Baroque: Υπερβολή και πολυτέλεια!

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε μιλήσει για το στιλ new baroque. Τώρα, ο διακοσμητής Κωνσταντίνος Ράπτης μας εξηγεί τι είναι το στιλ baroque και μας συμβουλεύει πως να το εντάξουμε στο σπίτι μας!

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας στην Ιστορία της Τέχνης θα μεταφερθούμε στο 17ο αιώνα και συγκεκριμένα στην περίοδο 1600 – 1750 για να γνωρίσουμε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά στιλ, το Baroque.

Αναπτύχθηκε αρχικά στην Ιταλία, στην αιώνια πόλη, τη Ρώμη, αλλά γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Συγκεκριμένα στην διάδοση του βοήθησε η υποστήριξη του Βατικανού, της έδρας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που έψαχνε έναν αποτελεσματικό τρόπο να σταματήσει την επέλαση της ανθρωποκεντρικής φιλοσοφίας της αναγέννησης, που εξύψωνε τη λογική και τον άνθρωπο σαν μονάδα. Η Αγία Έδρα με το στιλ αυτό βρήκε τον τρόπο να εισάγει στην τέχνη το δέος που πρέπει να νιώθει ο άνθρωπος απέναντι στο μεγαλείο του Θεού. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το Baroque είναι η πρώτη και απόλυτα πετυχημένη προσπάθεια διαφήμισης στην Ιστορία!

Ο όρος Baroque προέρχεται από την πορτογαλική λέξη barocco που σημαίνει ακατέργαστο μαργαριτάρι και σαν επίθετο υποδηλώνει την έννοια του ασυνήθιστου και του παράδοξου. Έχοντας αυτό κατά νου καταλαβαίνουμε πως σκοπός του συγκεκριμένου στιλ είναι να εντυπωσιάσει και να δημιουργήσει έντονα συναισθήματα.

Έτσι σαν κύρια χαρακτηριστικά του αναγνωρίζουμε :

– έντονη και επιβλητική διακοσμητική διάθεση

– πομπώδες ύφος

– πολυτελή υλικά

– δραματικό φωτισμό

– υπερβολή στα πάντα

Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι το Baroque είναι ο κύριος εκπρόσωπος του Μαξιμαλισμού (Maximalism), του αντίθετου δηλαδή του Μινιμαλισμού (Minimal), που έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο.

Άρα για να το εντάξουμε στο χώρο μας απλά πρέπει να φανούμε γενναιόδωροι και να τολμήσουμε τα παρακάτω:

1. Έπιπλα σε κλασικές γραμμές με έντονα σκαλίσματα, εμπνευσμένα από το φυτικό βασίλειο και κυρίαρχο στοιχείο της φόρμας τους την καμπύλη. Συνήθως είναι βαμμένα σε ανοιχτές αποχρώσεις με την τεχνική της πατίνας. Δεν είναι όμως σπάνια και σκουρότερα λουστραρισμένα έπιπλα στα οποία κυριαρχεί η τεχνική της ένθεσης στο ξύλο που ονομάζουμε μαρκετερί (marqueterie).

2. Πατώματα από γυαλιστερά μάρμαρα ανοιχτών αποχρώσεων με ένθετα σκουρότερα στοιχεία που δημιουργούν πλαίσια, μπορντούρες, τάκους ή σκακιέρα. Έντονη είναι και η παρουσία του ξύλου, συνήθως της δρυός, σε κίτρινη χρυσαφένια απόχρωση και τοποθέτηση με την τεχνική του ψαροκόκαλου, το κλασικό δηλαδή παρκέ. Πολλές φορές μάλιστα το μάρμαρο και το παρκέ παντρεύονται και δημιουργούν συνθέσεις πραγματικά έργα τέχνης.

3. Έντονες γύψινες διακοσμήσεις στα ταβάνια και στους τοίχους που συνήθως βάφονται σε χρυσαφένιες αποχρώσεις και δημιουργούν πλαίσια γύρω από εντυπωσιακά έργα τέχνης και περίτεχνες ταπετσαρίες.

4. Ζωγραφικά έργα τέχνης κολοσσιαίων διαστάσεων φτιαγμένα κατευθείαν πάνω στους τοίχους αλλά και στα ταβάνια με την τεχνική του φρέσκο (fresco). Πολλά μάλιστα από αυτά δημιουργούν με την βοήθεια της προοπτικής την εντύπωση της συνέχειας, με αποτέλεσμα την αίσθηση ότι ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε δεν έχει όρια.

5. Μεγάλων διαστάσεων έργα γλυπτικής τέχνης όπως αγάλματα, ανάγλυφα, βάζα και αγγεία.

6. Βαρύτιμα υφάσματα με φλοράλ, ριγέ και γεωμετρικά μοτίβα.

7. Δραματικός φωτισμός από κρυστάλλινους πολυελαίους, απλίκες και περίτεχνες επιτραπέζιες λάμπες.

