Συναισθηματική Νοημοσύνη: Πόσο σημαντική είναι για το παιδί σου

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια έννοια που συνδέεται στενά με την έννοια της ψυχικής υγείας. Και αν οι περισσότεροι γονείς παλιότερα, αλλά ακόμη και τώρα, πίστευαν την ιδέα ότι έχοντας ως κύριο μέλημα την ακαδημαϊκή και νοητική πρόοδο των παιδιών τους, εξασφάλιζαν το λαμπρό μέλλον τους, η σημερινή εικόνα της κοινωνίας, όπως έχει διαμορφωθεί μέσα από τα έντονα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα και τις σαφείς επιπτώσεις τους στον ψυχισμό των ανθρώπων, αποδεικνύει ότι η διανοητική ευφυΐα (I.Q.) δεν επαρκεί για να βοηθήσει ένα νέο άνθρωπο να “πάει μπροστά” και να είναι πιο αποτελεσματικός στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων.

Πιο σημαντική για την προσωπική και επαγγελματική επιτυχία είναι η συναισθηματική νοημοσύνη (E.Q), η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη δημιουργία παιδιών ικανών να διαχειρίζονται προσωπικές και περιβαλλοντικές δυσκολίες και να προχωρούν στη διαδικασία της μάθησης. Ως συναισθηματική νοημοσύνη ορίζεται η ικανότητα κάποιου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να τα κατανοεί και να τα διαχειρίζεται, αλλά και η ικανότητα να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων και να διαχειρίζεται τις διαπροσωπικές του σχέσεις.

Εναρμόνιση νου και καρδιάς

Το να είναι κάποιος-α συναισθηματικά έξυπνος-η, σημαίνει να χρησιμοποιεί το συναίσθημα με λογική, εξυπνάδα. Οι προηγούμενες γενιές μεγάλωσαν με την πεποίθηση ότι τα συναισθήματα δεν είναι καλός σύμβουλος στη ζωή, ενώ η λογική ναι. Οι άνθρωποι που έχουν γαλουχηθεί με την πεποίθηση αυτή, έμαθαν να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους, να μην εκφράζουν τις ανάγκες τους και να μην αναγνωρίζουν τα “θέλω” τους και να κάνουν σχέσεις που ενισχύουν την εξάρτηση.

Σήμερα, τα διάφορα θεωρητικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί σχετικά με τη συναισθηματική νοημοσύνη μας υποδεικνύουν τη μέση οδό: συναίσθημα που χρησιμοποιεί τη λογική με παραγωγικό για το άτομο τρόπο, έτσι ώστε να ενισχύεται το αίσθημα αυταξίας και η ποιότητα της ζωής του. Εν ολίγοις, πρόκειται για μια διαδικασία συντονισμού του συναισθήματος με τη λογική, όπως τόσο επιτυχημένα περιγράφεται στη μεταφορά… “Να κατεβάζεις το νου στην καρδιά”.

Χαρακτηριστικά παιδιών με ανεπτυγμένη νοημοσύνη

• Αυτεπίγνωση: Κατανοούν και έχουν επίγνωση των συναισθημάτων και των δικών τους αναγκών, αλλά και των γύρω τους. Μπορούν να ξεχωρίζουν ποιες καταστάσεις τους κάνουν καλό και ποιες όχι.
• Ενσυναίσθηση: Κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, εκφράζουν “γνήσιο” το ενδιαφέρον για τους άλλους ανθρώπους, μπορούν να μπουν στη θέση τους. Σέβονται ότι άλλα άτομα μπορεί να έχουν διαφορετικά συναισθήματα για τις καταστάσεις.
• Αναπτύσσουν υγιή αυτοεκτίμηση, έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες.
• Αυτοέλεγχος: Νιώθουν αρνητικά συναίσθημα (π.χ.: θυμώνουν, λυπούνται, φοβούνται) και ταυτόχρονα μαθαίνουν να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους και να παρουσιάζουν ευελιξία προσαρμογής στις διάφορες καταστάσεις.
• Συνεργασία: Παιδιά που κατανοούν την αξία της ομαδικότητας και συνεργάζονται για ένα κοινό στόχο. Επίσης, συνάπτουν “γερές” φιλικές σχέσεις.
• Αρρωσταίνουν λιγότερο. Αναπτύσσουν πιο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα.

