Μηνιγγίτιδα Β: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις για την πιο επικίνδυνη νόσο για τα παιδιά

Διανύοντας τη φθινοπωρινή περίοδο ένα από τα πιο συχνά θέματα συζήτησης είναι οι ιώσεις που συχνά βρίσκονται σε έξαρση αυτή την εποχή, ενώ την ίδια στιγμή το άνοιγμα των σχολείων μπορεί να συμβάλλει στην εξάπλωσή τους. Τι συμβαίνει, όμως, όταν τα συμπτώματα που συναντούν οι γονείς στα παιδιά μπορεί να κρύβουν κάτι πολύ πιο σοβαρό από μια απλή εποχική ίωση; Γνώριζες πως η Μηνιγγίτιδα Β είναι μία από τις πιο επικίνδυνες νόσους και μάλιστα μπορεί να “καμουφλαριστεί” ως απλή ίωση; Το Tlife μίλησε με την παιδίατρο Δρα. Άννα Παρδάλη για αυτή την εξαιρετικά “επιθετική” ασθένεια και σου εξηγεί τα πάντα γύρω από τον εμβολιασμό και την πρόληψη απέναντί της:

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για τη μηνιγγίτιδα;
Πρόκειται για μία φλεγμονή των μηνίγγων, οι οποίες είναι οι μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο ή και το νωτιαίο μυελό. Η μηνιγγίτιδα μπορεί να οφείλεται είτε σε ιούς (ιογενής), είτε σε βακτηρίδια (βακτηριδιακή ή μικροβιακή) όπως ο μηνιγγιτιδόκοκκος και πιο σπάνια ο πνευμονιόκοκκος και ο αιμόφιλος τύπου Β (μόλις το 10% των περιπτώσεων). Πιο επικίνδυνη θεωρείται η μηνιγγίτιδα βακτηριδιακής αιτιολογίας, καθώς οι ιογενείς μηνιγγίτιδες έχουν συνήθως ήπια πορεία και δεν παρουσιάζουν επιπλοκές.

Οι βακτηριδιακές μηνιγγίτιδες έχουν αρκετούς τύπους, εκ των οποίων οι πιο επικίνδυνοι είναι οι B, C και A, αλλά κυρίαρχη παραμένει η μηνιγγίτιδα B, μιας και για τις υπόλοιπες έχουν εισαχθεί και καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια εμβολιασμοί. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως η μηνιγγίτιδα τύπου B καλύπτει ανά έτος το 80- 90% των περιστατικών που νοσούν από τη συγκεκριμένη ασθένεια.

Πώς θα αναγνωρίσουν οι γονείς τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας Β;
Η μηνιγγίτιδα είναι μια πολύ “θορυβώδης” νόσος και προκαλεί:

• επίμονο υψηλό πυρετό (άνω των 39oC )
• κεφαλαλγία
• φωτοφοβία
• εμετούς

και σε πιο προχωρημένα στάδια εμφανίζει:

• εξανθήματα που δεν εξαφανίζονται όταν πιέζονται με το χέρι
• κακή επικοινωνία με το περιβάλλον

Όσον αφορά τα βρέφη:

• μεγάλη ανησυχία
• έντονο κλάμα
• ευερεθιστότητα
• άρνηση πρόσληψης τροφής
• σοβαρή υπνηλία

Η ιδιαιτερότητα της μηνιγγίτιδας είναι πως έχει πολύ ραγδαία εξέλιξη. Δηλαδή, μπορεί το παιδί να ξεκινήσει με έναν υψηλό πυρετό και μέσα σε ένα 24ωρο να έχει καταλήξει σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Αυτή η πολύ ραγδαία επιδείνωση είναι το στοιχείο που κάνει τη νόσο τόσο τρομακτική, αφού δεν δίνει το απαραίτητο χρονικό περιθώριο ώστε να αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Ταυτόχρονα, εφόσον η ασθένεια αφορά τον εγκέφαλο και άρα το κεντρικό νευρικό σύστημα, καταλαβαίνετε πως οι επιπλοκές που μπορούν να προκληθούν είναι πολύ σοβαρές.

Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου στις παιδικές ηλικίες;
Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της μηνιγγίτιδας Β καλύπτουν το ηλικιακό φάσμα από 0 έως 2 ετών, ενώ η δεύτερη ομάδα υψηλού κινδύνου είναι οι έφηβοι. Οι ενδιάμεσες ηλικίες, νήπια και παιδιά σχολικής ηλικίας, φαίνεται ότι έχουν χαμηλότερα ποσοστά που οφείλονται ίσως στον τρόπο ζωής και την επίβλεψη που έχουν από τους γονείς, ενώ παράλληλα το ανοσοποιητικό σύστημά τους έχει αρχίσει να ενισχύεται και να αντιδρά. Αντιθέτως, οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν την ασθένεια, εξαιτίας του τρόπου ζωής τους και κυρίως επειδή συγχρωτίζονται αρκετά, παραμελούν τον εαυτό τους και αποστασιοποιούνται μερικώς από την οικογένεια, με αποτέλεσμα να “χάνονται” τα βασικά συμπτώματα και η νόσος να εξελίσσεται χωρίς να γίνεται αντιληπτή από το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού.

