Δημητρης Λιγνάδης: Από το παιδικό όνειρο και τη θέση του διευθυντή Εθνικού Θεάτρου, στη φράση “επικίνδυνος άνθρωπος”

Ένα από τα πρόσωπα που έχουν απασχολήσει πολύ τις τελευταίες ημέρες τα Μέσα είναι αναμφισβήτητα ο Δημήτρης Λιγνάδης.

Ο πρώην διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας, και μάλιστα σήμερα η Υπουργός Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη τον χαρακτήρισε επικίνδυνο. «”Ο Δημήτρης Λιγνάδης είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος, αλλά αυτό προέκυψε τώρα. Όταν τοποθετήσαμε τον Λιγνάδη στη θέση του διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου βγάλαμε προκήρυξη. Με αντίστοιχες προκηρύξεις θα τοποθετούνται οι διευθυντές των οργανισμών. Ακούω ότι η βασική κατηγορία είναι ότι συγκαλύψαμε. Τι να συγκαλύψουμε; Γιατί εμείς δεν ξέραμε. Αν αυτοί ήξεραν. Αυτοί συγκάλυψαν. Το υπουργείο Πολιτισμού δεν διαθέτει τμήμα σεξουαλικού εγκλήματος. Εμείς γνωρίζουμε τον καλλιτέχνη και όχι την προσωπική του ζωή”», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου σε διαπιστευμένους δημοσιογράφους. (δες εδώ όλες τις δηλώσεις της Λίνας Μενδώνη)

Λίγες ώρες μετά ο ηθοποιός και σκηνοθέτης θα δώσει τη δική του απάντηση στην υπουργό λέγοντας, “Το αν είμαι επικίνδυνος ή όχι θα το κρίνει η ιστορία και άλλοι θεσμοί και όχι τα λαϊκά δικαστήρια που έχουν στηθεί εδώ και μέρες” (δες εδώ την απάντηση του Δημήτρη Λιγνάδη)

Η ζωή του Δημήτρη Λιγνάδη

Aν και πατέρας του ήταν ο σημαντικός συγγραφέας και κριτικός θεάτρου, Τάσος Λιγνάδης, και αδελφός του ο σπουδαγμένος στο αρχαίο δράμα, φιλόλογος Γιάννης Λιγνάδης, o 56χρονος σήμερα ηθοποιός και σκηνοθέτης ως παιδί ονειρευόταν να γίνει ποδοσφαιριστής. Τελικά κατέληξε να σπουδάζει στη Φιλοσοφική Αθηνών αλλά και Υποκριτική στο Εθνικό Θέατρο.  Στη συνέχεια, κατάφερε να γίνει δάσκαλος υποκριτικής και σκηνοθεσίας έχοντας ήδη στο βιογραφικό του αρκετές σπουδαίες συνεργασίες τόσο στο θέατρο όσο και στην τηλεόραση.

Κορυφαίες στιγμής της θεατρικής του καριέρας υπήρξαν ο ρόλος του ως Σαλιέρι στο “Αμαντέους”, ο “Οιδίππους τύραννος” και οι παραστάσεις που έστησε πάνω στα γραπτά του πατέρα του, υπό τον τίτλο “Μαθήματα Πολέμου” καθώς και ο μονόλογος «Δόκτωρ Φάουστους» τoν οποίο διασκεύασε και σκηνοθέτησε. Σε αυτόν τον μονόλογο ο Δημήτρης Λιγνάδης εμφανίζεται με δάκρυα στη σκηνή και δείχνει να εννοεί κάθε λέξη που λέει σοκάροντας το κοινό που παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα. (δες εδώ τον συγκλονιστικό μονόλογο του Δημήτρη Λιγνάδη)

Ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του ματαιόδοξο και εγωκεντρικό, ενώ έχει παραδεχτεί πως απολαμβάνει τον θαυμασμό και το χειροκρότημα. Αγαπημένη συνήθεια που “κληρονόμησε” από τον πατέρα του είναι να πηγαίνει σε ένα καφενείο της γειτονιάς του και να διαβάζει τα αγαπημένα του βιβλία ενώ μια άλλη συνήθειά του είναι ότι ποτέ δεν έβγαινε από το σπίτι του χωρίς να φοράει κάτι κίτρινο επάνω του. Για πολλά χρόνια δε, συνήθιζε να πηγαίνει στη γέφυρα του Σταθμού Λαρίσης και να πίνει τον φραπέ του μέχρι που την γκρέμισαν. Αυτή η συνήθεια προέκυψε όπως είχε εξομολογηθεί από το δέος που του προκαλούσαν πάντα τα τρένα. Διέγερση και φόβος μαζί όπως έλεγε.

