Μαμά… φοβάμαι το σκοτάδι!

Το μωρό σου φοβάται το σκοτάδι. Άλλες φορές θέλει ένα λαμπάκι αναμμένο και άλλες φορές δεν μπορεί να κοιμηθεί καθόλου μόνο του. Πιστεύει ότι θα βγει το τέρας ή η μάγισσα από την ντουλάπα να το φάει. Πως μπορείς να το αντιμετώπισεις; Τι φταίει;
Η ψυχολόγος Κρίστη Μηλιόρδου εξηγεί τι πρέπει να κάνεις…

“Μαμά φοβάμαι το σκοτάδι!”
Μια φράση οικεία σε πολλές μητέρες, είτε επειδή κάποτε την είπαν οι ίδιες, είτε επειδή την ακούν τώρα από τα δικά τους παιδιά. Ο επιστημονικός όρος που αφορά τη φράση αυτή είναι η νυκτοφοβία, δηλαδή μια φοβία που χαρακτηρίζεται από σοβαρό φόβο για το σκοτάδι και προκαλείται από τη διαστρεβλωμένη αντίληψη του τι θα μπορούσε να συμβεί σε ένα σκοτεινό χώρο.

Ο φόβος εμφανίζεται στην ηλικία των 2-3 ετών, όπου υπάρχει η δυνατότητα για φαντασία, αλλά όχι για τη διάκριση φανταστικού-πραγματικού. Αυτό μπορεί να είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι στην καθημερινότητα των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων. Εμφανίζεται κάθε φορά που συναντάνε κάτι καινούργιο ή άγνωστο. Στα παιδιά ο φόβος για το σκοτάδι μπορεί τρέψει το άγνωστο σε κάτι τρομακτικό.

Συμπτώματα: Τα συμπτώματα της νυκτοφοβίας μπορεί να είναι εκδήλωση άγχους, ιδρώτας, ταχυκαρδία ή αίσθημα ζάλης σε κάποιο σκοτεινό χώρο. Συγχρόνως, το παιδί δείχνει απρόθυμο να είναι εκτός σπιτιού όταν νυχτώνει.

Τι φταίει;
Ποιοι είναι οι παράγοντες που θα ενισχύσουν αυτόν το φόβο σε κάποια παιδιά και θα του δώσουν διαστάσεις πέραν του φυσιολογικού;

Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει μια γενετική προδιάθεση, όπου καθιστά το παιδί πιο ευάλωτο στα εξωτερικά ερεθίσματα. Πέρα από αυτό, όμως σημαντικό ρόλο παίζει και η προσωπικότητα των γονέων.
Αν ο γονέας είναι αγχώδης, μπορεί να μεταδώσει πολύ εύκολα την ανησυχία του. Παράλληλα, ο υπερπροστατευτικός γονέας ενισχύει στο παιδί (τις περισσότερες φορές άθελά του) το αίσθημα ότι είναι αδύναμο να αντιμετωπίσει δύσκολες ή φοβικές καταστάσεις μόνο του.
Επίσης, μεγάλη σημασία στην εκδήλωση φοβιών παίζουν και τα δυσάρεστα ή αγχογόνα γεγονότα, όπως η παραμονή στο νοσοκομείο, ο αποχωρισμός από τους γονείς ή κάποιος τραυματισμός.
Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί και ο ρόλος της τηλεόρασης στην ενίσχυση του φόβου, λόγω των προγραμμάτων που μπορεί να παρακολουθεί ένα παιδί και να περιέχουν βία ή τρομακτικές σκηνές. Ο συνδυασμός εικόνας και ήχου είναι αρκετά διεγερτικός για το νοητικό του σύστημα.
Παρόμοια επίδραση μπορεί να έχει και η φοβική φράση, που πολλές φορές χρησιμοποιούν οι γονείς για να επιβάλλουν κανόνες, ότι αν δε συμπεριφερθούν σωστά κάποιο «τέρας» ή «μάγισσα» θα έρθει να τα πάρει. Δυστυχώς, μετά από αυτό πολλά παιδιά φοβούνται ότι η «μάγισσα» θα έρθει το βράδυ να τα πάρει μακρυά από το σπίτι τους!