Πώς μεταδίδεται η μηνιγγίτιδα Β;
Όπως όλες οι κοινές μικροβιακές λοιμώξεις, έτσι και η μηνιγγίτιδα Β εξαπλώνεται με τη στενή επαφή, το σάλιο, τις εκκρίσεις του σώματος όπως το αίμα και μέσω των χεριών. Ωστόσο, η μηνιγγίτιδα δεν επιβιώνει σε επιφάνειες για πολλά 24ωρα, οπότε η τακτική της απολύμανσης των σχολείων και των μεγάλων χώρων δεν έχει κάποια αξία και για αυτό έχει εγκαταλειφθεί. Επομένως, όπως αντιλαμβάνεστε, για να μεταδοθεί η ασθένεια χρειάζεται επαφή, ενώ βεβαίως θα πρέπει να υπάρχει και ένα “υπόστρωμα”, δηλαδή να υφίστανται ορισμένες προϋποθέσεις και το ανοσοποιητικό σύστημα να είναι ελαφρώς πιο ευάλωτο.

Πώς μπορούν οι γονείς να προστατεύσουν τα παιδιά από τη μηνιγγίτιδα;
Η καλύτερη πρόληψη είναι αδιαμφισβήτητα ο εμβολιασμός και πλέον διατίθεται εμβόλιο και για τη μηνιγγίτιδα τύπου B που είναι και ο συχνότερος τύπος. Επιπλέον, στην περίπτωση που κάποιος έχει νοσήσει και έχει επιβεβαιωθεί ότι η μηνιγγίτιδα είναι μικροβιακής αιτιολογίας, συνήθως χορηγείται μία αντιβιοτική προφύλαξη, μία χημειοπροφύλαξη όπως αποκαλείται, στα άτομα του περιβάλλοντός του που ήρθαν σε επαφή μαζί του, όπως η οικογένεια, οι συμμαθητές και το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό που αντιμετώπισε το κρούσμα. Ωστόσο, πάνω από όλα είναι η πρόληψη, δηλαδή ο εμβολιασμός.

Η μηνιγγίτιδα B μπορεί να είναι σε γενικές γραμμές μια σπάνια νόσος, αλλά εάν εμφανιστεί μπορεί να είναι θανατηφόρα ή να αφήσει σοβαρές αναπηρίες. Και στην Ελλάδα ανά έτος χάνουν τη ζωή τους 5 με 10 παιδιά εξαιτίας της.

Μιλάμε, δηλαδή, για σημαντικά ποσοστά θνησιμότητας. Πόσο ευθύνεται η παραμέληση του εμβολιασμού για αυτό;
Ναι, τα ποσοστά θνησιμότητας είναι μεγάλα, ειδικά αν σκεφτείτε ότι από τη μικροβιακή μηνιγγίτιδα 1 στα 10 παιδάκια έχει πιθανότητα να χάσει τη ζωή του, ενώ 2 με 3 έχουν πολύ σοβαρή πιθανότητα να καταλήξουν με αναπηρίες. Όσον αφορά τον εμβολιασμό, για τη μηνιγγίτιδα Β έχει γίνει τεχνικά δυνατό να παρασκευαστεί εμβόλιο μόνο τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, μιας και πρόκειται για μια σπάνια νόσο, ο μαζικός εμβολιασμός σε μεγάλους πληθυσμούς δεν είναι ακόμα εφικτός. Πάντως, σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών για το παιδί και τον έφηβο που έγινε στο τέλος της άνοιξης του 2017, ευτυχώς το εμβόλιο έχει πλέον ενταχθεί στο Πρόγραμμα και αποζημιώνεται για τις “ομάδες υψηλού κινδύνου”. Αυτό δίνει φυσικά την απαραίτητη επισημοποίηση για το εμβόλιο εναντίον της μηνιγγίτιδας B, επιβεβαιώνοντας την εγκυρότητα και την ασφάλειά του.

Σε ό,τι έχει να κάνει με το θέμα της ασφάλειας του εμβολίου για τη μηνιγγίτιδα B, δεν έχει τεθεί ποτέ κανένας προβληματισμός και πλέον είναι η πέμπτη χρονιά εφαρμογής του σε παγκόσμια κλίμακα, χωρίς να έχει σημειωθεί οποιαδήποτε σοβαρή παρενέργεια.

Στην περίπτωση, όμως, που ένα παιδί νοσήσει, πώς αντιμετωπίζεται η ασθένεια;
Η βασική αντιμετώπιση γίνεται με αντιβιοτική αγωγή και υποστηρικτική αγωγή ανάλογα με τα συστήματα που έχουν προσβληθεί, γιατί είναι μια αρρώστια που προσβάλλει όλα τα συστήματα και τελικά προκαλεί πολυοργανική ανεπάρκεια, επομένως χρειάζεται υποστήριξη επιπέδου εντατικής θεραπείας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Όπως αναφέρατε, η μηνιγγίτιδα B εμφανίζει κάποιες σοβαρές επιπλοκές. Ποιες είναι αυτές;
Οι επιπλοκές προέρχονται καθαρά από το κεντρικό νευρικό σύστημα και μπορεί να είναι κώφωση, τύφλωση, κινητικές αναπηρίες και νοητική υστέρηση, ειδικά όταν μιλάμε για πολύ μικρές ηλικίες στις οποίες δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα ο εγκέφαλος του παιδιού. Και βέβαια, η χειρότερη των επιπλοκών αφορά την εξέλιξη του περιστατικού σε σηψαιμία, τη σοβαρότερη εξέλιξη οποιασδήποτε μικροβιακής λοίμωξης και μια κοινή κατάληξη, ενώ μάλιστα η μηνιγγίτιδα έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να φτάσει σε αυτό το σημείο. Σε αυτό το σημείο, όπως καταλαβαίνετε, σηψαιμία σημαίνει ουσιαστικά και θάνατος ή τουλάχιστον αυξημένη πιθανότητα για θάνατο.