Σε δηλώσεις που έχει κάνει στο παρελθόν θα αποκαλύψει πως η επιρροή που είχε ασκήσει πάνω του η φιγούρα του πατέρα του τον έκανε να νιώθει εγκλωβισμένος στα “πρέπει”. 

“Ο ηθοποιός από τα σκοτάδια του φτιάχνει φως. Από τις πληγές. Από τις σκέψεις, από τους δαίμονες που κουβαλάει. Από τις ενοχές. Από μια εγκλωβισμένη παιδική ψυχή. Από αυτό που εύκολα ονομάζουμε “τρέλα”… Ο ηθοποιός είναι πιο τρελός από αυτόν του Δρομοκαϊτειου γιατί έχει το τερατικό γνώρισμα να εμπορεύεται την τρέλα του, να προγραμματίζει τον αυθορμητισμό του, να ελέγχει κάθε βράδυ την τρελή περιοχή του εγκεφάλου του” θα πει προσθέτοντας πως αυτό που θέλει από τη ζωή του είναι κάποια στιγμή να πουν για εκείνον πως φάνηκε χρήσιμος.

Το 2002 όμως, ο Δημήτρης Λιγνάδης φτάνει κοντά στον θάνατο. Ένας άγνωστος με μαχαίρι εισβάλλει στο σπίτι του ηθοποιού στην Κυψέλη. Ο «εισβολέας» τού επιφέρει πολλά τραύματα στην πλάτη. Τον αφήνει αιμόφυρτο. Ο Λιγνάδης καταφέρνει να συρθεί, να κατέβει στον δρόμο και να βρει καταφύγιο σε ένα καφενείο επί της οδού Ιθάκης. Οι θαμώνες ειδοποιούν το ασθενοφόρο. Ο ηθοποιός μεταφέρεται στην εντατική, όπου παραμένει επί μακρόν.

Όταν λίγα χρόνια μετά θα ερωτηθεί για το συγκεκριμένο θέμα σε συνέντευξή του στο Down Town και τη Φανή Πλατσατούρα, θα απαντήσει: «Πράγματι κινδύνευσε η ζωή μου. Ήμουν χύμα στο πάτωμα του σπιτιού μου. Ετοιμοθάνατος. Ξαφνικά κατάλαβα ότι άνθρωποι της γειτονιάς, που δεν τους έδινα καμία σημασία, είχαν μαζευτεί γύρω μου και μου φάνηκαν πολύ όμορφοι. Βυθιζόμουν στον θάνατο και τους έβλεπα: ήταν ωραίοι, παντού γύρω μου υπήρχαν ωραία χρώματα.

Τελικά γλίτωσα γιατί είχα τεράστια θέληση να ζήσω. Δεν ξέρω άλλες λεπτομέρειες γι΄ αυτή την ιστορία, δεν ξέρω τις λεπτομέρειες που κάποιος ίσως ήθελε να ακούσει, ξέρω όμως ότι κινδύνευσε χοντρά η ζωή μου. Με το που βγήκα από την Εντατική, πήγα σε έναν θάλαμο του νοσοκομείου Σωτηρία. Έξω από το παράθυρο είδα ένα δέντρο και είπα: ”Τι ωραίο χρώμα που είναι το πράσινο, τι ωραία που είναι η ζωή”».

Στην ίδια συνέντευξη το 2017 ρωτήθηκε για το κίνημα #metoo που τότε είχε ξεκινήσει στην Αμερική με την απάντησή του τότε να προκαλεί έντονες αντιδράσεις.