Όλα αυτά μαζί και άλλα πολλά που η αναφορά τους απλά θα σας κούραζε, δημιουργούν αυτό το περίτεχνο υπερβολικό και μεγαλειώδες καλλιτεχνικό ύφος που μας κληροδότησε καταπληκτικά κτίρια, υπέροχα γλυπτά και μοναδικούς πίνακες. Έργα τέχνης που γεμίζουν τα μουσεία των μεγάλων μητροπόλεων και αποτελούν αντικείμενα θαυμασμού αφού μας γεμίζουν δέος ακόμα και σήμερα.

Καταλαβαίνετε όμως πως στις μέρες μας ίσως όλη αυτή η υπερβολή και η πομπώδης διάθεση να φαίνεται αναχρονιστική και ξεπερασμένη. Ένας χώρος διακοσμημένος αποκλειστικά και μόνο με αυτό το στιλ θα δείχνει βαρύς και πληκτικός. Γι’αυτό και επιλέγουμε στοιχεία Baroque που δίνουν πολυτέλεια και τα συνδυάζουμε με πιο απλά στιλ διακόσμησης για πιο φρέσκο και μοντέρνο αποτέλεσμα. Αυτή η μίξη γεννά ένα Νέο Baroque που πλέον έχει πάρει τη θέση του στη διακόσμηση και έχει κερδίσει φανατικούς οπαδούς!

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ…
Αν λοιπόν θέλουμε να γίνει ο χώρος μας ιδιαίτερος και εντυπωσιακός αλλά δεν θέλουμε να καταλήξει να θυμίζει μουσείο, επιλέγουμε ένα λιτό στιλ όπως το Minimal και το διανθίζουμε με στοιχεία Baroque, που θα του δώσουν έμφαση και μια αίσθηση πολυτέλειας.

Αυτό ονομάζεται mix and match και είναι μια τεχνική πολύ διαδεδομένη στην μοντέρνα διακόσμηση. Επειδή όμως είναι και τεχνική δύσκολη, θα σας δώσω μερικές συμβουλές για να μπορέσετε να την εφαρμόσετε με επιτυχία στο χώρο σας.
Έτσι:

– Ενσωματώνουμε στοιχεία Baroque με φειδώ, δηλαδή δεν φορτώνουμε το χώρο. Μια αντίκα σε μια γωνία, ένας κρυστάλλινος πολυέλαιος, μια πολυτελή κουρτίνα, είναι αρκετά. Όσο προσθέτουμε στοιχεία Baroque μπορεί να κερδίζουμε σε πολυτέλεια αλλά καταλήγουμε και σε υπερβολή που πολλές φορές γίνεται ενοχλητική.

– Τα υφάσματα και οι ταπετσαρίες είναι όμορφο να συνδυάζουν διαφορετικά μοτίβα (π.χ. φλοράλ με ρίγες) αλλά να δένουν μεταξύ τους χρωματικά, έτσι ώστε να αποτελούν μια ολοκληρωμένη ενότητα.

– Στα χρώματα του χώρου καλό είναι να προσέξουμε πολύ. Το Baroque, όπως όλα τα κλασικά στιλ, αγαπά τα ουδέτερα λευκό, μαύρο, γκρι, μπεζ και καφέ. Πρωταγωνιστές όμως είναι τα μεταλλικά χρώματα και κυρίως το χρυσό που το βλέπουμε συνήθως σε έπιπλα και γύψινα. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά πως δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και έντονα χρώματα. Τα βαθιά αυτοκρατορικά κόκκινα και μπλε αλλά και η χρυσή ώχρα δίνουν ένταση σε τοίχους, υφάσματα, ταπετσαρίες και έπιπλα και δημιουργούν ζεστασιά και πολύ όμορφο αποτέλεσμα. Η προσοχή που πρέπει να δείξουμε έχει να κάνει με την ποσότητα της χρήσης των έντονων και των μεταλλικών χρωμάτων. Δεν τα βάζουμε παντού! Επιλέγουμε ποια στοιχεία θέλουμε να τονίσουμε και εκεί τα χρησιμοποιούμε.

– Στην αγορά θα βρούμε έπιπλα μοντέρνας αισθητικής εμπνευσμένα από το Baroque ύφος. Συνήθως κρατάνε τη κλασική φόρμα του ύφους και χρωματίζονται με μοντέρνα γυαλιστερά χρώματα. Όσο και αν σας φανεί παράξενο, προσπαθήστε να τα αντιμετωπίσετε και αυτά όπως θα αντιμετωπίζαμε τις αντίκες, δηλαδή λίγα και καλά. Το ότι είναι μοντέρνα δε σημαίνει ότι πρέπει όλα μας τα έπιπλα να έχουν αυτή την αισθητική. Αν το κάνουμε ο χώρος θα δείχνει ψυχρός και δήθεν.

Για το τέλος σας άφησα τη σημαντικότερη συμβουλή. Το New Baroque είναι πολύ δύσκολο στιλ. Φανταστείτε λοιπόν πόσο δύσκολο είναι το αυθεντικό Baroque! Αν θελήσετε να διακοσμήσετε το χώρο σας με αυτά τα στιλ, διαβάστε πολύ, κάνετε έρευνα αγοράς, αλλά κυρίως συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό. Αν απλά θέλετε να προσθέσετε μερικά στοιχεία τους στο χώρο σας οι παραπάνω συμβουλές θα σας βοηθήσουν πολύ…