Εμβόλια: σώζουν ζωές!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), καμία άλλη παρέμβαση στη δημόσια υγεία, εκτός από την παροχή καθαρού πόσιμου νερού, δεν έχει βοηθήσει περισσότερο στη μείωση της παγκόσμιας επιβάρυνσης από νόσο σε σχέση με τον εμβολιασμό.

Παρά τα οφέλη, όμως, της ανοσοποίησης, τα εμβόλια εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται λιγότερο και να τους αποδίδεται μικρότερη αξία από αυτή που πραγματικά έχουν με αποτέλεσμα να είναι ορατή η απειλή της επιστροφής ορισμένων ασθενειών που πιστεύονταν ότι έχουν εξαλειφθεί. Επιπλέον, εξακολουθεί να μην έχει ικανοποιηθεί η ανάγκη πρόληψης των θανατηφόρων λοιμωδών νοσημάτων.

Τι είναι το εμβόλιο;

Το εμβόλιο είναι ένα βιολογικό σκεύασμα, το οποίο μπορεί να προστατεύσει τον οργανισμό έναντι μιας συγκεκριμένης νόσου. Τα εμβόλια σχεδιάζονται με στόχο την προετοιμασία του οργανισμού ώστε να μπορεί να αναγνωρίσει έναν επιβλαβή ιό ή βακτήριο, να το καταστρέψει και να το διατηρήσει στη μνήμη του ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος να μπορεί να το αναγνωρίσει και να το καταστρέψει εύκολα, αν το συναντήσει μελλοντικά.

Τα εμβόλια, τα οποία βοηθούν στην προστασία του σώματος κατά της νόσου εκπαιδεύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα στον εντοπισμό και την εξουδετέρωση των ιών ή των βακτηρίων, θεωρούνται ευρέως ασφαλή και ως μία από τις αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία.

Τα εμβόλια που άλλαξαν τη ζωή μας!

Η ανοσοποίηση (εμβόλια) έχει εκριζώσει πολλές ασθένειες που κάποτε προκαλούσαν φόβο. Έτσι:

-Εκτιμάται ότι περίπου 350 εκατομμύρια άτομα δεν έχουν προσβληθεί από την ευλογιά και ότι 40 εκατομμύρια δεν κατέληξαν από τη νόσο από την εξάλειψή της στα τέλη της δεκαετίας του ‘70.

-Ο αριθμός των περιστατικών πολιομυελίτιδας έπεσε από περισσότερα από 300.000 περιστατικά κατ’ έτος στη δεκαετία του 1980 σε μόλις 2.000 περιστατικά το 2002. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 5 εκατομμύρια άτομα έχουν γλιτώσει την παράλυση από το 1988 και μετά.

-Η χρήση των διαθέσιμων αυτή τη στιγμή εμβολίων έχει υπολογιστεί ότι σώζει περισσότερες από 8
εκατομμύρια ζωές ετησίως και μεταφράζεται σε μια ανθρώπινη ζωή ανά τέσσερα δευτερόλεπτα.

-Από το 1974, ο αριθμός των αναφερθέντων θανάτων από ιλαρά μειώθηκε από 6 εκατομμύρια σε λιγότερο από 1 εκατομμύριο κατ’ έτος.

-Οι λοιμώξεις και οι θάνατοι από την οροομάδα C του μηνιγγιτιδόκοκκου (MenC) μειώθηκαν κατά περισσότερο από 90 % μετά από την υλοποίηση της εκστρατείας εμβολιασμού το 1999 στο Ηνωμένο Βασίλειο, για την οποία αναπτύχθηκε το συζευγμένο εμβόλιο MenC για την αντιμετώπιση της τοπικής επιδημίας.

Τα εμβόλια μπορούν να προστατεύσουν τα μη εμβολιασμένα άτομα. Παρατηρείται το φαινόμενο της «συλλογικής ανοσίας», όπου ο εμβολιασμός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού παρέχει προστασία στα μη εμβολιασμένα άτομα μειώνοντας τον αριθμό των ατόμων-φορέων της νόσου και παρέχοντας μικρή δυνατότητα μετάδοσης εντός της κοινότητας. Είναι σημαντικό, όμως, να σημειωθεί ότι ο άμεσος εμβολιασμός παρέχει περισσότερο αξιόπιστη προστασία από την έμμεση προστασία που παρέχει η ανοσία της κοινότητας.