“Το είδα ως… θλιβερή οπερέτα”, δήλωνε για την υπόθεση Σπέισι ο Λιγνάδης, σε κείνη τη συνέντευξη και συνέχιζε λέγοντας, “Και από τις δύο πλευρές. Από τη µια αυτό το αγόρι που είχε βρεθεί στο πάρτι µε τον Σπέισι πάνω του, γιατί δεν αντέδρασε τότε; Γιατί δεν βγήκε να τον καταγγείλει; Μπορεί γιατί ήταν µικρός και φοβήθηκε. Πώς βρέθηκε σε εκείνο το πάρτι; Πού ήταν οι δικοί του; Γιατί τόσα χρόνια δεν µίλησε; Γιατί τώρα; Γιατί έγινε «µόδα» να καταγγέλλουν τις όποιες σεξουαλικές παρενοχλήσεις;”. Όταν ρωτήθηκε αν έχει εκβιαστεί ποτέ, απαντούσε “Να µε εκβιάσουν σεξουαλικά; Οχι ποτέ. Ούτε εγώ εκβίασα κάποιον. Ποτέ, ποτέ! Το θεωρώ άθλιο όλο αυτό. Να παρενοχλήσω από θέση ισχύος; Ποτέ! Το βρίσκω αναξιοπρεπές και µικροπρεπές… Είναι άλλο να κεντρίσεις κάποιον λόγω του ταλέντου σου, του µυαλού σου, της θέσης σου ή του πλούτου σου – συµβαίνει συχνά, το ξέρουµε! – κι άλλο να θελήσεις να παρενοχλήσεις κάποιον χάρη στην όποια “δύναµη” έχεις. Οταν συµβαίνει αυτό, θα πρέπει να καταγγέλλεται την ίδια στιγµή που γίνεται. Την ίδια στιγµή”.

Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 2019, ο Δημήτρης Λιγνάδης, σε συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών και τη δημοσιογράφο Έφη Μαρίνου, δήλωνε ότι τον ενδιαφέρει η θέση του διευθυντή στο Εθνικό Θέατρο, καθώς το όνομά του ακουγόταν έντονα.

“Ναι, με ενδιαφέρει η θέση, αλλά με προβληματίζει το πλαίσιο αυτής της διαδικασίας. Η άποψή μου είναι ότι οι καλλιτεχνικές θέσεις ευθύνης δεν πρέπει να γίνονται μέσω διαγωνισμών αλλά με ανάθεση. Δέκα-είκοσι άνθρωποι είμαστε όλοι κι όλοι, ένα χωριό είναι η Αθήνα. Γνωρίζουμε όχι μόνο τη δουλειά αλλά και το βίο του άλλου. Αρκεί μια συνέντευξη μ’ αυτούς που θα εκφράσουν ενδιαφέρον για να δεις ποιος σου κάνει. Γιατί να οχυρωθείς πίσω από μια προσχηματικά αξιοκρατική διαδικασία που ζητάει κατά ένα μεγάλο ποσοστό μόρια ΑΣΕΠ;” δήλωνε χαρακτηριστικά.

Πράγματι, δυο μήνες μετά στις 13 Αυγούστου 2019, ο Δημήτρης Λιγνάδης, με απόφαση της κυβέρνησης και της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.

Μια ακόμη στιγμή του που σχολιάστηκε ήταν όταν τον Ιούλιο του 2020, μετά το τέλος της πρεμιέρας των “Περσών” του Αισχύλου, που σκηνοθέτησε με άξονα “την ήττα των Περσών από την αλαζονεία τους”, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και ενώπιον μελών της πολιτειακής ηγεσίας, ο Δημήτρης Λιγνάδης γονάτισε μπροστά στη θυμέλη και φίλησε, θεατρικά, ένα πλαστικό λευκό ομοίωμα του Παρθενώνα. Σαν οφειλή στο αρχαίο κλέος, όπως υποστήριξε.

Μια άλλη άγνωστη ιστορία που είδε το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα είναι αυτή που ανήκει στην περίοδο 2015-2016. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Φρίξου Δρακοντίδη στο Πρώτο Θέμα, οι 25-30 σπουδαστές που παρακολουθούσαν ανελλιπώς το μάθημα του σκηνοθέτη με εκείνον να εστιάζει στο αρχαίο δράμα, «επειδή είναι ένα θέαμα μαζικό, έχει στοιβάδες, την ίδια ώρα που έχει εύρος, έχει και βάθος», όπως χαρακτηριστικά τους έλεγε.

