Έχει φανταστικό φίλο! Να ανησυχήσω;

Το φαινόμενο του φανταστικού φίλου αφορά σε μεγάλο ποσοστό των παιδιών, ηλικίας συνήθως 3-5 ετών. Στα μικρότερα παιδιά, οι φανταστικοί φίλοι μπορεί να είναι ακόμη και αγαπημένα αντικείμενα, όπως παραδείγματος χάρη ένα αρκουδάκι. Θυμήσου την παιδική σου ηλικία. Και εσύ, είναι πολύ πιθανόν, κάθε φορά, που ήσουν μόνη στο σπίτι, να δημιουργούσες την ιδανική κολλητή, με την οποία συζητούσες και (αρκετές φορές) διαφωνούσες. Συνήθως, όταν η μαμά και ο μπαμπάς είχαν κάποια υποχρέωση και ήταν εκτός σπιτιού…

Στις ερωτήσεις μας απαντά, η, Αναπτυξιακή Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Νατάσα Καραμολέγκου!

Είναι ανησυχητικό;

“Συχνά ακούμε τους γονείς να ανησυχούν για την ύπαρξη φανταστικών φίλων στη ζωή των παιδιών τους, θεωρώντας ότι δεν είναι φυσιολογικό και ότι κρύβει σοβαρούς κινδύνους για την ψυχική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι, αρκεί βέβαια να διευκρινίσουμε τι ακριβώς σημαίνει ‘φανταστικός φίλος’ και μέχρι ποια ηλικία θεωρείται φυσιολογική η παρουσία του” εξηγεί η Αναπτυξιακή Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Νατάσα Καραμολέγκου.

Σύμφωνα με νεότερες έρευνες το φαινόμενο εμφανίζεται σε παιδιά δημιουργικότερα, πιο κοινωνικά και πιο επικοινωνιακά από τα υπόλοιπα, με ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη φαντασία και εξεζητημένες ικανότητες επεξεργασίας πληροφοριών.

Γιατί συμβαίνει;

“Μέχρι τα 6 χρόνια του, το παιδί δεν ξεχωρίζει το φανταστικό από το αληθινό. Στην ηλικιακή αυτή περίοδο, τα περισσότερα παιδιά επινοούν φανταστικούς φίλους, ανθρώπους ή και ζώα, οι οποίοι έρχονται μόνο όταν εκείνα το επιθυμούν, κυρίως για να καλύψουν την ανάγκη τους για συντροφιά ή να ‘αναλάβουν την ευθύνη’ για τις σκανταλιές τους. Πολύ συχνά ακούμε ένα μικρό παιδί να λέει “δεν το έκανα εγώ, αλλά ο (φανταστικός) Γιαννάκης” λέει η κυρία Καραμολέγκου.

Η παρουσία του φανταστικού φίλου μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να καταλάβει τη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους. Όταν, για παράδειγμα, το μικρό σας κατηγορεί για τυχόν ζημιές το φανταστικό του φίλο, αυτό σημαίνει πως αντιλαμβάνεται πως έκανε κάτι που δεν έπρεπε, απλώς δεν είναι ακόμη έτοιμο να αναλάβει την ευθύνη. Επιπλέον, ένας φανταστικός φίλος μπορεί να εμφανιστεί και σε περιπτώσεις άγχους, όπως ενδεχομένως ένα διαζύγιο ή ένα νέο αδελφάκι.

“Η παρουσία λοιπόν, του φανταστικού φίλου δίνει στο παιδί το αίσθημα της δύναμης, της συμμαχίας αλλά και της ανακούφισης από τις ενοχές του, όταν πράξει κάτι απαγορευμένο. Στην ηλικία αυτή, καλό είναι να μην απορρίπτουμε αυτό που μας λέει το παιδί, αλλά να το ακούμε και να προσπαθούμε να μπούμε σε αυτόν το μαγικό και φανταστικό κόσμο του, μέσα από το παιχνίδι μαζί του”, υπογραμμίζει η κυρία Καραμολέγκου.

Τι να κάνεις;

Ένας φανταστικός φίλος προωθεί τη δημιουργικότητα του παιδιού και μπορεί να γίνει η ιδανική παρέα στο παιχνίδι του, καθώς και ένας έμπιστος σύντροφος στον οποίο θα εκμυστηρεύεται τα πάντα και θα τον βοηθήσει να διαχωρίσει τον κόσμο του από τον κόσμο των ενηλίκων.

– Σε κάθε περίπτωση, αντιμετωπίστε την κατάσταση με ψυχραιμία. Ενθαρρύνετε ωστόσο τα παιδιά σας να κοινωνικοποιηθούν, φέρνοντας τα σε επαφή με άλλα παιδάκια της ηλικίας τους.

– Μην αγνοείτε και μην προσβάλλετε το φανταστικό του φίλο. Αφήστε το παιδί να σας δώσει το ρόλο που εκείνο θέλει σε αυτή τη σχέση. Αν προτιμά να σας αφήσει έξω από τα παιχνίδια τους σεβαστείτε την απόφασή του.
Όσο το παιδί μεγαλώνει, ο πραγματικός κόσμος θα αρχίσει να φαντάζει πραγματικά συναρπαστικός στα μάτια του, και έτσι σταδιακά ο αόρατος φίλος θα παραγκωνιστεί μέχρις ότου εξαφανιστεί εντελώς. Μην απορήσετε λοιπόν αν κάποια μέρα το αγγελούδι σας, σας ανακοινώσει πως ο φίλος του έφυγε για ένα μακρινό ταξίδι…

Κι αν δεν… φύγει;

“Από τα 6 του χρόνια και μετά, το παιδί αρχίζει πια να ξεχωρίζει το φανταστικό από το αληθινό. Αν λοιπόν μετά την ηλικία αυτή το παιδί συνεχίζει να διατηρεί τον φανταστικό του φίλο, πιθανότατα αυτό να είναι σημάδι συναισθηματικής διαταραχής”, λέει η κυρία Καραμολέγκου.

Τι μπορεί να σημαίνει;

“Συνήθως τα παιδιά αυτά νιώθουν πολύ μόνα και αποξενωμένα και δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματά τους ή ό,τι μπορεί να τους απασχολεί. Συχνά έχουν αυταρχικούς και απαιτητικούς γονείς και νιώθουν πως δεν υπάρχει κατανόηση. Οι φανταστικοί λοιπόν φίλοι παίρνουν τη θέση του παρηγορητή, του ατόμου που μπορεί να ακούσει και να καταλάβει τα προβλήματά τους χωρίς να κρίνει ή να κατακρίνει αυτά ή τις πράξεις τους. Η συνέχιση της ύπαρξης του φανταστικού φίλου θεωρείται ένδειξη ψυχοπαθολογίας και πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με Ειδικό”, εξηγεί η ψυχολόγος.