Ραφίκα Σαουίς στο TLIFE: «Ο λόγος που είπα ναι στον Γλυκάνισο είναι γιατί θεώρησα ελκυστικό ότι θα έρθω σε επαφή με τις ρίζες μου»

Η Ραφίκα Σαουίς δεν είναι απλά μια ηθοποιός ή μια εικαστική performer. Είναι πρώτα απ’ όλα ένας άνθρωπος με βαθιά ενσυναίσθηση που ονειρεύεται έναν κόσμο μακριά από διαχωρισμούς και κοινωνικά στερεότυπα. Κρατά μέσα της το “παιδί” και πιστεύει πως μόνο αν κρατήσουμε ζωντανή μέσα μας την ελπίδα θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες.

Αυτή την περίοδο, η Ραφίκα Σαουίς συμμετέχει στη σειρά “Γλυκάνισος” που προβάλλεται από τον ΣΚΑΪ κάθε Σαββατοκύριακο, στις 18.45. Εκεί υποδύεται μια Σύρια δασκάλα, τη Φάζια.

Η Φάζια είναι ακτιβίστρια, αγωνίστρια. προοδευτική, ρομαντική και ένα πολύ ωραίο κορίτσι που προσπαθεί να φτιάξει ξανά τον κόσμο του και να κάνει τα τραύματα της δύναμη. Για αυτόν της τον ρόλο αλλά και για πολλά ακόμα μίλησε στο TLIFE αποκαλύπτοντας παράλληλα τα επόμενα σχέδιά της αλλά και τη σημασία του ονόματός της.

Αυτή την περίοδο συμμετέχετε στη σειρά “Γλυκάνισος” όπου υποδύεστε τη Φάζια. Πείτε μου δυο λόγια για τον ρόλο σας.

Η Φάζια είναι μια πολύ δυναμική γυναίκα η οποία βρίσκεται επτά χρόνια στη Λέσβο. ‘Εχει ζήσει σημαντικές απώλειες και προσωπικές “καταστροφές”. Είναι μια γυναίκα που έχει καταφέρει να αναδυθεί μέσα από τις στάχτες της. Μέσα από την προσπάθειά της να συνεισφέρει και να βοηθήσει την κοινότητά της έχει βρει και πάλι την ελπίδα της ζωής.

Το όνειρό της είναι να μπορέσει να δημιουργήσει κάποια στιγμή ένα φροντιστήριο όπου όλα τα παιδιά θα έχουν πρόσβαση στη γνώση. Ονειρεύεται τα παιδιά να έχουν ανοιχτούς ορίζοντες, ελεύθερη πρόσβαση. Για τη Φάζια το όπλο είναι η γνώση και η μόρφωση.

Τα κοινά της Ραφίκα με τη Φάζια ποια είναι;

Η αίσθηση αλληλεγγύης. Η αίσθηση του “βοηθάω και βοηθιέμαι”, και η ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση.

Όλα αυτά ήταν και ένας λόγος για να πείτε το “ναι” στην πρόταση για τον Γλυκάνισο;

Ο κύριος λόγος που είπα “ναι” σε αυτή την πρόταση είναι γιατί λόγω καταγωγής (Είμαι Σύρια από την πλευρά του μπαμπά μου), το θεώρησα πολύ ελκυστικό και συγκινητικό να κάνω κάτι το οποίο θα με φέρει σε επαφή με τις ρίζες μου.

Έχετε επισκεφθεί ποτέ τη Συρία;

Δυστυχώς όχι. Δεν έχω επισκεφθεί ποτέ τη Συρία. Ο πατέρας μου έφυγε από εκεί όταν ήταν παιδί, ο παππούς μου ήταν πολιτικός εξόριστος. Η οικογένειά του, ως δημοκρατική, είχε αντίθετη άποψη από τον παππού Άσαντ που τότε είχε μπει στην εξουσία. Έχουμε όμως συγγενείς που έχουν έρθει στην Ελλάδα και μας έχουν επισκεφθεί. Έχουμε κρατήσει μάλιστα τηλεφωνική και διαδικτυακή επαφή. Θα ήθελα πάρα πολύ να έχω μπορέσει να ταξιδέψω στη Συρία, ειδικά τις καλές μέρες πριν τον πόλεμο, αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερα.