Ο Δημήτρης Λιγνάδης προέτρεπε τους μαθητές του να αναζητούν την ποίηση του λόγου, να μην εστιάζουν σε περίεργες πλοκές, ούτε στο documentary theatre. Τους συζητούσε ωστόσο κι άλλα πράματα, κυρίως πράματα που αφορούσαν σεξουαλικές αναζητήσεις και εμπειρίες, κάτι που ενόχλησε τους φοιτητές, οι οποίοι αναγκάστηκαν να το αναφέρουν στον ιδιοκτήτη της σχολής. Συγκεκριμένα, αντιπροσωπεία μαθητών ζήτησε ακρόαση από τον κ. Σταύρο Αμούτζα-Δελλή, ενημερώνοντάς τον για όλα όσα τους έλεγε ο Δημήτρης Λιγνάδης εν ώρα μαθήματος και λέγοντάς του χαρακτηριστικά ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και πως κάποιοι σπουδαστές έχουν ενοχληθεί ιδιαίτερα απ’ αυτές τις συζητήσεις.

Πριν την παραίτησή του από το Εθνικό Θέατρο, η Έλενα Ακρίτα σε ανάρτησή της ανέφερε πως λόγω καταγγελιών η κα. Μενδώνη έχει ζητήσει την παραίτησή του. Την είδηση αυτή διέψευσε ο ίδιος, ενώ η υπουργός Πολιτισμού σε επίσημη ανακοίνωση ανέφερε πως ότι οποιαδήποτε απόφαση θα ανακοινωθεί από το Υπουργείο.

Λίγα εικοσιτετράωρα μετά, ο Δημήτρης Λιγνάδης υπέβαλε την παραίτησή του από τη θέση του διευθυντή Εθνικού Θεάτρου για να προστατέψει όπως ο ίδιος λέει τον θεσμό αλλά και τον εαυτό του.

“Αντιπαρερχόμενος τις ερμηνείες που θα γεννήσει η κίνησή μου αυτή, οφείλω να βάλω το καλό του Εθνικού Θεάτρου πάνω απ’ όλα, και να προστατεύσω τον θεσμό από μία ατέρμονη επικοινωνιακή και πολιτική διελκυστίνδα. Αφού οι επιθέσεις, έστω κι έτσι, είναι προσωπικές, επιλέγω να σταθώ κι εγώ όρθιος απέναντί τους ως πρόσωπο και όχι να κρυφτώ στη κουίντα του Εθνικού Θεάτρου. Επιπλέον, η παραίτησή μου αυτή, μού επιτρέπει να προχωρήσω χωρίς να δεσμεύω ή να δεσμεύομαι πλέον θεσμικά και να ασκήσω κάθε νόμιμο δικαίωμά μου έναντι όσων επέλεξαν να με στοχοποιήσουν, εξυπηρετώντας την οποιαδήποτε σκοπιμότητα», δήλωνε στην παραίτησή του.

Στη συνέχεια, έκλεισε και το προφίλ του στο facebook για λόγους… καθαριότητας, όπως έγραψε.

Εκ τότε κάποιοι ισχυρίστηκαν πως ο ηθοποιός και σκηνοθέτης έχει διαφύγει στο εξωτερικό με τον δικηγόρο του να δηλώνει κατηγορηματικά πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Ο τελευταίος δε, μεταφέροντας την έντονη ενόχληση του καλλιτέχνη μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Star είχε αναφέρει, “Ο Δημήτρης Λιγνάδης, έχει γίνει δέκτης ανήθικων επιθέσεων και συκοφαντικών σχολίων. Ο ίδιος θεωρεί ότι βρίσκεται στο “μάτι του κυκλώνα” που περιλαμβάνει  κάθε φορά, μια διαφορετική ιστορία και μάλιστα από πρώην συνεργάτες του. Τους περισσότερους δεν τους γνωρίζει ούτε κατ΄όψιν.  Εξοργισμένος διαπίστωσε ότι επιχειρείται να συνδεθεί με το όνομά του με κύκλωμα μαστροπείας ανηλίκων. Είναι απολύτως ψευδές ότι έχει σχέση με αυτό ο κ. Λιγνάδης” (δες εδώ όλες τις δηλώσεις του δικηγόρου του)