενώ είναι δυνατό να ξεπεράσετε τον εθισμό από μόνες σας -ακόμα και αν χρειάζεται αρκετές δοκιμές- μπορεί συχνά να είναι ωφέλιμη η αναζήτηση βοήθειας. Πολλοί επαγγελματίες υγείας και ομάδες υποστήριξης μπορούν να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε τον εθισμό σας.