Στο παρελθόν, είχατε συνεργαστεί και με κάποιους έφηβους πρόσφυγες για την ανάγκες μιας θεατρικής παράστασης. Τι σας έχει μείνει από την επαφή σας με αυτά τα παιδιά;

Τα παιδιά είναι ένα όνειρο. Δε δουλέψαμε μόνο με ασυνόδευτα παιδιά προσφύγων. Η πρόταση ήταν να δουλέψουμε με έφηβους από διαφορετικές εθνικότητες. Παιδιά από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράν, το Πακιστάν, την Αφρική, την Αγγλία, την Ελλάδα, τη Σουηδία, τη Νορβηγία…

Η πρότασή μου ήταν το να αποκτήσουν τα παιδιά φωνή και να μας πουν πως ονειρεύονται την κοινωνία που θα ζήσουν, τι θα ήθελαν να αλλάξουν στον κόσμο αλλά και τι είδους δομές θα δημιουργούσαν. Τα παιδιά άλλωστε είναι το μέλλον μας. Όσο κλισέ και αν ακούγεται αυτό, έτσι είναι.

Η εμπειρία αυτή ήταν μοναδική. Θυμάμαι στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά όπου κάναμε τα εργαστήρια, είχε δημιουργηθεί κάποια στιγμή ένας τεράστιος κύκλος από 250 παιδιά διαφορετικών εθνοτήτων. Ήταν συναρπαστικό να βλέπεις κάτι τέτοιο. Ήταν συγκινητικό το ότι παρόλο που δε μιλούσαν την ίδια γλώσσα, μέσα από τις κοινές τους εμπειρίες, τη μουσική, το χορό, μπορούσαν να επικοινωνήσουν, να ενωθούν και να δημιουργήσουν μια δική τους κοινότητα. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να δημιουργηθεί ένα καινούργιο κείμενο το οποίο παρουσιάστηκε στην Εναλλακτική Λυρική σκηνή.

Υπάρχει κάποιο περιστατικό από εκείνη την περίοδο που να έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη σας;

Ναι. Θυμάμαι πως είχαμε ένα παιδί από το Ιράν που ασχολούνταν με την πάλη όταν ήταν στη χώρα του. Υπήρχε και ένα παιδί από την Αγγλία που ήθελε να μάθει κάποιες κινήσεις πάλης. Όπως λοιπόν κάνανε μαζί κάποιες κινήσεις, γλίστρησε το παιδάκι από την Αγγλία, έπεσε κάτω και έσπασε το χέρι του. Αγκαλιάστηκαν και άρχισαν να κλαίνε και τα δυο. Το παιδάκι από το Ιράν είχε τέτοια αγωνία για το αν είναι καλά το άλλο… Πήγανε μαζί στο νοσοκομείο, και έκ τότε γίνανε κολλητοί. Αυτή η αυθόρμητη αγάπη του ενός προς τον άλλο είναι πολύ συγκινητική.

Διαπιστώνω από αυτά που μου λέτε τόσο για τον ρόλο σας στη σειρά όσο και από τον τρόπο που μιλάτε γενικότερα ότι τρέφετε μια μεγάλη αγάπη για τα παιδιά και δίνετε ιδιαίτερο βάρος στον τρόπο που θα τους καλλιεργηθούν κάποιες αρχές και συναισθήματα.
Ως ηθοποιός, κρατώ ακόμα το παιδί μέσα μου. Σαν άνθρωπος, αγαπώ πολύ αυτή τη φρεσκάδα που φέρνουν τα παιδιά, αυτή τη νέα ματιά, την περιέργεια του να ανακαλύψουν πράγματα. Όλα αυτά είναι πράγματα που όταν μεγαλώνεις τα χάνεις. Πιστεύω πολύ στην αγνότητα των πρώτων συναισθημάτων. Πιστεύω στην αισιοδοξία. Αγαπώ πολύ τη φαντασία και τα παιδιά διαθέτουν μπόλικη.

Οι τέχνες μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά σε περιόδους δύσκολες, όπως αυτές που ζούμε;

Μα αυτή είναι η λειτουργεία τους από την αρχή της δημιουργίας τους. Η Τέχνη διασκεδάζει, προβληματίζει, δημιουργεί ερωτήματα.. Δίνει ανάταση ψυχής, σε κάνει να ξεχνιέσαι. Οι Τέχνες αποτελούσαν πάντα ένα καταφύγιο.