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
Τι μπορεί όμως να κάνει κάθε γονιός που επιθυμεί να βοηθήσει το παιδί του να ξεπεράσει το φόβο για το σκοτάδι; Κάποιες πρακτικές συμβουλές είναι οι παρακάτω:

-Ακούστε προσεκτικά. Πολλές φορές οι γονείς αποφεύγουν να συζητούν με τα παιδιά τους για τους φόβους τους καθώς φοβούνται ότι αυτό μπορεί να χειροτερέψει την κατάταση. Όμως, το να συζητάει κανείς κάτι τέτοιο τα βοηθάει να μάθουν πως να τους διαπραγματευτούν και να τους ξεπεράσουν.

-Δείξτε κατανόηση για το φόβο τους. Με το να υποτιμάει κανείς τους φόβους τους ως ασήμαντους θέτει υπό αμφισβήτηση την κρίση τους και τα μπερδεύει. Είναι σημαντικό να δείξει κανείς κατανόηση και υποστήριξη για την παιδική φοβία, εξηγώντας παράλληλα ότι τίποτα στο σκοτάδι δεν πρόκειται να τα βλάψει. Παράλληλα, μπορεί να χρεαιστεί να τους κάνει λίγη παρέα το βράδυ που θα φοβούνται ή να τους κρατάει το χέρι.

-Επιτρέψτε τους να υπερβάλλουν. Οι γονείς συνήθως ανησυχούν όταν ακούν το παιδί τους να μιλά επίμονα για το φόβο του. Αυτό όμως, μπορεί να αποτελεί για κείνο ένα φυσικό, αυθόρμητο τρόπο διαχείρισης του. Από την άλλη πλευρά, αν αυτή η «υπερβολή» διαρκέσει πάνω από δυο μήνες, τότε είναι καλύτερο να απευθυνθούν σε έναν ειδικό.

-Βοηθήστε τα να αποκτήσουν δεξιότητες. Αν μάθουν να διαχειρίζονται το φόβο τους αποκτούν μια πολύτιμη ικανότητα που θα τα ωφελήσει μακροπρόθεσμα. Οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν στην ανάλυση του φόβου και στην εξεύρεση στρατηγικών αντιμετώπισής του. Μπορεί ένα αναμμένο φωτάκι ή ένα παιχνίδι να το βοηθήσουν να νιώσει καλύτερα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με μια πρόβα σε σκοτεινό δωμάτιο, όπου θα γίνει ανάλυση του τι το φοβίζει μέσα σ’αυτό και εξήγηση με επιχειρήματα ότι τίποτα από αυτά δεν μπορεί να το βλάψει.

-Αρνηθείτε αν σας ζητήσει να έρθει να κοιμηθεί μαζί σας. Το αντίστοιχο ισχύει και για το δωμάτιο του αδερφού-ής. Το παιδί χρειάζεται να έχει τη μέγιστη βοήθεια όσον αφορά τρόπους για να μπορέσει μόνο του να ανιμετωπίσει τους φόβους του! Αν δεν του δοθεί αυτή τη δυνατότητα και μάθει να κοιμάται με τους γονείς αυτό θα ενισχύσει εξαρτητικές συμπεριφορές και μακροπρόθεσμα θα το οδηγήσει στην πεποίθηση οτι είναι αδύμανο μόνο του να λύσει τα προβλήματα που το απασχολούν.

-Λάβετε υπ’όψιν σας λοιπά οικογενειακά ζητήματα που μπορεί να απασχολούν το παιδί και να συντελούν στην εκδήλωση της φοβίας, όπως είναι το διαζύγιο, ο θάνατος ζώου ή ανθρώπου, η γέννηση του αδερφού-ής κτλ. Σε αυτήν την περίπτωση μπορείτε να απευθυνθείτε στον παιδίατρο ή σε κάποιον ψυχολόγο για να τα αντιμετωπίσετε.