Θύμα της αντικομμουνιστικής υστερίας πέφτει ακόμη και η σταρ της εποχής, Αλίκη Βουγιουκλάκη. Η ταινία «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» (1966) απαγορεύεται. «Δύναται να επιτραπεί η προβολή της κατόπιν περικοπών των σκηνών πορείας, συνθημάτων, στάσεως εργατών του εργοστασίου κ.λπ.» αναφέρεται στη γνωμοδότηση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η προβληθείσα ταινία φέρει τον τίτλο του τόπου όπου συνεκεντρώθησαν κατά το παρελθόν έτος 500.000 εξάλλων χίπηδων (…). Οι προβαλλόμεναι εικόνες δικαιολογούν, τρόπον τινά, τας σημερινάς αντικοινωνικάς και αναρχικάς αντιλήψεις των νέων και ενθαρρύνουν την ανυπακοή και ανεξαρτησία των από παντός Εθνικού και κοινωνικού θεσμού…».
Η ολοσέλιδη αναφορά της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών με ημερομηνία 30 Νοεμβρίου 1970 -ένα έγγραφο που σήμερα φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ)- διαβάζεται απνευστί.
«Κατά την διάρκειαν της προβολής της ταινίας οι νεαροί θεαταί και νεάνιδες εν εξάλλω καταστάσει κατεχειροκρότουν και εζητωκραύγαζον ομού μετά των εν τη οθόνη εμφανιζομένων χίπηδων. Εις νέος εγυμνώθη κατά το άνω μέρος του σώματος του και νεανίς ανεσήκωσε τα ενδύματά της ιστάμενη δε ορθία εθώπευαν τα στήθη της», συνεχίζει.
Μετά το τέλος της ταινίας «Ομάς εκ των νεαρών αντιληφθείσα τον σκηνοθέτην Γουνούτλη Μαϊκ εις την οδόν Αμερικής και Πανεπιστημίου εντός αυτοκινήτου συνεκεντρώθη πέριξ αυτού κραυγάζουσα τον τίτλον της ταινίας «ΓΟΥΝ-ΣΤΟΚ». Ούτοι όμως διελύθησαν πάραυτα τη επεμβάσει της Αστυνομικής δυνάμεως (…). Εις εκ των προσαχθέντων κατείχεν σημειωματάριον εις το οποίον ανεγράφοντο τα στοιχεία Κομμουνιστικών στελεχών της ΕΔΑ». Μετά από όλα αυτά η ταινία απαγορεύεται…
Ο γύψος
Η Ελλάδα βρίσκεται στον γύψο. Η λογοκρισία είναι πανταχού παρούσα, η χούντα των συνταγματαρχών σκιάζει τα πάντα. Θα πέσει με αιχμή τη μεγάλη φοιτητική και λαϊκή εξέγερση τον Νοέμβριο του 1973. Πέφτοντας θα αφήσει πικρές μνήμες: Διωγμούς, τρομοκρατία, βασανιστήρια, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η πικρή γεύση θα συνοδεύεται, όμως, από περιπαικτικά μειδιάματα, καθώς οι εκπρόσωποι του καθεστώτος υπερέβαιναν τα όρια της φαιδρότητας ειδικά σε θέματα τέχνης και αισθητικής.
Μια μελέτη στα Αρχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριών, που σήμερα βρίσκονται στα ΓΑΚ, είναι ενδεικτική: Χρησιμοποιώντας νόμους του δικτάτορα Μεταξά και των κατοχικών κυβερνήσεων οι δικτάτορες απαγορεύουν κινηματογραφικές ταινίες για τα κοινωνικά φρονήματα των συντελεστών τους ή επειδή το περιεχόμενό τους κρίνεται κομμουνιστικό, ανατρεπτικό ή… βαρέως δημοκρατικό. «Eτσι, από την ταινία «Σπάρτακος» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ κόβεται η σκηνή με τη φράση: «Δέχομαι λίγη δημοκρατική διαφθορά μαζί με λίγη ελευθερία. Δεν δέχομαι όμως δικτατορία χωρίς καθόλου ελευθερία»», επισημαίνει ο κ. Γιάννης Γκλαβίνας, διδάκτωρ Ιστορίας ΑΠΘ και ερευνητής στα ΓΑΚ ο οποίος έχει ασχοληθεί με το υλικό.
Δεν λογοκρίνονται, όμως, μόνο τα αναμενόμενα. «Η φαντασία και ο παραλογισμός των λογοκριτών ήταν ανεξάντλητα», λέει ο κ. Γκλαβίνας. Οι απριλιανοί λογοκρίνουν από τη Μανταλένα και τις κωμωδίες του Θανάση Βέγγου μέχρι Ιονέσκο ή αμερικανικά γουέστερν ενίοτε επειδή τα βρίσκουν πολύ… αντιαμερικανικά.
Διαγραφές
Διαγράφουν λέξεις, όπως κερατάς ή ρουφιάνος, αφαιρούν σκηνές όπου οι πρωταγωνιστές σπάνε πιάτα στο τσακίρ κέφι ή μουντζώνουν θυμωμένοι, εξαφανίζουν ερωτικές σκηνές, αναλαμβάνουν ακόμη και ρόλο τεχνοκριτικού περικόπτοντας τη διάρκεια των τραγουδιών στις ταινίες ή κρίνοντας την καλλιτεχνική τους αρτιότητα!
Το «Εθνος» παρουσιάζει μέσα από ντοκουμέντα που φυλάσσονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το ρεπορτάζ της Κατερίνας Ροββά περιστατικά λογοκρισίας στον κινηματογράφο επί χούντας. Κραυγαλέες περιπτώσεις, τραγελαφικές παρεμβάσεις, μοναδικά ντοκουμέντα με αφορμή την επέτειο της 17ης Νοεμβρίου…
Φωτογραφίες: Γενικά Αρχεία Κράτους
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