Άγχος αποχωρισμού: Τι να περιμένεις και πώς να το χειριστείς

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μέρα που άφησα το παιδί μου στον παιδικό σταθμό. Είχαμε προετοιμαστεί, είχαμε εξασκηθεί, είχαμε κάνει όλα “σωστά”. Κι όμως, όταν ήρθε η ώρα του αποχωρισμού, άρχισε να κλαίει. Και εγώ, ενώ προσπαθούσα να χαμογελάσω και να φανώ ήρεμη, ένιωθα την καρδιά μου να σφίγγεται. Το “αντίο” δεν είναι εύκολο, ειδικά όταν το δίνεις σε ένα πλάσμα που εξαρτάται από εσένα. Αυτό το πρώτο αντίο όμως, όσο δύσκολο κι αν είναι, είναι μέρος μιας φυσικής εξέλιξης. Το άγχος αποχωρισμού είναι κομμάτι της ανάπτυξης, όχι πρόβλημα.

Ένα στάδιο της ανάπτυξης, όχι πρόβλημα

Γύρω στους 8–9 μήνες, τα περισσότερα μωρά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι οι γονείς τους υπάρχουν και όταν δεν τους βλέπουν. Αυτό το νέο “ταλέντο” λέγεται αντίληψη της μονιμότητας του αντικειμένου και είναι καλό σημάδι: σημαίνει ότι ο εγκέφαλος του παιδιού ωριμάζει. Ταυτόχρονα όμως, φέρνει και μια πρώτη μεγάλη αγωνία, το μωρό φοβάται ότι, αν φύγεις, μπορεί να μην ξαναγυρίσεις. Έτσι ξεκινά η κλασική σκηνή: κλάμα, αγκάλιασμα, έντονη αντίδραση στον αποχωρισμό. Είναι φυσιολογικό, προσωρινό και δείχνει υγιή συναισθηματική σύνδεση.

Πότε εμφανίζεται και πόσο διαρκεί

Το φυσιολογικό άγχος αποχωρισμού ξεκινά συνήθως μεταξύ 8 και 12 μηνών και κορυφώνεται γύρω στον 1,5 χρόνο. Πολλά παιδιά το ξαναπερνούν σε πιο ήπια μορφή και στην προσχολική ηλικία, ειδικά σε φάσεις αλλαγών (νέος παιδικός σταθμός, γέννηση αδερφού, διακοπές). Σε γενικές γραμμές, υποχωρεί από μόνο του, όσο το παιδί νιώθει πιο ασφαλές και αρχίζει να καταλαβαίνει ότι “φεύγω, αλλά πάντα επιστρέφω”.

Μην προσπαθήσεις να το “γλιτώσεις”, βοήθησέ το να το περάσει

Το φυσικό ένστικτο είναι να αποφύγεις τη δύσκολη στιγμή. Να μείνεις λίγο ακόμα, να πεις “δεν πειράζει, αύριο”, να φύγεις στα κρυφά για να μην το αναστατώσεις. Όμως, αυτά συχνά μπερδεύουν το παιδί και εντείνουν την ανασφάλειά του. Αντί γι’ αυτό, δημιούργησε ένα απλό, σύντομο τελετουργικό αποχαιρετισμού. Μια αγκαλιά, ένα φιλί, μια φράση όπως “θα σε πάρω μετά το φαγητό” βοηθάνε πολύ. Φεύγεις ήρεμα, χωρίς δράμα. Κι ας κλαίει. Δεν το εγκαταλείπεις – του δείχνεις ότι αντέχεις κι εσύ. Ότι είσαι σταθερή.

Τι δυσκολεύει την κατάσταση

Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα όταν είναι κουρασμένα, πεινασμένα ή άρρωστα. Επίσης, αν νιώσουν την αγωνία του γονιού ή αν ο αποχωρισμός γίνεται βιαστικά ή με ένταση, το άγχος τους ενισχύεται. Μερικές φορές, οι γονείς χωρίς να το καταλάβουν, μεταφέρουν στο παιδί τις δικές τους ενοχές. Το μυστικό είναι να δείξεις εμπιστοσύνη: στο παιδί σου και στη διαδικασία.

Μικρά βήματα προς την ανεξαρτησία

Δώσε στο παιδί ευκαιρίες να “σε αποχωρίζεται” και να νιώθει ασφαλές. Ένα απόγευμα με τους παππούδες, ένα παιχνίδι σε άλλο σπίτι, λίγο χρόνο με άλλους φροντιστές. Αυτές οι εμπειρίες, όταν γίνονται σταδιακά και με αγάπη, ενισχύουν την αυτοπεποίθησή του. Δεν χρειάζεται να “σκληρύνει” για να μάθει να μένει χωρίς εσένα. Χρειάζεται να καταλάβει ότι το “μακριά” δεν σημαίνει “τέλος”. Ότι οι σχέσεις δεν σπάνε επειδή απομακρυνόμαστε για λίγο.

Το πιο σπουδαίο πράγμα που μπορείς να κάνεις, είναι να δείξεις στο παιδί σου ότι μπορεί να βασιστεί σε σένα, όχι επειδή είσαι πάντα εκεί, αλλά επειδή πάντα κρατάς τον λόγο σου. “Φεύγω και θα γυρίσω.” Κάθε μέρα που το αποδεικνύεις, χτίζεις έναν άνθρωπο που μαθαίνει να εμπιστεύεται τον εαυτό του και τις σχέσεις του. Κι αυτό, τελικά, είναι το πιο δυνατό δώρο που του κάνεις.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock