Επίσκεψη στο Πάρκο των Ψυχών! Ο καλλιτέχνης που το εμπνεύστηκε μιλάει στο TLIFE

Η λέξη “ψυχή” προέρχεται από το ρήμα “ψύχω”, που σημαίνει “φυσώ”, “πνέω”. Στην κυριολεξία, σημαίνει “ψυχρή πνοή”. Η ύστατη ένδειξη της ζωής στο σώμα, που γίνεται αισθητή από την αναπνοή. Υπάρχουν πολλές θεωρίες και ορισμοί που δίνονται για εκείνη από τα αρχαία ακόμα χρόνια. Μία από τις σημασίες της αρχαιοελληνικής λέξης “ψυχή” ήταν η “πεταλούδα“. Η μεταμόρφωσή της, από ένα τόσο δα κουκούλι σε αυτό το υπέροχο πλάσμα, έχει εμπνεύσει πολλούς να τη χρησιμοποιήσουν ως σύμβολο για την έξοδο της ψυχής από το σώμα.

Σε αντίθεση με τις πεταλούδες όμως, οι ψυχές φαίνεται να κάνουν ένα ατέρμονο ταξίδι. Είναι αθάνατες. Μετά την έξοδό τους από το σώμα, μεταβαίνουν είτε σε κάποια άλλη κατάσταση, σε άλλο τόπο είτε σε κάποιο άλλο σώμα. Μοιάζει λίγο με την αρχή διατήρησης της ενέργειας. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί από το μηδέν και δεν μπορεί να καταστραφεί, δεν χάνεται.

Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που η επίσκεψή μου στο Πάρκο των Ψυχών στην Πάρνηθα ήταν μια δυνατή εμπειρία. Αυτό το μέρος, εκτός από το ότι αποτελεί μία μεγάλη ανάσα οξυγόνου στην Αττική, έχει απίστευτη ενέργεια. Σε κάνει να νιώθεις σαν κάποιος να σκαλίζει τη δική ψυχή σου. Με τον ίδιο τρόπο που σκάλισε το ξύλο ο άνθρωπος που το φιλοτέχνησε για να δημιουργήσει τα γλυπτά του.

Πρόκειται για τον Σπύρο Ντασιώτη που έδωσε πνοή σε κορμούς δέντρων και ολοκλήρωσε αφιλοκερδώς το σύνολο γλυπτών τον Οκτώβριο του 2012. Είκοσι γλυπτά ύψους από 2,5 έως 4,5 μέτρα από σμιλευμένους κορμούς, καμένους από την πυρκαγιά της Πάρνηθας το 2007.

Για όσους δεν ξέρουν την ιστορία του, σίγουρα χάνουν ένα μεγάλο κομμάτι και της ιστορίας της πόλης. Το Πάρκο των Ψυχών βρίσκεται, καθόλου τυχαία, απέναντι από το Σανατόριο.

Το πώς και γιατί δημιουργήθηκε το εξηγεί στο TLIFE ο ίδιος ο καλλιτέχνης. “Το εμπνεύστηκα από το εγκαταλειμμένο κτίριο που υπάρχει απέναντι και που λειτουργούσε κάποτε ως σανατόριο. Μαθαίνοντας την ιστορία του ήθελα να ξυπνήσω μνήμες γιατί πιστεύω μου είναι ότι αν ξεχνάμε το παρελθόν αυτό επιστρέφει πιο σκληρό και πιο άγριο.”

Το εγκαταλελειμμένο σήμερα κτίριο χτίστηκε το 1912 (ακριβώς 100 χρόνια πριν την δημιουργία του Πάρκου των Ψυχών) με σκοπό τη νοσηλεία των ανθρώπων που έπασχαν από φυματίωση. Χιλιάδες άνθρωποι νοσηλεύτηκαν ή και άφησαν την τελευταία τους πνοή μέσα στους τοίχους του ιδρύματος.

Στα τέλη του 1960 αποφασίστηκε το κλείσιμο του σανατορίου -καθώς είχε βρεθεί πια το φάρμακο για τους ασθενείς του- και η μετατροπή του σε ξενοδοχείο, το περιβόητο “Ξενία” και σε σχολή τουριστικών επαγγελμάτων στη συνέχεια. Έως και το 1980, οπότε και εγκαταλείφθηκε.

Τα δωμάτια στους ορόφους μοιάζουν διαφορετικά σε κάθε επίσκεψη αφού ο χρόνος τους αφαιρεί και κάτι

Αφημένο στο χρόνο, στα στοιχεία της φύσης αλλά και στην επέμβαση των επισκεπτών του το απαθανάτισε ο φωτογραφικός φακός του Πέτρου Χόντου. Με το φως της μέρας να διώχνει από πάνω του όλους τους αστικούς μύθους για τα δαιμόνια και τα φαντάσματα στο χώρο.

