Η Ρόζα της Σμύρνης: Χωρίς αποσκευές, γεμάτη μυστικά

Η «Ρόζα της Σμύρνης» ξετυλίγει μια συναρπαστική ερωτική ιστορία που ξεκινάει από τη Σμύρνη του 1922 για να μας ταξιδέψει στην Αθήνα της δεκαετίας του ’80. Ο Γιώργος Κορδέλλας («Αναστασία», «Απών», «Βεντέτα», «Χορεύοντας στη σιωπή», «Μυστικά και λάθη») σκηνοθετεί τη σπουδαία Λήδα Πρωτοψάλτη και τους ταλαντούχους Τάσο Νούσια, Ευγενία Δημητροπούλου και Γιούλικα Σκαφιδά σε ρόλους κλειδιά στην καρδιά μιας συγκινητικής και ρομαντικής ιστορίας.

Με επίκεντρο την αινιγματική Ρόζα και έναν απαγορευμένο έρωτα που γίνεται η αφορμή να γεννηθεί ένας καινούργιος, η Ρόζα της Σμύρνης είναι μια μεγάλη παραγωγή με γυρίσματα στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Μυτιλήνη και την Αθήνα. Η σκηνογραφική και ενδυματολογική αναπαράσταση δύο εποχών μας μεταφέρουν μαγικά στη Σμύρνη του ’22 και στην Αθήνα του ΄87, χαρίζοντας στην ταινία μια αυθεντική και νοσταλγική ατμόσφαιρα.

Το σενάριο της ταινίας που υπογράφει η Χριστίνα Λαζαρίδη είναι βασισμένο στο μυθιστόρημα του Γιάννη Γιαννέλλη-Θεοδοσιάδη «Ισμαήλ και Ρόζα» (εκδόσεις Πατάκη). Την ταινία ντύνει μελωδικά η μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου, ενώ τα τραγούδια σε στίχους Γιώργου Κορδέλλα ερμηνεύουν η Χάρις Αλεξίου, ο Μανώλης Μητσιάς και η Αρετή Κετιμέ.

Σύνοψη

Σμύρνη 1922: Η Ρόζα, κόρη εύπορης οικογένειας, παντρεύεται εσπευσμένα. Aθήνα 1987: H Ρόζα (Λήδα Πρωτοψάλτη) ζει με την εγγονή της Μαριάννα (Ευγενία Δημητροπούλου) κουβαλώντας ένα επτασφράγιστο μυστικό που δε θέλει να μοιραστεί με κανέναν. Το συλλεκτικό πάθος του Δημήτρη (Τάσος Νούσιας), ενός αρχιτέκτονα, τον οδηγεί στα παράλια της Μικράς Ασίας και στα χνάρια της αινιγματικής Ρόζας. Μια παλιά φωτογραφία και ένα νυφικό είναι αρκετά για να ανασυρθεί μια ερωτική ιστορία από το παρελθόν και να γεννηθεί μια καινούργια.

Παίζουν: Τάσος Νούσιας, Λήδα Πρωτοψάλτη, Ευγενία Δημητροπούλου, Γιλμάζ Γκρουντά (Yılmaz Gruda), Γιούλικα Σκαφιδά, Τζεμ Ακσακάλ (Cem Aksakal), Πέτρος Λαγούτης, Χάρης Εμμανουήλ, Κώστας Καζανάς, Αϊσάν Σουμερτζάν (Aysan Sümercan), Γιάννης Θωμάς

Το σκηνικό

Η ταινία διαδραματίζεται στην Αθήνα, τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη του 1987, αλλά εμπεριέχει και σκηνές από τη Σμύρνη του 1922. Για τις ανάγκες της ταινίας έγιναν γυρίσματα στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Μυτιλήνη και την Αθήνα.

«Είναι πολύ δύσκολο να γυριστεί μια ταινία εποχής στην Ελλάδα» σχολιάζει ο σκηνοθέτης. «Ειδικά στην Αθήνα δεν υπάρχουν μέρη που να μην έχουν αλλοιωθεί. Όσο κοντινή και αν είναι η εποχή, η πόλη, ειδικά μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, είναι εντελώς διαφορετική. Δεν έχουν συντηρηθεί γειτονιές με τον χαρακτήρα που είχαν παλιότερα. Βρήκαμε σημεία τα οποία έχουν κρατήσει στοιχεία εκείνης της εποχής και φυσικά εξαφανίσαμε τα σύγχρονα και κάναμε σκηνογραφικές παρεμβάσεις».

