Ο σκηνοθέτης του “Sugartown” μιλά στο TLIFE για την “Αρχαιολόγο” και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Μετά το «Sugartown: Οι Γαμπροί» και «Sugartown: Η Επόμενη Μέρα» με έδρα τη Ζαχάρω της Δυτικής Πελοποννήσου, ο Κίμων Τσακίρης ανηφορίζει προς τη Μακεδονία και το υδροηλεκτρικό φράγμα του Ιλαρίωνα,παρουσιάζοντας το νέο του ντοκιμαντέρ με τίτλο “Αρχαιολόγος”.

Το έργο βασίζεται στην ιστορία της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου – Μεντεσίδη, η οποία προσπαθεί να ολοκληρώσει μια πολυετή σημαντική ανασκαφή στη δυτική Μακεδονία, προτού το νερό από το υδροηλεκτρικό φράγμα του Ιλαρίωνα πλημμυρίσει όλη την περιοχή. Η Αρχαιολόγος προσπαθεί να κάνει την ανασκαφή για δυο χρόνια και έχει μόλις 2 μήνες για να σώσει ό,τι μπορεί! Από κοντά και η κάμερα του Κίμωνα Τσακίρη που καταγράφει όλα όσα συμβαίνουν μέχρι το νερό να πλημμυρίσει το χώρο…

Με γνώμονα του την φράση “εγώ θα αναλάβω την ευθύνη”, που άκουσε από τα χείλη της Αρχαιολόγου, ο Κίμων Τσακίρης ετοίμασε ένα ντοκιμαντέρ βασισμένο στην προσωπική ευθύνη και μιλά στο TLIFE για το 17ο Φεστιβαλ Ντοκιμαντερ Θεσσαλονίκης που συμμετείχε και το έργο του που κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους από την Feelgood!

Στις προηγούμενες δουλειές μας μιλήσαμε κυρίως για την ‘συλλογική ευθύνη’ και όλα τα δεινά που έφερε στον τόπο, οπότε για εμένα η συνάντηση με την αρχαιολόγο Γεωργία Καραμήτρου που έφερε με όλο της το έργο και την προσωπικότητά της, ‘προσωπική ευθύνη’, ήταν κάτι πολύ σημαντικό. Είναι σημαντικό να παίρνεις μια θέση, να λες ότι εγώ θ’ αναλάβω την ευθύνη από το πόστο που τάχθηκα και δε θα περιμένω ούτε από τον τάδε θεσμό, ούτε θα τα παρατήσω επειδή έχουμε κακούς πολιτικούς ή γιατί δεν καταλαβαίνουν οι υπόλοιποι άνθρωποι. Θα πάω και θα το παλέψω. Εμένα αυτό μου θυμίζει όσα λέει ο Καζαντζάκης στην “Ασκητική” ως στάση ζωής των ανθρώπων και αυτό με κέρδισε στην περίπτωση της “Αρχαιολόγου”.

Η προσωπικότητα της Γεωργίας και η ιστορία που είδα να εκτυλίσσεται μπροστά μου κίνησαν αμέσως το ενδιαφέρον μου να κινηματογραφήσω, να φτιάξω μια ταινία που έχει επίπεδα και πιστεύω ότι μας αφορά όλους, ιδιαίτερα αυτή τη χρονική στιγμή. Η Γεωργία και η ομάδα της (εργάτες, αρχαιολόγοι, συντηρητές) είχαν μερικούς μήνες μπροστά τους για να διασώσουν ότι ήταν δυνατό από ένα μεγάλο αρχαιολογικό χώρο κατά μήκος του ποταμού Αλιάκμονα, που θα κατακλύζονταν εξαιτίας του νέου φράγματος που ολοκλήρωνε η ΔΕΗ στη περιοχή. Οι επιπτώσεις που θα είχε το φράγμα στο φυσικό, πολιτισμικό αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον μου κέντρισαν το ενδιαφέρον να πω αυτή την ιστορία, μια ιστορία που άπτεται της παγκόσμιας συζήτησης “περί ανάπτυξης” και του κόστους που έχει σε τομείς που συνήθως δεν συνυπολογίζονται στις εξισώσεις των οικονομικών μοντέλων.

Είμαι πάντα ευτυχής να πηγαίνω μια ταινία μου στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης γιατί είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός σε διεθνές επίπεδο και προσελκύει ενδιαφέρον κοινό που αγαπά τις πραγματικές ιστορίες.

Έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε και να μιλάμε για το χρόνο ως μια πορεία εξέλιξης, προόδου στην ιστορία, μια πορεία προς ένα καλύτερο μέλλον, κάτι που ιδιαίτερα σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές, αντιλαμβανόμαστε ότι μπορεί και να μην ισχύει. Το παρελθόν έχει πολλά κοινά με το παρόν όπως θα έχει και με το μέλλον. Μπορούμε να διδαχθούμε απ’ αυτό, αν καταφέρουμε να γνωρίζουμε τι πραγματικά συνέβη. Η “επιστροφή στο παρελθόν” δεν αποτελεί σοβαρή πρόταση, αλλά “η γνώση από το παρελθόν” στην προσπάθεια μας να αποφύγουμε τα ίδια λάθη, είναι. Αυτά τα κομμάτια γνώσης του παρελθόντος προσπαθεί να φέρει στο φως η αρχαιολογία που είναι “η ορατή πλευρά της ιστορίας” όπως λέει και η κυρία Καραμήτρου.

Η ταινία δεν θέλει τόσο να απαντήσει σε ερωτήματα όσο να τα θέσει: Τι συμβαίνει όταν η ‘ανάπτυξη’ γίνεται κοντόφθαλμα και σπασμωδικά χωρίς να λαμβάνει υπόψιν το πραγματικό κόστος για την κοινωνία, τον πλανήτη αλλά και τις επόμενες γενιές; Πώς κοστολογείται το πάθος, το μεράκι αλλά και η γνώση ενός ανθρώπου; Ποια είναι η κατεύθυνση που πρέπει να πάρουμε ως κοινωνία που βιώνει μια πρωτόγνωρη κρίση; Πώς είναι τελικά η ζωή των ανθρώπων που πάνε ουσιαστικά ‘κόντρα στο ρεύμα’; Γύρω από την κα Καραμήτρου και το φράγμα, συμπληρώνουμε ένα παζλ απόψεων και καταστάσεων θέλοντας να υπογραμμίσουμε ότι τελικά, η ερώτηση αλλά και η απάντηση θα παραμένει πάντα ο άνθρωπος.

Εμείς όπως και στις προηγούμενες δουλειές μας επιλέγουμε να φτιάξουμε μια ταινία που στο επίκεντρο της έχει τον άνθρωπο και όχι τα ευρήματα του παρελθόντος. Στην ιστορία μας πρωταγωνιστεί μια ξεχωριστή Αρχαιολόγος που θα μπορούσε όμως να είναι και ένας οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος που αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να παλέψει για το όραμα του. Το μήνυμα είναι ότι χρειάζεται να παλεύουμε για τα πράγματα που έχουν αξία για εμάς, ακόμα κι αν στο τέλος χάσουμε ή δεν τα καταφέρουμε εξ’ ολοκλήρου. Ακόμα και τότε θα έχουμε κερδίσει μια ζωή που άξιζε να την ζήσει κανείς.

Στα γυρίσματα αντιμετωπίσαμε την πίεση του χρόνου. Γνωρίζαμε ότι το ‘σκηνικό’ μας θα υπήρχε μέχρι μια συγκεκριμένη στιγμή, πριν πλημμυρίσει δηλαδή. Αυτό το είδαμε ως πρόκληση πιο πολύ, να μπορέσουμε να καταγράψουμε όσο περισσότερες πτυχές της ιστορίας πριν αποτελέσει παρελθόν. Στο μοντάζ αντιμετωπίσαμε την πρόσκληση να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ που δεν θυμίζει ‘αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ΄ τουλάχιστον όχι με τη μορφή που το γνωρίζουμε. Θέλαμε η πρωταγωνίστρια μας να είναι ο ‘συνδετικός κρίκος’ που μας περνά από το πολιτισμικό, στο φυσικό αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον της περιοχής, παρουσιάζοντας την ιστορία μας όσο πληρέστερα ήταν εφικτό. Ήταν ένα δύσκολο στοίχημα, αλλά πιστεύω ότι το κερδίσαμε.

Πρόσφατα σκεφτόμουν ότι τελικά ίσως οι ιστορίες να μας βρίσκουν και να μην τις βρίσκουμε εμείς, υπάρχει μια σειρά θεμάτων που μας ενδιαφέρουν αλλά ποτέ δεν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα επικρατήσει μετά από μια δουλειά. Προσωπικά προσπαθώ να μένω ανοιχτός στα ερεθίσματα της συγκεκριμένης στιγμής για να μπορώ να κάνω δουλειές που συνδυάζουν το επίκαιρο με το διαχρονικό.