Τη δική σας καλλιτεχνική φύση πότε την ανακαλύψατε;

Από πολύ μικρή, έπαιρνα τις κουρτίνες του σπιτιού και έφτιαχνα ρούχα. Δημιουργούσα κόσμους με κουκλάκια. Θυμάμαι ότι είχα εμμονή με τη “Λαγουδένια Πολιτεία” την οποία είχα αναπτύξει ποικιλοτρόπως. Έλεγα από πάντα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός και να καλλιεργώ τη φαντασία. Σε όλα τα σχολεία που πήγα, θυμάμαι τον εαυτό μου να πιέζω να δημιουργηθούν θεατρικές ομάδες.

Την πρώτη φορά, ήμουν ακόμα στο Δημοτικό, είχα πιέσει τη γυμνάστρια να κάνει ένα θεατρικό έργο. Έκανε τελικά την Καλλιπάτειρα αλλά δε με πήρε να παίξω. Είχα σκάσει. Της ζήτησα σε περίπτωση που κάποιο παιδί δε μπορεί ή δε θέλει να παίξει να ανέβω εγώ στη θέση του. Συμφώνησε αλλά μου τόνισε ότι δεν είναι τίποτα σίγουρο. Πήγα και έραψα τα ρούχα μου, κάλεσα όλους μου τους συγγενείς, είχα μάθει όλα μου τα λόγια και περίμενα να δω αν θα χρειαστεί να κάνω κάποια αντικατάσταση.

Υπήρχε τελικά ένα παιδί που δεν του άρεσε καθόλου όλο αυτό και δεν ήθελε να παίξει. Ανέβηκα στη θέση του και δεν ήθελα να κατέβω. Ήρθαν και με κατέβασαν.

Διάβασα ότι προτιμάτε να χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας καλλιτέχνη. Γιατί καλλιτέχνη και όχι ηθοποιό;

Το καλλιτέχνης το λέω με την έννοια του εργάτη της τέχνης. Έχω και την ιδιότητα του εικαστικού performer που είναι ένα εντελώς διαφορετικό πράγμα από τον ηθοποιό. Ο εικαστικός performer αναμετριέται με τον χρόνο. Με την αντοχή του σώματος στον χρόνο, έχει το κομμάτι της κατασκευής. Επειδή λοιπόν αναμετριέμαι με δυο ιδιότητες, γι’ αυτό θα ήθελα να λέω ότι συνολικά είμαι εργάτης της τέχνης.

Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με πολλούς συναδέλφους. Έχουμε πολλούς ηθοποιούς που ασχολούνται με τη σκηνοθεσία, τη μουσική… Θεωρώ τρομερά περιοριστικό το να λέμε ότι κάποιος είναι μόνο ηθοποιός ενώ κάνει και άλλα πράγματα. Παλαιότερα υπήρχε μια πίεση σε αυτό το κομμάτι. Υπήρχε η άποψη ότι αν πεις ότι κάνεις και κάτι άλλο θα θεωρήσουν ότι δεν θα είσαι συγκεντρωμένος ή ότι δε θα βρεις δουλειά στην άλλη σου ιδιότητα.

Έχετε ζήσει και στο εξωτερικό. Γιατί πήρατε την απόφαση να επιστρέψετε στην Ελλάδα;

Την αγαπάω την Ελλάδα, είναι η χώρα μου. Όταν τελείωσε το Εθνικό Θέατρο και τη Φιλολογία, η πρώτη μου παράσταση ήταν στο Ηρώδειο. Αμέσως μετά, παρότι μου προτάθηκαν πράγματα έφυγα στο εξωτερικό για να ανακαλύψω νέα πράγματα, να διευρύνω τους ορίζοντές μου, να μάθω κάποια πράγματα επιπλέον.

Πήγα στην Αγγλία, την Αμερική. Σπούδαζα και δούλευα παράλληλα. Οι γονείς μου άλλωστε μας έχουν μάθει πως ότι θέλουμε πρέπει να το διεκδικούμε μόνοι μας. Ήμουν αρκετά ταξιδιάρα ψυχή. Όλες αυτές οι εμπειρίες που μάζεψα, οι διαφορετικές τεχνικές, τα εργαλεία που μπόρεσα να κερδίσω από όλους αυτούς τους σταθμούς. είναι πολύ σημαντικά. Όταν λοιπόν τελείωσε αυτή η συλλογή εμπειριών και εργαλείων επέστρεψα. Άλλωστε πλέον δεν υπάρχει αυτή η περιοριστική αντίληψη που υπήρχε παλαιότερα που ήθελε έναν καλλιτέχνη να δουλεύει μόνο στον τόπο που μένει.