Οι συνέπειες των μειούμενων ποσοστών εμβολιασμού

Παρά τις προσπάθειες αύξησης της χορήγησης των εμβολίων, πολλά άτομα ενδιαφέρονται λιγότερο για την πρόληψη της νόσου και ανησυχούν περισσότερο για τους κινδύνους που σχετίζονται με τα εμβόλια. Επιπλέον, τα διαθέσιμα εμβόλια μπορεί να μην χρησιμοποιούνται όσο θα έπρεπε γιατί μπορεί να έκαναν τη δουλειά τους «υπερβολικά αποτελεσματικά». Τα άτομα που δεν έχουν εμπειρία ασθενειών όπως είναι η πολιομυελίτιδα, λόγω του εκτενούς εμβολιασμού, μπορεί να θεωρούν ότι η συγκεκριμένη νόσος δεν συνιστά κίνδυνο, και το κοινό μπορεί να επιδείξει απάθεια αναφορικά με την πρόληψη.

ΟΜΩΣ: Αν ο εμβολιασμός σταματήσει ή αν ο αριθμός των ατόμων που θα εμβολιαστεί δεν επαρκεί, ασθένειες που πιστεύεται ότι έχουν εξαλειφθεί μπορεί να επανεμφανιστούν. Παρά την ανοσία της κοινότητας, όσο αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που επιλέγουν να αποφύγουν τον εμβολιασμό, το συνολικό ποσοστό κάλυψης μειώνεται και η κοινότητα εκτίθεται και πάλι στην απειλή της νόσου.

Για παράδειγμα, η πολυομυελίτιδα επανεμφανίστηκε στη Νιγηρία λόγω της μείωσης στα ποσοστά του εμβολιασμού κατά της νόσου. Περιστατικά ιλαράς επανεμφανίστηκαν στις Η.Π.Α και την Ευρώπη, μετά από τη δημοσίευση πληροφοριών (που πλέον θεωρούνται ανυπόστατες) στα τέλη του 1990 που οδήγησαν σε πτώση του εμβολιασμού με το εμβόλιο για την ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά (MMR).

Τα καινούργια εμβόλια

Κατά τον 20ο αιώνα, τα εμβόλια οδήγησαν στη σημαντική ελάττωση της συχνότητας πολλών θανατηφόρων ασθενειών. Στον 21ο αιώνα, ο εμβολιασμός έχει τη δυνατότητα να σώσει ακόμα περισσότερες ζωές όσο σημειώνεται πρόοδος κατά λοιμωδών νοσημάτων που εξακολουθούν να συνιστούν σημαντική απειλή για την υγεία.

Για παράδειγμα, το 2007 διατέθηκε το πρώτο εμβόλιο για την προστασία κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα εμβόλια περιλαμβάνονται πλέον σε πολλά εθνικά προγράμματα εμβολιασμού για την παιδική ηλικία, βοηθώντας τα κορίτσια – και τα αγόρια σε ορισμένες χώρες – να αντιμετωπίσουν ορισμένα στελέχη του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η νέα μεγάλη επιτυχία στο χώρο των εμβολίων έρχεται από τα εμβόλια κατά της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου αφού μετά από καινοτόμο έρευνα άνω των 20 χρόνων αναπτύχθηκε επιτέλους το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας τύπου Β, της πιο επικίνδυνης μορφής μηνιγγίτιδας μέχρι σήμερα, το Bexsero®.

Γιατί άργησε τόσο το εμβόλιο; Διότι η μηνιγγίτιδα Β ήταν ένας iδιαίτερα δύσκολος στόχος καθώς το εξωτερικό περίβλημα των βακτηρίων που την προκαλούν δεν αναγνωρίζεται καλά από το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας την ανάπτυξη ενός ευρέως αποτελεσματικού εμβολίου σημαντική πρόκληση μέχρι τις πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις.

Το νέο εμβόλιο κυκλοφορεί ήδη στις εξής χώρες: Αγγλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Τσεχία, Πορτογαλία, Αυστρία, Καναδά και Αυστραλία.