Τα σημεία αυτά στην Αθήνα είναι σε πολύ ιδιαίτερα και ατμοσφαιρικά μέρη, όπως τα παλαιοπωλεία στο Μοναστηράκι, η παραδοσιακή ταβέρνα «Το Ειδικόν» στον Πειραιά, το Μουσείο Βορρέ στην Παιανία, αλλά και σε χώρους που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί. Ανάμεσα σε αυτούς η Εστία της Νέας Σμύρνης, που φιλοξενεί πολλά κειμήλια των προσφύγων της Μικράς Ασίας, και η Αθηναϊκή Λέσχη, που είναι κλειστή για το ευρύ κοινό και άνοιξε τις πόρτες της στην παραγωγή για να γυριστεί στους χώρους της μια από τις πιο συγκινητικές σκηνές της ταινίας.

Τα ρούχα μιας εκκεντρικής δεκαετίας

Η βασική πλοκή της ιστορίας διαδραματίζεται το 1987, μια πολύ ιδιαίτερη εποχή με εκκεντρικά και vintage –όπως τα χαρακτηρίζουμε σήμερα– ρούχα, που είναι περασμένη μεν αλλά όχι και τόσο μακρινή. Πάρα πολλά ενδύματα βρεθήκαν από φίλους και συγγενείς, από προσφορά εθελοντών, αλλά και μέσα από βεστιάρια. Η βραβευμένη ενδυματολόγος της ταινίας, Γιούλα Ζωιοπούλου, σχολιάζει σχετικά: «Ειδικά το 1987 ήταν μια πολύ ιδιαίτερη εποχή με ρούχα λίγο εξωφρενικά με μεγάλες βάτες, με ιδιαίτερα βολάν, με έντονα εμπριμέ. Υπάρχει μια δυσκολία να πείσεις τους ανθρώπους ότι αυτή ήταν η μόδα της εποχής, πάντα όμως με μία καλαισθησία. Αξιοποιήσαμε λοιπόν το στυλ αυτής της εποχής με μία αισθητική που να μην προδίδει το γούστο μας».

Κάθε ρόλος στην ταινία έχει τον δικό του χαρακτήρα κι αυτό αντανακλάται στα ρούχα του ηθοποιού που τον υποδύεται. Για την Μαριάννα που είναι καλλιτέχνης και ανήσυχο πνεύμα η ενδυματολόγος επέλεξε ένα πιο ελεύθερο στυλ σε σχέση με τους υπόλοιπους ηθοποιούς, ακριβώς για να τονίσει αυτήν την διαφορετικότητά της. «Οι συνδυασμοί της είναι πιο νεανικοί, πιο τολμηροί» εξηγεί η ενδυματολόγος. Από την άλλη πλευρά, η αυστηρή επαγγελματίας Ρίτα έχει το look της σύγχρονης business woman με κλασικό και κομψό στυλ σε αυστηρές γραμμές, χωρίς υπερβολές και λίγο συντηρητικό που θυμίζει πιο πολύ το σήμερα.

Η ηθοποιός Γιούλικα Σκαφιδά λέει χαρακτηριστικά για τα ρούχα που φοράει η ίδια, αλλά και το υπόλοιπο καστ στην ταινία: «Η ενδυματολόγος φέρνει στο σετ μυρωδιά δεκαετίας ’80. Είναι όλα εκείνα τα φαντεζί ρούχα που οι άνθρωποι φορούσαν τότε, σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή που πρόσεχαν πιο πολύ την εμφάνιση τους και που δεν φοβόντουσαν να δείξουν τον εαυτό τους και να τον πλασάρουν».