Πώς μπορείτε να καθοδηγείτε τα παιδιά στο να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια ικανότητα την οποία μπορούν να αναπτύξουν όλα τα παιδιά, μεγαλώνοντας σε κατάλληλο περιβάλλον και έχοντας κατάλληλα ερεθίσματα. Οι γονείς ανάλογα με τις πρακτικές διαπαιδαγώγησης ενισχύουν ή όχι την ανάπτυξή της. Το “συναισθηματικό κλίμα” που διαμορφώνεται στην εκάστοτε οικογένεια, ανάλογα με το αν και πώς γίνονται αντιληπτά τα συναισθήματα και πώς αυτά εκφράζονται μέσα στην οικογένεια, επιτρέπει ή αποτρέπει το να ευδοκιμήσει η συναισθηματική νοημοσύνη.

• Καταρχήν, θυμηθείτε ότι τα παιδιά είναι καλοπροαίρετα από τη φύση τους, γεμάτα με θετικά συναισθήματα, αγαπούν και διψούν για μάθηση. Όμως, όταν νιώθουν εντάσεις, αναστατώσεις, πληγωμένα συναισθήματα, τότε βγαίνουν “εκτός τροχιάς”.
• Επιτρέψτε τους να νιώθουν οτιδήποτε νιώθουν και μην προσπαθείτε να διώξετε τα αρνητικά γρήγορα από τη μέση ή να συμπεριφέρεστε σαν να μην υπάρχουν. Επίσης, το να αποδέχεσαι το συναίσθημα του αλλού, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συμφωνείς με τη συμπεριφορά του.
• Προσφέρετε καθοδήγηση στο παιδί, αν το χρειάζεται, στο πώς να διαχειριστεί ένα αρνητικό συναίσθημα. Κάντε ένα διάλογο μαζί του για κατάλληλους τρόπους έκφρασης του συναισθήματός του.
• Η αγάπη αποτελεί βασικό συστατικό της συναισθηματικής νοημοσύνης. Όλοι οι γονείς λένε ότι αγαπούν τα παιδιά τους και δεν αμφισβητείται αυτό. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι το κατά πόσο η αγάπη αυτή είναι επί της ουσίας. Η πράξη της αγάπης προϋποθέτει να “έχουν μάτια ανοιχτά στην καρδιά”. Έχει να κάνει με την έκφραση στοργής, ζεστασιάς και οικειότητας.
• Η στοργή καλλιεργείται μέσα από χάδια. Τα χάδια που μπορείτε να δώσετε είναι α) σωματικά: αγκαλιές, φιλία κ.α., β) λεκτικά: σχολιάζοντας θετικά ικανότητες, συμπεριφορές , δεξιότητες, εμφάνιση του παιδιού και τέλος γ) έμπρακτα: χαμόγελο, διαθεσιμότητα χρόνου και ενέργειας δικής σας για αυτό που επιθυμεί το παιδί. Όταν δίνετε ένα χάδι, προσέξτε να μην απαξιώνετε το παιδί μετά.

Εν κατακλείδι, η σωστή διαπαιδαγώγηση των γονέων προς τα παιδιά, απαιτεί κάτι περισσότερο από τη σκέψη και τη λογική, απαιτεί συναίσθημα. Ο γονιός που επιδεικνύει στοργή στη σχέση του με το παιδί του μπορεί να παραπέμπει στο δημοκρατικό γονιό και στον ανεκτικό- επιεική (βέβαια ο τύπος του επιεική υπολείπεται στην καθοδήγηση ως προς το κομμάτι της διαχείριση των συναισθημάτων). Αντίθετα, ο αυταρχικός τύπος γονέα ασκεί κριτική, κρίνει άλλοτε τους άλλους και άλλοτε τον εαυτό του και στερεί στον ίδιο και το παιδί την οποιαδήποτε έκφραση στοργής και επομένως δεν καλλιεργεί τη συναισθηματική νοημοσύνη.

Όσοι άνθρωποι έχουν κάνει θεραπεία, ξέρουν ότι η αγάπη που μπορούν να δείξουν στα παιδιά τους είναι τόση, όση και η αγάπη που έχουν λάβει από τους δικούς τους γονείς. Το “απόθεμα της αγάπης” με το οποίο έρχεται ο κάθε γονιός και διαθέτει μέσα στο “τσουβάλι” του, καθορίζει και τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει στο παιδί του στο να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του με αυτογνωσία.