Ρούλα Πατεράκη – Γιώργος Νανούρης: Όλα όσα έγιναν στην πρεμιέρα τους!

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης η επίσημη πρεμιέρα του έργου «Ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν», σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη, με τη Ρούλα Πατεράκη και τον Γιώργο Νανούρη επί σκηνής. Άνθρωποι των τεχνών, των γραμμάτων και του θεάτρου τίμησαν την παράσταση με την παρουσία τους. Μεταξύ αυτών η Λένα Παπαληγούρα, η Ρίτσα Μπιζόγλη, ο Θανάσης Λάλας, η Βασιλική Τρουφάκου, η Μίνα Αδαμάκη, ο Δημήτρης Λιγνάδης, ο Γιώργος Σκεύας, η Έλλη Τρίγγου, η Νατάσα Τριανταφύλλη, ο Γιώργος Γαλίτης, ο Άρης Δαβαράκης και ο Στέλιος Κρασανάκης. Οι παραστάσεις συνεχίζονται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.15.

Η Ρούλα Πατεράκη και ο Γιώργος Νανούρης για πρώτη φορά συναντιούνται στη σκηνή του ιστορικού Υπογείου του Θεάτρου Τέχνης που ενώνει τις δυνάμεις του με την Λυκόφως του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου και το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και έχουν ξενκινήσει να παρουσιάζουν από τις 4 Δεκεμβρίου τη νέα παράσταση της Ιόλης Ανδρεάδη, «Ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν». Μια μετaγραφή για δύο πρόσωπα βασισμένη στο «Murder in the Cathedral» του T.S. Eliot στη μνημειώδη μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη.

Η υπόθεση του έργου

Αγγλία. 12ος αιώνας. Ο Θωμάς Μπέκετ, πρώην καγκελάριος, συγκυβερνήτης, αδελφικός φίλος του βασιλιά Ερρίκου Β’ και διάσημος μπον βιβέρ, γίνεται αρχιεπίσκοπος της Καντερβουρίας και, σαν από θείο φως, απαρνιέται μονομιάς τα εγκόσμια αξιώματα και τις ξέφρενες απολαύσεις και αφιερώνει τη ζωή του στην υπηρεσία όσων τον έχουν ανάγκη καθώς και στη μάχη με κάθε μέσο για την κατάλυση της κοσμικής εξουσίας. Ανεπιθύμητος πια στον τόπο του, αυτοεξορίζεται στη Γαλλία. Ύστερα από μια επιφανειακή συμφιλίωση με το βασιλιά Ερρίκο Β΄ επιστρέφει, γνωρίζοντας ωστόσο τον κίνδυνο που παραμονεύει. Πράγματι, δυο μήνες μετά δολοφονείται από τέσσερις ιππότες μέσα στην ίδια του την εκκλησία, παραμονές της πρωτοχρονιάς του 1170. Λένε πως τα σπαθιά τους ξιφούλκησαν συντονισμένα και βυθίστηκαν στο σώμα του. Τα συναξάρια έγραψαν πως τους καλωσόρισε στον ναό και δέχτηκε τα χτυπήματα χωρίς αντίσταση την ώρα που προσευχόταν. Είναι η πραγματική ιστορία του Άγιου Θωμά. Το έργο ξεκινάει από τη στιγμή που ο Θωμάς Μπέκετ επιστρέφει από την Γαλλία.

Το έργο και η σημασία του

«Murder in the Cathedral» ή «Φονικό στην Εκκλησιά». Δύο κορυφαίοι ποιητές του 20ου αιώνα, δυο νομπελίστες, παραδίδουν στην ελληνική γλώσσα ένα σπουδαίο έργο. Το πρώτο ολοκληρωμένο κείμενο του T.S. Eliot για το θέατρο, ένα ποιητικό όραμα που γράφτηκε για το Φεστιβάλ του Καντέρμπουρι το 1935 και που μεταφράστηκε το 1963 από τον Γιώργο Σεφέρη, λίγους μήνες πριν την βράβευσή του από τη Σουηδική Ακαδημία. Το έργο αποτελεί μια απόπειρα του Eliot για τη δημιουργία ενός νέου είδους ποίησης που διατηρεί το ύφος της κοινής καθημερινής ομιλίας των απλών ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα μέσα από έναν υπόκωφο λυρισμό και με ελλειπτικούς διαλόγους και παρεμβολές ξένων κειμένων, επινοείται ένας νέος πνευματικός λόγος, βαθιά θεατρικός, σύγχρονος και διαχρονικός, σημερινός και αιώνιος. Όταν ζητήσαν από τον Έλιοτ να περιγράψει μέσα σε μια παράγραφο την πλοκή του έργου, εκείνος έδωσε μόνο μια φράση: «ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν». Στην ιστορική αυτή φράση βασίζεται και ο τίτλος της παράστασης που παρουσιάζεται εδώ. Αξιοσημείωτο για τη σημασία και τον πνευματικό πλούτο του συγκεκριμένου έργου είναι το γεγονός πως με τα κομμάτια που έγραψε ο Eliot για το «Murder in the Cathedral» αλλά τελικά δεν συμπεριέλαβε στην τελική του εκδοχή, ο ποιητής δημιούργησε το πρώτο από τα «Τέσσερα Κουαρτέτα» του.

Θύμιος Κούκιος, Ιόλη Ανδρεάδη, Λένα Παπαληγούρα, Βασιλική Τρουφάκου, Ορέστης Καρύδας

Σημείωμα Σκηνοθέτη

Το Murder in the Cathedral του T. S. Eliot έχει χαρακτηριστεί ως τελετουργικό δράμα (Ronald Grimes). Ο χώρος -η εκκλησία, ο Καθεδρικός ναός του Canterbury- και η επιτέλεση του κηρύγματος του Θωμά Μπέκετ προς τους πιστούς είναι μερικοί από τους λόγους που επιβεβαιώνουν έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Ακόμη, η χρήση των συμβόλων καθιστά το έργο συγγενικό με την τελετουργία – μέσα από την επανάληψη (ο Τροχός της Τύχης) ή την ύπαρξη ενός εξιλαστήριου θύματος (ο Μάρτυρας), ενώ σημαντικό στοιχείο που καθιστά το έργο μια συνάντηση θεάτρου και τελετουργίας είναι και η επιμονή του συγγραφέα στη διαταραχή των εποχών, στην άνοιξη που γεννά την καταστροφή («η άνοιξη ρημάχτρα» μεταφράζει ο Σεφέρης) ή στο χειμώνα που θα φέρει το θάνατο. Μια εποχή που πάσχει, που νοσεί, είναι σημάδι νόσου της κοινωνίας. Και η νόσος της κοινωνίας απαιτεί έναν εξαγνισμό, έναν καθαρμό. Ένα θύμα. Έναν θύτη. Μία θυσία. Η νέα αυτή μεταγραφή του έργου του Eliot, εστιάζει σε αυτή ακριβώς την πτυχή της ιστορίας του Θωμά Μπέκετ. Το κείμενο της παράστασης έχει ξανα-γραφτεί ως μια τελετουργία για δύο ανθρώπους. Ο πρώτος θα μπορούσε να ονομαστεί «Αυτός που Λατρεύει» και ο δεύτερος «Αυτός που Λατρεύεται». Ο πρώτος στολίζει τον δεύτερο. Τον περιποιείται. Τον ετοιμάζει για κάτι. Έπειτα ο δεύτερος αποχαιρετά τους γύρω του, το ποίμνιό του, με λόγια της καρδιάς και τέλος αφήνεται στην Τρίτη και τελική Πράξη της τελετουργίας: τη θυσία. Και όπως κάθε τελετουργία, έτσι και η δική μας θεμελιώνει την ποίηση στο ρεαλισμό. Η τελετουργία δεν είναι μόνο προσευχή, δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου, έχει κανόνες και αίμα και χώμα. Δεν είναι κόνσεπτ, είναι πράξη. | Ιόλη Ανδρεάδη

Κράτα το