Αναδρομή στο 1922, ο γάμος της Ρόζας, η ιστορία ενός νυφικού

Το 1922 είναι η χρονολογία που η Ρόζα παντρεύεται και στην ταινία γίνεται αναπαράσταση της σκηνής αυτής. Το πιο δύσκολο από όλα στις ταινίες εποχής σε σχέση με τα κοστούμια είναι ότι η σωματική διάπλαση των ανθρώπων σε άλλες εποχές ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι είναι σήμερα. Η ενδυματολόγος σχολιάζει για τις προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσει: «Προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυθεντικά ρούχα της εποχής ειδικά στους άντρες που σημαίνει φράκο, σμόκιν, αλλά τα ρούχα της εποχής αυτής είναι πολύ δύσκολα να εφαρμόσουν στα σημερινά σώματα. Γι’ αυτό απαιτείται μεγαλύτερος κόπος και πιο εντατικό ψάξιμο. Πολλές φορές χρειάστηκε να ράψουμε κάποια ρούχα ανάλογα με τις ανάγκες της σκηνής. Βεβαίως δεν είναι μόνο τα ρούχα, αλλά και όλα τα υπόλοιπα αξεσουάρ, όπως τα παπούτσια που είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν, οπότε και κατασκευάστηκαν από το μηδέν, αλλά και το ίδιο το νυφικό της Ρόζας».

Η Τέχνη της Σκιάς

Η εγγονή της Ρόζας, η Μαριάννα, είναι μια ξεχωριστή καλλιτέχνης που φτιάχνει έργα μικτής τεχνικής από διαφορετικά υλικά και αντικείμενα. Στην ταινία, εμπνέεται από τη Σμύρνη του ’22 και κατασκευάζει ένα ιδιαίτερο γλυπτό, βασισμένο στο περίφημο καμπαναριό της Αγίας Φωτεινής. Μοιάζει με ένα αφηρημένο σύμπλεγμα από λαμαρίνες, αλλά μόλις φωτιστεί από συγκεκριμένη γωνία η προβολή του μας δίνει ένα εντυπωσιακό Έργο Σκιάς.

Στην πραγματικότητα το «Καμπαναριό» της Μαριάννας είναι έργο του καλλιτέχνη της shadow art Τριαντάφυλλου Βαΐτση που κατασκευάστηκε ειδικά για την ταινία. Έργα του έχουν φιλοξενηθεί μαζί με έργα άλλων καλλιτεχνών στην Times Square στη Νέα Υόρκη το 2014, ενώ το 2017 θα πραγματοποιήσει έκθεση στο Λονδίνο.

«Έδωσα σ’ αυτό το έργο τον τίτλο της ταινίας. Είναι ένα έργο εντελώς διαφορετικό απ’ ό,τι έχω κάνει μέχρι στιγμής και σίγουρα από τα πιο δύσκολα. Ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο με ιστορικά και θρησκευτικά στοιχεία. Φωτιά, θάλασσα, καράβια, ξεριζωμός, Αγία Φωτεινή, φως, επιγραφές, αγάπη, μίσος… είναι μερικές από τις λέξεις που χαρακτηρίζουν το γλυπτό» σχολιάζει ο καλλιτέχνης.

Η μελωδία της ιστορίας

Η μουσική παίζει καταλυτικό ρόλο στην ταινία που είναι γεμάτη συναίσθημα, ανατροπές και μυστήριο.

O Δημήτρης Παπαδημητρίου συναντιέται και πάλι με τον Γιώργο Κορδέλλα (η πρώτη τους συνεργασία ήταν για την τηλεοπτική σειρά «Αναστασία»), συνθέτοντας μελωδίες με έντονα νοσταλγική διάθεση και άρωμα Ανατολής. Την υπέροχη μουσική ερμηνεύει η μοναδική Χάρις Αλεξίου στο βασικό τραγούδι της ταινίας «Μια Φωνή», αλλά και στο τραγούδι «Άσπρη Δαντέλα Κόκκινη». Ο Μανώλης Μητσιάς με την ξεχωριστή φωνή του τραγουδά το πιο ζωηρό «Βιάσου Αυγή». Η Αρετή Κετιμέ μας σιγκινεί με το «Μοιρολόι της Συγχώρεσης». Το soundtrack της ταινίας που περιλαμβάνει συνολικά έντεκα κομμάτια κυκλοφορεί από την Feelgood Records.