Παλαιότερα υπήρχε και η στερεοτυπική αντίληψη για τον διαχωρισμό του ποιοτικού με το εμπορικό. Είναι ένας διαχωρισμός που έχει αρχίσει να εξαλείφεται;

Ναι και επιτέλους. Θεωρώ λίγο παλαιολιθικό αυτόν τον διαχωρισμό. Το θέμα άλλωστε δεν είναι να κάνεις κάτι που θα το δουν τρεις άνθρωποι. Τι σημαίνει ποιοτικό; Το εμπορικό δεν είναι ποιοτικό; Ο Παπαϊωάννου που παίζει στις μεγαλύτερες αίθουσες του κόσμου και είναι sold out δεν είναι ποιοτικός; ‘Η ο Λάνθιμος που κάνει τεράστιες ταινίες. ‘Η μήπως οι εμπορικοί κάνουν μόνο μπούρδες;
Στο βιογραφικό σας μετράτε αρκετές διακρίσεις αλλά και σπουδαίες συνεργασίες. Υπάρχει κάποια συνεργασία που ονειρεύεστε;
Σαφώς υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα με ενδιέφερε να δουλέψω μαζί τους. Εκείνο όμως που θα ήθελα πολύ να κάνω και ακόμη δεν τα έχω καταφέρει είναι να κάνω μια κινηματογραφική δουλειά. Με ενδιαφέρει πολύ το κομμάτι του κινηματογράφου, η κατασκευή μιας ταινίας. Είναι πολύ ωραίο πράγμα.

Το βλέπω και τώρα με τη σειρά. Ο Γλυκάνισος αποτελεί την πρώτη μου τηλεοπτική δουλειά και αυτό που βλέπω και με συναρπάζει είναι ότι μεγαλώνεις μαζί με τον ρόλο σου. Έχεις μεν στοιχεία του χαρακτήρα σου αλλά κάθε φορά που παίρνεις τα καινούργιοα επεισόδια γι’ αυτόν μαθαίνεις και κάτι νέο. Επίσης είναι και μια προσομοίωση της πραγματικής ζωής. Κάθε στιγμή που ζεις δεν ξανάρχεται. Έχει κάτι πολύ ανθρώπινο όλο αυτό.

Την καλλιτεχνική σας πορεία πως την ονειρεύεστε;

Θέλω να συνεχίσω να κάνω πράγματα και με τις δυο ιδιότητές μου. Να ταξιδεύω με τη δουλειά μου. Να έχω όμορφες συνεργασίες. Να έχω την τύχη και την πολυτέλεια οι δουλειές που θα κάνω να έχουν ένα νόημα και να μην είναι δουλειές που θα γίνονται απλά για να γίνουν.

Σε μια από τις τελευταίες σας αναρτήσεις για τον Γλυκάνισο, γράφετε “Το μόνο που μπορούμε να κρατήσουμε είναι η ματιά μας μπροστά και το χαμόγελό μας”. Το να βλέπετε τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά είναι η δική σας στάση ζωής;

Δε μένει και κάτι άλλο πέρα από την ελπίδα. Όσο είμαστε υγιείς και στο μυαλό και στο σώμα και κυρίως στο μυαλό, θεωρώ ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα. Δυσκολίες πάντα υπήρχαν. Πλέον όμως ο καθένας μπορεί να αποκτήσει φωνή. Αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό. Είναι τεράστια κατάκτηση το να μπορεί κανείς να βγαίνει και να λέει αυτό που νιώθει χωρίς φόβο.

Το Ραφίκα τι σημαίνει;

Σημαίνει συντρόφισσα.

Η συντροφικότητα τι ρόλο παίζει στη ζωή σας;

Είναι το πιο σημαντικό πράγμα για μένα. Στον Γλυκάνισο για παράδειγμα, έχουμε γίνει όλοι μια αγκαλιά. Υπάρχει τόσο όμορφο κλίμα, τέτοια υποστήριξη και αλληλεγγύη… Κάνουμε παρέα και εκτός γυρισμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο.

Κάτι άλλο ετοιμάζετε;

Ναι. Θα είμαι στην παράσταση “Παιχνιδοποιός”, ένα ψυχολογικό θρίλερ το οποίο θα παιχτεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Είναι ένα έργο που θα ανέβει στο θέατρο “Μικρό Γκλόρια” σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν. Με τον Γιώργο Παρταλίδη που θα παίζουμε μαζί έχουμε δημιουργήσει μια πολλή όμορφη συντροφιά. Όπως βλέπετε το όνομά μου, το έχω “φορέσει” και στις συνεργασίες μου.