Η μοναξιά των παιδιών: Πώς την αντιμετώπισα ως γονιός

Δε θα ξεχάσω ποτέ εκείνο το βράδυ που η κόρη μου με κοίταξε με μάτια γεμάτα παράπονο και μου είπε: «Μαμά, νιώθω μόνη». Ήταν μια φράση που με χτύπησε σαν κεραυνός. Μέχρι τότε πίστευα πως, όσο της προσέφερα αγάπη, χρόνο και δραστηριότητες, όλα ήταν καλά, όμως, η μοναξιά των παιδιών είναι διαφορετική από αυτή των ενηλίκων. Δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι μόνα τους, αλλά ότι νιώθουν αποκομμένα ή αποξενωμένα από τον κόσμο γύρω τους. Και τότε κατάλαβα ότι έπρεπε να κάνω κάτι για να τη βοηθήσω να νιώσει πως ανήκει κάπου.Αναγνωρίζοντας τη μοναξιά πίσω από τις σιωπές

Η μοναξιά δε φωνάζει πάντα. Μερικές φορές, κρύβεται πίσω από σιωπές, ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού ή από μια φράση όπως «δε θέλω να πάω σχολείο». Με τον καιρό, η κόρη μου άρχισε να απομακρύνεται από τις φίλες της, προτιμούσε να κάθεται μόνη στο δωμάτιό της και να αποφεύγει τα οικογενειακά τραπέζια. Σιγά-σιγά, άρχισα να παρατηρώ αυτήν την αλλαγή και κατάλαβα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.

Το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ παιδιού και γονιού, έτσι ώστε το παιδί να θέλει να ανοιχτεί, ακόμα κι αν αυτό πάρει χρόνο. Έτσι, κάθε βράδυ, πριν κοιμηθεί, καθόμουν δίπλα της και την άφηνα να μου μιλήσει για την ημέρα της. Δεν προσπαθούσα να της δώσω λύσεις αμέσως, αλλά άκουγα απλώς. Με αυτό τον τρόπο, άρχισε να ανοίγεται και να εκφράζει τα συναισθήματά της χωρίς φόβο ή ντροπή.

Η δύναμη της σύνδεσης: Λίγος χρόνος μία τεράστια διαφορά

Κατάλαβα ότι η μοναξιά δε φεύγει απλώς επειδή λέμε στο παιδί «πήγαινε παίξε με τα άλλα παιδιά». Η σύνδεση είναι το κλειδί. Έτσι, δημιούργησα μια μικρή «ιεροτελεστία» στην καθημερινότητά μας. Κάθε μέρα, έστω και για 15 λεπτά, προσπαθούσα να είμαι μόνο για εκείνη. Μπορεί να ήταν μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, μια στιγμή στην κουζίνα όπου φτιάχναμε μαζί το βραδινό ή απλώς ένα αστείο πριν κοιμηθεί. Μερικές φορές, καθόμασταν και βλέπαμε μαζί μια ταινία που ήθελε να δει, άλλες φορές διαβάζαμε το αγαπημένο της βιβλίο. Κάθε στιγμή, ακόμα κι αν ήταν μικρή, έκανε τη διαφορά. Της έδινε την αίσθηση ότι δεν είναι μόνη της, ότι κάποιος είναι εκεί γι’ αυτήν.

Αναγνωρίζω όμως ότι πολλές φορές, ως γονείς, απορροφιόμαστε από τις καθημερινές υποχρεώσεις και ξεχνάμε πόσο σημαντικός είναι αυτός ο χρόνος μαζί με τα παιδιά μας. Το άγχος της δουλειάς, των υποχρεώσεων, ακόμα και της οικογενειακής ρουτίνας μπορεί να μας κάνει να χάσουμε την ουσία του «τώρα». Έτσι, μπορεί να περνούν μέρες χωρίς να έχουμε πραγματικά συνδεθεί με τα παιδιά μας. Αλλά κάθε μικρή στιγμή που αφιερώνουμε, τους δείχνει ότι τους νοιαζόμαστε, ότι είναι σημαντικά για εμάς. Και μέσα από αυτές τις μικρές στιγμές, τα παιδιά αρχίζουν να αισθάνονται πιο σίγουρα στον κόσμο γύρω τους και να ανοίγονται ξανά στις σχέσεις με τους άλλους.

