Αποδομώντας το «παραδοσιακό»: Όχι, δεν είναι όλοι μαμά, μπαμπάς, παιδί – και αυτό είναι πολύ οκ!

Για πολλά χρόνια, η οικογένεια στην Ελλάδα είχε έναν συγκεκριμένο ορισμό: παντρεμένο ζευγάρι – ετερόφυλο – και παιδιά. Ωστόσο, η πραγματικότητα γύρω μας έχει αλλάξει. Η οικογένεια δεν είναι απλά μια εικόνα σε ένα άλμπουμ, αλλά ένας δεσμός, μια καθημερινή προσπάθεια αγάπης, φροντίδας και στήριξης. Οι μορφές της ποικίλλουν, όπως και οι ιστορίες πίσω από κάθε σπίτι. Για κάποιους, η οικογένεια είναι η αγκαλιά μιας μαμάς που τα καταφέρνει μόνη της, για άλλους ένας πατέρας που μεγαλώνει το παιδί του χωρίς σύντροφο, ή δύο άνθρωποι που αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα σπίτι μαζί, ανεξάρτητα από το φύλο τους.

Οι σύγχρονες μορφές οικογένειας στην Ελλάδα

Η έννοια της οικογένειας διαμορφώνεται από τις ανάγκες των ανθρώπων, όχι από ένα προκαθορισμένο καλούπι. Στην Ελλάδα σήμερα συναντάμε:

• Μονογονεϊκές οικογένειες: Μια μητέρα ή ένας πατέρας που σηκώνει όλο το βάρος της ανατροφής. Δεν είναι επιλογή όλων, αλλά για όσους το βιώνουν, είναι καθημερινός αγώνας με μοναδικές στιγμές τρυφερότητας και δύναμης.
• Οικογένειες με γονείς του ίδιου φύλου: Για τα παιδιά, η αγάπη δεν έχει φύλο. Η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου για ομόφυλα ζευγάρια δείχνει ότι η κοινωνία προχωρά. Όσον αφορά την τεκνοθεσία, η νομοθεσία στη χώρα βρίσκεται σε στάδιο εξέλιξης: ενώ μεμονωμένα άτομα μπορούν να υιοθετήσουν, η κοινή υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια δεν έχει ακόμα πλήρως κατοχυρωθεί. Παρόλα αυτά, γίνονται σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Το βασικό ερώτημα παραμένει: δεν είναι το σημαντικότερο να μεγαλώνει ένα παιδί σε ένα περιβάλλον αγάπης και ασφάλειας;
• Διευρυμένες οικογένειες: Για πολλούς στην Ελλάδα, η οικογένεια δεν τελειώνει στους γονείς. Παππούδες, γιαγιάδες, θείοι και θείες είναι μέρος της καθημερινότητας, δίνοντας ένα αίσθημα συνέχειας και στήριξης.
• Διαζύγιο και γονεϊκή σχέση: Πολλά παιδιά μεγαλώνουν κυρίως με τον έναν γονιό μετά από ένα διαζύγιο, ενώ ο άλλος γονέας παραμένει παρών στη ζωή τους με περιορισμένο χρόνο. Αυτές οι οικογένειες συχνά έρχονται αντιμέτωπες με δυσκολίες, αλλά και την ανάγκη για ισορροπία στις σχέσεις γονέα-παιδιού.
• Συνεπιμέλεια: Σε άλλες περιπτώσεις, το διαζύγιο δε σημαίνει ότι ένα παιδί θα μεγαλώσει με τον έναν γονιό περισσότερο από τον άλλο. Η συνεπιμέλεια, που έχει θεσμοθετηθεί στην Ελλάδα, επιτρέπει στους δύο γονείς να μοιράζονται ισότιμα το χρόνο και την ευθύνη ανατροφής των παιδιών τους, ανεξάρτητα από νέες σχέσεις ή γάμους.
• Σύνθετες οικογένειες και νέοι γάμοι: Μετά από ένα διαζύγιο, αρκετοί γονείς δημιουργούν νέες οικογένειες, είτε με νέα παιδιά είτε ενώνοντας παιδιά από προηγούμενες σχέσεις. Αυτές οι οικογένειες έχουν τις δικές τους δυναμικές και προκλήσεις, αλλά και τη δυνατότητα να προσφέρουν στα παιδιά πολλαπλές μορφές αγάπης και στήριξης.
• Άτομα που μεγαλώνουν παιδιά εκτός γάμου: Ο γάμος δεν είναι προϋπόθεση για μια οικογένεια. Η απόφαση να φέρεις ένα παιδί στον κόσμο είναι από μόνη της μια δέσμευση ζωής, ανεξάρτητα από τις κοινωνικές νόρμες.

Οι προκλήσεις και η κοινωνική αποδοχή

Το να ξεφεύγεις από το παραδοσιακό μοντέλο οικογένειας δεν είναι πάντα εύκολο. Υπάρχουν προκαταλήψεις, κοινωνικές πιέσεις και νομικά εμπόδια. Όμως, οι άνθρωποι δε ζουν για να χωράνε σε κουτάκια. Ζουν για να αγαπούν, να στηρίζουν ο ένας τον άλλον και να δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς που θα κρατήσουν μία ζωή. Οι νέες μορφές οικογένειας ίσως είναι για κάποιους αμφιλεγόμενες, αλλά για όσους τις ζουν, είναι απλά η καθημερινότητά τους.

Τελικά, τι είναι οικογένεια;

Η οικογένεια δεν είναι μια εικόνα που πρέπει να ταιριάζει σε συγκεκριμένα καλούπια. Είναι οι σχέσεις που χτίζονται στην καθημερινότητα, η ασφάλεια που νιώθει ένα παιδί όταν ξέρει πως υπάρχει κάποιος εκεί για εκείνο. Είναι το φαγητό στο τραπέζι, τα γέλια, οι αγκαλιές, ακόμα και οι δυσκολίες που ξεπερνιούνται μαζί.

Η ελληνική κοινωνία αλλάζει, και μαζί της αλλάζει και ο τρόπος που βλέπουμε την οικογένεια. Στο τέλος, δεν έχει σημασία πώς ονομάζεται η δομή της. Έχει σημασία να υπάρχει αγάπη, γιατί αυτή είναι που κρατάει τις οικογένειες ενωμένες, όποια μορφή κι αν έχουν.

Φωτογραφίες άρθρου: iStock