Tατιάνα Στεφανίδου: Με τον Νίκο Ευαγγελάτο στην επίσημη πρεμιέρα της Λυρικής Σκηνής! [pic]

Ο συνθέτης / Ο Ρίχαρντ Στράους γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου 1864 στο Μόναχο και πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 1949 στο Γκάρμις της Βαυαρίας. Ο πατέρας του, o Φραντς Στράους [Franz Strauss], ήταν κορνίστας στην Ορχήστρα της Αυλής του Μονάχου. Σε πολύ νεαρή ηλικία ο συνθέτης άρχισε μαθήματα πιάνου, βιολιού και σύνθεσης, ενώ στα έξι του χρόνια έγραψε τα πρώτα του έργα. Την περίοδο 1882/83 παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, το 1885 διορίστηκε βοηθός αρχιμουσικού του Χανς φον Μπύλο [Hans von Bülow] στην Ορχήστρα του Μάινινγκεν. Αργότερα διετέλεσε αρχιμουσικός στη Βαϊμάρη, το Μόναχο, το Βερολίνο και τη Βιέννη. Το 1894 παντρεύτηκε την υψίφωνο Παουλίνε ντε Άνα [Pauline de Ahna]. Η πλούσια εργογραφία του περιλαμβάνει μεταξύ άλλων συμφωνικά ποιήματα, όπως τα έργα Μάκβεθ [Macbeth, 1890], Δον Χουάν [Don Juan, 1889], Θάνατος και εξαΰλωση [Tod und Verklärung, 1890], Τα φαιδρά καμώματα του Τιλ Ώυλενσπηγκελ [Till Eulenspiegels lustige Streiche, 1895], Τάδε έφη Ζαρατούστρα [Also sprach Zarathustra, 1896], Η ζωή ενός ήρωα [Ein Heldenleben, 1899] κ.ά., και όπερες, όπως οι Γκούντραμ [Guntram, 1894), Σαλώμη [Salome, 1905], Ηλέκτρα [Elektra, 1909], Ο ιππότης με το ρόδο [Der Rosenkavalier, 1911], Αριάδνη στη Νάξο [Ariadne auf Naxos, 1912/16], Η γυναίκα δίχως σκιά [Die Frau ohne Schatten, 1919], Αραμπέλλα [Arabella, 1933], Δάφνη [Daphne, 1938] κ.ά.

Πρεμιέρες / Η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Όπερα της Αυλής της Δρέσδης στις 25 Ιανουαρίου 1909.. Την ορχήστρα διηύθυνε ο Αυστριακός Ερνστ φον Σουχ [Ernst von Schuch], ο οποίος υπήρξε σταθερός συνεργάτης του Στράους και είχε συμβάλει αποφασιστικά στην ανάδειξη της Όπερας της Δρέσδης σε μια από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές λυρικές σκηνές. Στην Αθήνα η Ηλέκτρα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, στις 24 Ιουνίου 1942, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού από την Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών. Έκτοτε έχει επανέλθει αρκετές φορές σε διάφορες σκηνές ενώ από την Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζεται για πρώτη φορά.

“ΣΥΝΟΨΗ του πρωτοτύπου

Η Ηλέκτρα ζει στο Άργος θρηνώντας τον φόνο του πατέρα της Αγαμέμνονα από τη μητέρα της Κλυταιμνήστρα και τον εξάδελφό του Αίγισθο, ο οποίος νυμφεύτηκε την Κλυταιμνήστρα. Εύχεται να επιστρέψει ο αδερφός της Ορέστης από τη Φωκίδα, όπου τον μεγάλωσε παιδαγωγός προκειμένου να τον σώσει από τους δολοφόνους του πατέρα του. Η Ηλέκτρα θέλει να εκδικηθεί ο Ορέστης τον φόνο του Αγαμέμνονα. Την επιθυμία της συμμερίζεται η αδερφή της Χρυσόθεμις. Όσο, όμως, βλέπει ότι ο αδερφός της δεν επιστρέφει, η Χρυσόθεμις ελπίζει να μπορέσει να φύγει από το παλάτι ώστε να έχει καλύτερη ζωή ως σύζυγος και μητέρα. Προειδοποιεί την Ηλέκτρα ότι η μητέρα τους προτίθεται να την κλειδώσει σε πύργο. Φτάνει η Κλυταιμνήστρα, η οποία δεν μπορεί να κοιμηθεί από τους εφιάλτες. Προτίθεται να προβεί σε ακόμα μία θυσία, προκειμένου να εξευμενίσει τους θεούς. Η Ηλέκτρα τής λέει πως εκείνη ξέρει ποιος ακριβώς πρέπει να θυσιαστεί στους θεούς ώστε να πάψει να έχει εφιάλτες. Στρέφει τη συζήτηση στον αδερφό της. Ρωτά τη μητέρα της γιατί δεν επιτρέπει την επιστροφή του, κι όταν εκείνη αποκρίνεται πως ο Ορέστης έχει χάσει τα λογικά του, η Ηλέκτρα την κατηγορεί ότι πλήρωσε για να τον σκοτώσουν. Το αίμα που ζητούν οι θεοί είναι το δικό της. Μόνο αν χυθεί το αίμα της θα πάψει να ονειρεύεται. Τότε οι θεραπαινίδες ψιθυρίζουν κάτι στο αυτί της Κλυταιμνήστρας κι εκείνη ξεσπά σε υστερικά γέλια. Η Χρυσόθεμις πληροφορεί πως δύο μαντατοφόροι βεβαιώνουν ότι ο Ορέστης σκοτώθηκε από τα ίδια του τα άλογα. Μετά από αυτή την εξέλιξη, η Ηλέκτρα προσπαθεί να πείσει τη Χρυσοθέμιδα να τη βοηθήσει να εκδικηθεί. Όμως η νεότερη αδελφή θέλει να ξεφύγει από τη φρίκη και να ζήσει τη ζωή τρυφερής συζύγου και μητέρας. Η Ηλέκτρα αποφασίζει πως πρέπει μόνη της να εκδικηθεί για τον φόνο του πατέρα της. Στην αυλή η Ηλέκτρα συναντά έναν από τους δύο μαντατοφόρους, ο οποίος περιμένει να τον καλέσουν ώστε να μεταφέρει ο ίδιος τα νέα στη βασίλισσα. Ισχυρίζεται ότι ήταν φίλος του Ορέστη και πως ήταν μαζί του τη στιγμή του θανάτου του. Από τον θρήνο της ο άγνωστος άνδρας συνάγει ποια είναι και αποκαλύπτει πως ο ίδιος είναι ο Ορέστης. Όταν τον καλούν στα διαμερίσματα της βασίλισσας, η Ηλέκτρα ξεχνά να του δώσει το τσεκούρι της εκδίκησης, το οποίο φύλαγε για εκείνον. Φτάνει ο Αίγισθος, ενθουσιασμένος από τα νέα για τον θάνατο του Ορέστη. Η Ηλέκτρα τον οδηγεί στο παλάτι, όπου περιμένει ο Ορέστης με τους ακολούθους του. Λίγο αργότερα, βγαίνει τρέχοντας η Χρυσόθεμις, η οποία αναγγέλλει γεμάτη χαρά στην Ηλέκτρα ότι ο Ορέστης επέστρεψε και εκδικήθηκε για τον φόνο του πατέρα τους. Η Ηλέκτρα ξεσπά σε έναν εκστατικό χορό, στην κλιμάκωση του οποίου σωριάζεται νεκρή.