Διδάσκοντας την αξία της φιλίας

Πόσο δύσκολο είναι να βλέπεις το παιδί σου να νιώθει αποκλεισμένο! Στην αρχή, θύμωσα. «Γιατί τα άλλα παιδιά δεν την παίζουν;» ή «Μήπως φταίει η ίδια;». Όμως, οι φιλίες μαθαίνονται, όπως κάθε άλλη δεξιότητα. Της εξήγησα τη σημασία του να είναι ανοιχτή, να προσκαλεί τα άλλα παιδιά στο παιχνίδι, να κάνει την πρώτη κίνηση. Το σημαντικότερο, όμως, ήταν το παράδειγμα. Κάλεσα φίλους στο σπίτι, διοργάνωσα μικρές συναντήσεις και της έδειξα πώς να χτίζει σχέσεις. Η επαφή με άλλους ανθρώπους την έκανε να νιώθει περισσότερη σιγουριά.

Σταδιακά, άρχισε να ανοίγεται και να διεκδικεί τις σχέσεις της. Η αυτοπεποίθησή της μεγάλωσε όταν συνειδητοποίησε ότι δε χρειαζόταν απλώς να περιμένει να γίνει αποδεκτή, αλλά μπορούσε να κάνει η ίδια το πρώτο βήμα. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία, δεν έμαθε μόνο πώς να κάνει φίλους, αλλά και πώς να είναι αυθεντική και να αποδέχεται τους άλλους. Όταν την είδα να ενσωματώνεται στην παρέα της, ήξερα πως όλη η προσπάθεια άξιζε.

Η σημασία του «ανήκω»

Ένα παιδί που νιώθει ότι ανήκει κάπου δεν είναι ποτέ μόνο. Όταν αισθάνεται ότι έχει το δικό του χώρο, τη δική του ομάδα, τους δικούς του ανθρώπους, η μοναξιά φαντάζει λιγότερο τρομακτική και πιο διαχειρίσιμη. Για να τη βοηθήσω να ανακαλύψει αυτό το «ανήκω», έπρεπε πρώτα να την αφήσω να βρει το δικό της δρόμο, χωρίς να την πιέσω ή να την κατευθύνω αυστηρά. Έτσι, αναζητήσαμε δραστηριότητες που την ενδιέφεραν, χωρίς να της επιβάλω κάτι απλώς και μόνο επειδή το θεωρούσα σωστό. Ο στόχος ήταν να την ενθαρρύνω να ακολουθήσει αυτό που την ενθουσίαζε, ώστε να νιώσει ότι ανήκει κάπου και ότι η μοναξιά δεν είναι η μοναδική της επιλογή.

Δεν την πίεσα να συμμετέχει σε δραστηριότητες που δεν την έλκυαν ή που της φαίνονταν ανούσιες. Αντίθετα, της έδωσα επιλογές, αφήνοντάς τη να αποφασίσει. Ήθελε να δοκιμάσει ένα νέο άθλημα με την παρέα της; Να ασχοληθεί με τον χορό ή κάποιο μουσικό όργανο; Το να έχει τον έλεγχο των δικών της αποφάσεων ήταν κρίσιμο για να νιώσει ότι οι δραστηριότητες αυτές ήταν μια προσωπική επιλογή και όχι κάτι που της επιβλήθηκε. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, άρχισε να δημιουργεί σχέσεις, να αναπτύσσει δεσμούς και να συνειδητοποιεί πως η αίσθηση του «ανήκω» δεν περιορίζεται σε έναν μικρό κύκλο φίλων ή μόνο στην οικογένεια, αλλά μπορεί να προκύψει μέσα από διαφορετικές κοινωνικές εμπειρίες και συνδέσεις.

Η μοναξιά των παιδιών είναι ένα συναίσθημα που έρχεται και φεύγει. Όμως, το σημαντικό είναι να είμαστε εκεί, να την αναγνωρίζουμε και να βοηθάμε το παιδί μας να τη διαχειριστεί. Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από κάθε αρνητικό συναίσθημα, αλλά μπορούμε να τους δώσουμε τα εργαλεία να το αντιμετωπίσουν. Και τελικά, να τους μάθουμε ότι δεν είναι ποτέ πραγματικά μόνα τους, γιατί θα έχουν πάντα εμάς.

Φωτογραφίες άρθρου: iStock