Είναι το παιδί μου αρχηγός;

Το παιδί σας είναι αρχηγός ή ακόλουθος στα παιχνίδια και στις παρέες; Έχει αλήθεια τόση σημασία; Επηρεάζει την κοινωνικότητα ή το μέλλον του;

Οι περισσότεροι γονείς αν ερωτηθούν σίγουρα θα θέλουν μια μέρα το παιδί τους να γίνει αρχηγός και όχι ακόλουθος. Όμως και οι δύο κοινωνικές ιδιότητες έχουν τα καλά και τα κακά τους. Και τελικά μπορείτε να πείτε με απόλυτη βεβαιότητα ότι το παιδί σας είναι το ένα ή το άλλο;

Είναι πολύ εύκολο, για παράδειγμα, να πει κανείς ότι ένα μωρό που τσιρίζει ή κλαίει πολύ θα γίνει αρχηγός μεγαλώνοντας ή αν είναι συνέχεια άρρωστο ή ήσυχο θα γίνει ακόλουθος. Όμως μπορεί μια συμπεριφορά σε τόσο πρώιμη ηλικία να καθορίσει το αρχηγικό ή μη προφίλ του παιδιού σας;

Ξεχωρίζει ο αρχηγός;

Όταν το παιδί είναι ακόμη βρέφος και στην πρώτη νηπιακή ηλικία δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για αρχηγική συμπεριφορά αλλά για ταμπεραμέντο. Το ταμπεραμέντο συμβάλλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού και έχει να κάνει με τη φυσική του τάση να ανταποκρίνεται στο περιβάλλον και στους ανθρώπους που το περιβάλλουν. Κάθε μωρό έχει διαφορετικό ταμπεραμέντο: άλλα είναι τολμηρά και άλλα ήσυχα, κάποια θέλουν πολύ ενθάρρυνση και άλλα όχι κ.ο.κ.
Όμως από μόνο του το ταμπεραμέντο δεν καθορίζει το πώς θα εξελιχθεί το παιδί σας. Μάλιστα οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι λάθος να βιαστείτε και να προσπαθήσετε να «χαρακτηρίσετε» από τη βρεφική ηλικία το αν το παιδί θα γίνει αρχηγός καθώς έτσι μπορεί να παρεμποδίσετε τη φυσική του ανάπτυξη. Σαν να προεξοφλείτε δηλαδή ότι αυτό πρέπει να γίνει και να συμπεριφέρεστε στο παιδί με τέτοιο τρόπο που να μην του αφήνετε περιθώρια επιλογής.

Στην νηπιακή ηλικία (μετά τα 2-3 έτη) συνήθως ο χαρακτήρας του παιδιού αρχίζει να διαφαίνεται. Και αυτό γιατί τα παιδιά αρχίζουν να παίζουν με άλλα και να αλληλεπιδρούν. Μέρος της κοινωνικοποίησης είναι και το φαινόμενο μερικά μικρά να δίνουν οδηγίες στα άλλα για το τι να κάνουν.

Για παράδειγμα βάλτε σε μια μικρή παρέα νηπίων δύο παιδιά που από μόνα τους το καθένα θέλει να επιβάλλεται και έχετε έτοιμο ένα σκηνικό καβγά για το ποιο θα παίξει πρώτο με ποιο παιχνίδι. Ενώ αν βάλετε μαζί ένα παιδί που του αρέσει να φωνάζει με ένα πιο ήσυχο όλα θα πάνε καλύτερα!

Πώς θα γίνει αρχηγός;

Αν θέλετε να αναπτύξετε τις αρχηγικές ικανότητες του παιδιού σας υπάρχουν μερικά πράγματα που θα πρέπει να έχετε κατά νου:

-Εστιάστε στο να αναπτύξει τις επικοινωνιακές του ικανότητες. Οι καλοί ηγέτες είναι καλοί και στην επικοινωνία. Για το λόγο αυτό πρέπει να «σπρώξετε» από νωρίς το παιδί σας στο να μάθει να διαβάζει και να μιλάει σωστά. Ακόμη κι αν είναι νωρίς για διάβασμα και ομιλία δουλέψτε την ικανότητά του να ακούει. Ένα καλό παράδειγμα είναι να του διαβάζετε ένα παραμύθι και να του ζητάτε να σας πει την ιστορία με δικά του λόγια ή να σας λέει τις σκέψεις του γι’ αυτό. Κυρίως κάντε διάλογο με το παιδί σας. Η διαδικασία του να ρωτάτε και να απαντάει και τούμπαλιν ακόμα κι αν ο διάλογος σας φαίνεται αστείος είναι ένα καλός τρόπος να μάθει το παιδί να επικοινωνεί.