Οι τοίχοι του είναι γεμάτοι graffiti και μηνύματα

Το Σανατόριο είναι εκεί για να νοηματοδοτεί τo Πάρκο των Ψυχών αλλά και το ανάποδο. “Πηγαίνω σπάνια. Όταν πηγαίνω νιώθω δέος, με την έννοια της ιστορίας του σημείου. Επίσης, κάτι συμβαίνει μέσα μου, νιώθω αυτή την ενέργεια, θετική όμως μόνο θετική, που με προέτρεψε να δημιουργήσω και το πάρκο”, μας εκμυστηρεύεται ο κ. Ντασιώτης για τα συναισθήματα που γεννά στον ίδιο η επίσκεψή του στο σημείο.

Στα δεξιά της Πύλης διακρίνεται το Φτερό που συμβολίζει την ελευθερία της ψυχής


Όλα τα γλυπτά αντιπροσωπεύουν συναισθήματα

Φυσικά, στο μυαλό μας γεννήθηκε η απορία αν ο ίδιος πιστεύει ότι περιπλανώνται ψυχές στο χώρο. “Αυτό είναι ένα ερώτημα που πάντα τους ανθρώπους θα τους απασχολεί. Το μέρος έχει πολύ βαριά ιστορία άρα και πολύ ενέργεια. Όχι, δεν πιστεύω ότι περιπλανώνται ψυχές. Πιστεύω στην ενέργεια, με την έννοια των συναισθημάτων. Τόσοι άνθρωποι έζησαν εκεί, πόνεσαν, απελπίστηκαν, περίμεναν ένα καλό νέο, φλέρταραν και πιθανότατα ερωτεύτηκαν. Πιστεύω ότι το μέρος έχει πολύ ενέργεια, ότι δηλαδή κάτι άφησαν αυτές οι ψυχές εκεί και αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι το συζητούν οι άνθρωποι. Αν πρέπει να σκεφτώ με μια λέξη να πω τι άφησαν, θα έλεγα άφησαν τη μνήμη.

Γιατί επιλέξατε να χρησιμοποιήσετε καμένο ξύλο;
Ο στόχος έχει σχέση με την μνήμη. Αφού μου δίνετε την ευκαιρία, θέλω να τονίσω ότι η μνήμη, έτσι πιστεύω, είναι ένα από τα στοιχεία της εξέλιξης μας. Με το πάρκο ο στόχος ήταν διπλός. Ο πρώτος ήταν να επαναφέρω από τη λήθη του παρελθόντος και να υπενθυμίσω ότι σε αυτό το κτίριο υπέφεραν κάποτε συνάνθρωποι μας. Και ο δεύτερος, οι καμένοι κορμοί να υπενθυμίζουν την μεγάλη καταστροφή της Πάρνηθας γιατί η λήθη δημιουργεί τις συνθήκες μιας καταστροφικής επανάληψης.

Το Παράθυρος της Ελπίδας και η Λύτρωση είναι δύο από τα σημαντικότερα έργα του πάρκου

Το παράθυρο είναι ένα από αυτά που ήταν τοποθετημένα στο κτίριο του σανατορίου

Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό το έργο;
Πολλά. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε. Η μνήμη, όπως προείπα, είναι ένα από τα στοιχεία της εξέλιξής μας και πρέπει να είναι πάντα παρούσα. Επίσης, θέλω να περάσω την ελπίδα, την ομορφιά… Θέλω να συγκινήσω, να ξυπνήσω συναισθήματα αλλά και να σοκάρω.

Υπάρχει κάποιο γλυπτό που ξεχωρίζετε λίγο παραπάνω και γιατί;
Όσο και αν ακούγεται αστείο το “αυτί” είναι το αγαπημένο μου έργο, συμβολίζει την είδηση. Πάντα οι άνθρωποι έχουν τεντωμένο το αυτί τους στην καλή είδηση, την κακή την αποφεύγουν. Φαντάστηκα τους ασθενείς στο σανατόριο πόσο ανυπομονούσαν για ένα καλό νέο, να ακούσουν ότι κάποιο φάρμακο ανακαλύφθηκε που θα τους γιάτρευε, που θα τους επούλωνε τις πληγές. Και σήμερα όμως και αύριο, την καλή είδηση θα περιμένουν να ακούσουν οι άνθρωποι.

Ανάμεσα στα άλλα έργα διακρίνεται και ο Σταυρός του Μαρτυρίου

Στο μέσο του Πάρκου υπάρχει κι ένα απόσπασμα από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου. Να φανταστώ ότι είναι από τους αγαπημένους σας ποιητές;
Δεν το χάραξα τυχαία! Στο πρώην σανατόριο της Πάρνηθας νοσηλεύτηκε και ο Γιάννης Ρίτσος (σ. σ. στα τέλη του 1973 και για περίπου 6 μήνες), ίσως ο μεγαλύτερος Έλληνας ποιητής και ναι, ο πιο αγαπημένος μου. Στο μέρος αυτό έγραψε και την “Εαρινή συμφωνία” που απόσπασμά της είναι χαραγμένο πάνω στο μάρμαρο. Αυτό που γράφουν οι συγκεκριμένοι στίχοι, περιγράφει τόσο όμορφα το νόημα της ζωής το οποίο θα έπρεπε να στοχεύουν οι άνθρωποι.

Ο Συλλογισμός, η Θλίψη και η Απελπισία πίσω από την μαρμάρινη επιγραφή

Ποιο είναι το καλύτερο σχόλιο που έχετε εισπράξει μέχρι σήμερα για το Πάρκο;
Θαυμασμός μεγάλος, που πραγματικά με συγκινεί και μόνο θετικά σχόλια. Το καλύτερο ήταν το χειμώνα που είχε χιονίσει και ο κόσμος ανέβηκε στο βουνό. Στο πάρκο σταμάτησε πολύς κόσμος, οικογένειες με τα παιδιά τους που έπαιζαν, περιεργάζονταν τα γλυπτά και ρωτούσαν να μάθουν πληροφορίες για το σανατόριο. Τότε μου είπαν, και ένοιωσα μεγάλη ικανοποίηση, ότι ανέβασα την Αθήνα στην Πάρνηθα. Υπερβολικό βέβαια , αλλά εκείνη τη στιγμή ένιωσα ότι κάτι έχω κάνει.

Υπάρχει κάποιο σχόλιο που να σας στεναχώρησε;
Κάτι που να με στεναχώρησε μπορεί να υπήρξε και να υπάρξει, είναι φυσικό όμως. Η κριτική ή ακόμη και το κακόβουλο σχόλιο είναι προέκταση της δημιουργίας και λειτουργεί σε μένα δημιουργικά, είναι έμπνευση για ένα επόμενο έργο και πραγματικά ευχαριστώ και αυτούς με τα αρνητικά σχόλια. Αποτελούν μέρος των εμπνεύσεων μου.

Το Μάτι της Ψυχής

Αλήθεια, πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με την ξυλογλυπτική;
Ξεκίνησα στη Χίο. Ήταν η περίοδος της ζωής μου που κατοικούσα στη Βολισσό της Χίου. Πανέμορφος τόπος! Ερημωμένος όμως από τη μετανάστευση των πολύ παλαιότερων χρόνων. Ήμουν από τους νεότερους τότε και η έντονη μοναξιά ήταν ίσως η κινητήρια δύναμη, ήταν ένα ισχυρό κίνητρο να κάνω την απόδραση! Στα παιδικά μου χρόνια μου άρεσε να πλάθω με καθημερινά υλικά και αγαπούσα πολύ τη ζωγραφική και την ποίηση, δεν υπήρξαν όμως οι κατάλληλες συνθήκες για να ασχοληθώ.

H Ικεσία

Η Έγκυος

Η Παράκληση

Ο Συλλογισμός και η Θλίψη

Η Προσευχή και το Άλμα της Ζωής

Το Ζευγάρι ως σύμβολο αγάπης

Ετοιμάζετε κάποιο άλλο έργο;
Δουλεύω καθημερινά σε ιδέες που έχω και τις υλοποιώ. Αν εννοείται όμως κάποια εγκατάσταση γλυπτών σε κάποιο χώρο, ναι, έχω κάποιες ιδέες. Μου αρέσουν οι εγκαταστάσεις με φθαρτά υλικά σε εξωτερικούς χώρους. Τις συνδέω με τη φθορά του ανθρώπινου σώματος και πιστεύω τα επόμενα χρόνια θα τις υλοποιήσω. Επίσης, υπάρχει κάτι ακόμα ανοιχτό σαν θέμα στην ψυχή μου, σε σχέση με το Σανατόριο και πιστεύω ότι ωρίμασαν οι συνθήκες να το δημιουργήσω.

Φωτογραφίες: Πέτρος Χόντος
Ρεπορτάζ / συνέντευξη: Άρτεμις Θύμιου