-Ενθαρρύνετε την ανεξαρτητοποίησή του, πάντα μέσα στα όρια που θα είναι ασφαλές. Δηλαδή δεν μπορείτε να έχετε απαίτηση ένα παιδί 5 χρονών να φτιάχνει μόνο του το πρωινό του αν αυτό περιλαμβάνει τη χρήση της κουζίνας όμως σίγουρα μπορεί να βάζει γάλα και δημητριακά σε ένα μπολ και να κάθεται στο τραπέζι για να φάει. Αν το παιδί σας λέει ότι μπορεί να κάνει κάτι μόνο του μην το αποτρέψετε εκτός αν θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Πολλές φορές η προσπάθεια έχει μεγαλύτερη αξία από το αποτέλεσμα γι’ αυτό επαινέστε το και μόνο για την προσπάθεια. Επίσης ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία μέσα από το παιχνίδι. Κλείστε την τηλεόραση και δώστε στα παιδιά σας παιχνίδια που αναπτύσσουν τη φαντασία όπως τουβλάκια, παιχνίδια με ερωτήσεις και απαντήσεις, κτλ.

-Εμφυσήστε του αυτοπεποίθηση. Βασικό χαρακτηριστικό ενός καλού αρχηγού είναι να πιστεύει στον εαυτό του. Κάθε φορά που το παιδί σας πετυχαίνει κάτι επαινέστε το χωρίς υπερβολές, είτε πρόκειται για δύο τουβλάκια που έβαλε σωστά είτε αργότερα γιατί έμαθε να δένει τα παπούτσια του ή να γράφει το όνομά του. Τα μικρά πράγματα που κάθε παιδί καταφέρνει έχουν μεγάλη σημασία για εκείνο ακόμη κι αν στα μάτια σας δεν φαίνονται σημαντικά. Μην περιμένετε να σας διαβάσει Οιδίποδα από το πρωτότυπο για να του πείτε μπράβο. Η αυτοεκτίμηση, ο αυτοσεβασμός και η αυτοπεποίθηση είναι σημαντικά εχέγγυα για ένα παιδί με αρχηγικές ικανότητες ακόμη και στα δύσκολα!

– Ενθαρρύνετε το παιδί σας να είναι οργανωτικό. Η οργάνωση είναι βασική αρχή για την επίτευξη στόχων. Μπορείτε να το πετύχετε με το να δίνετε στο παιδί σας το περιθώριο να παίρνει μόνο του αποφάσεις. Για παράδειγμα τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να έχουν λόγο στο σχεδιασμό και την οργάνωση των διακοπών της οικογένειας ενώ τα μικρότερα μπορούν να συμμετέχουν στις αποφάσεις για τη διακόσμηση του δωματίου τους. Αργότερα η οργάνωση στον τρόπο που διαβάζουν και το σύστημα θα τα βοηθήσει να εξοικονομούν χρόνο αλλά και είναι αποτελεσματικά σε ό,τι κάνουν. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν εκτός από το να αποφασίζουν, να λύνουν προβλήματα αλλά και να λειτουργούν με βάση ένα χρονοδιάγραμμα.

-Αποφύγετε τις συγκρίσεις. Βασική αρχή για την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού αλλά και για την καλύτερη ανάπτυξη των πτυχών του χαρακτήρα του είναι να μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά και πολύ περισσότερο με τα αδέλφια του, ειδικά όταν κάνει κάτι και σας θυμώνει. Με αυτόν τον τρόπο το βάζετε σε διαδικασία να καταπιέζει το δικό του χαρακτήρα, να ζηλεύει ή ακόμη και να νιώθει μειονεκτικά, χαρακτηριστικά διόλου αρχηγικά!

-Δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να βοηθά τους άλλους γύρω του. Για παράδειγμα όταν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία εγγράψτε το στους προσκόπους ή μπορεί να διαβάζει μαζί ένα παιδί από την τάξη του που είναι πιο αδύναμο. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνει να είναι αλληλέγγυο, συγκαταβατικό και να φροντίζει τους άλλους γύρω του γεγονός που θα το βοηθήσει να μη γίνει αλαζονικό.

-Φροντίστε να έχει τα κατάλληλα πρότυπα στο περιβάλλον του. Αν για παράδειγμα ο μπαμπάς της οικογένειας έχει ισχυρό αρχηγικό προφίλ ή κάνει ένα επάγγελμα που χρειάζεται οργάνωση και πειθαρχία το παιδί θα θελήσει να τον μιμηθεί.

-Μάθετε στο παιδί σας ότι ένας καλός ηγέτης μπορεί να γίνει και καλός ακόλουθος όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. Αντί δηλαδή το μικρό σας να προσπαθεί με τη βία να επιβάλει το παιχνίδι που θα παίξει με άλλα παιδάκια εξηγήστε του ότι για μια φορά καλό είναι να ακολουθήσει και τις ιδέες των άλλων παιδιών για να διασκεδάσει.

-Εξηγήστε στο παιδί ότι όντας ηγέτης έχει μια πολύ καλή ευκαιρία να γίνει παράδειγμα για τα άλλα παιδιά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να βλέπει τα πάντα αφ’ υψηλού αλλά να μάθει να συνεργάζεται και να συνυπάρχει με τα άλλα παιδιά.

-Πάνω απ’ όλα δώστε στο παιδί σας αγάπη και ένα σταθερό περιβάλλον με υγιείς και ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς. Ένα παιδί που μεγαλώνει χωρίς συναισθηματικά κενά και ανασφάλειες, που λαμβάνει αγάπη χωρίς βέβαια να «πνίγεται» έχει όλες τις προϋποθέσεις να γίνει ένας δυναμικός ενήλικας.