Ο θάνατος στα μάτια των παιδιών

“Ο θάνατος είναι μια έννοια με την οποία τα παιδιά είναι θεωρητικά εξοικειωμένα μέσα από τα παιχνίδια τους. Ωστόσο θεωρούν πως όταν κάποιος πεθάνει μπορεί να αναστηθεί, δεν έχουν δηλαδή αντιληφθεί τη μονιμότητα της απουσίας”, λέει η Ψυχολόγος Παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.

“Όσο δύσκολο κι αν είναι, η ανακοίνωση θα πρέπει να γίνει από τον γονιό ή τους γονείς και όχι από κάποιον τρίτο”, λέει η κυρία Καππάτου. “Σημαντικό είναι να εξηγήσουμε στο παιδί τον κύκλο της ζωής και να τονίσουμε πως ο θάνατος είναι ένα φυσιολογικό γεγονός, όπως ακριβώς και η γέννηση. Εξηγούμε στο παιδί πως όταν κάποιος φεύγει από τη ζωή αυτό είναι “για πάντα”, ώστε να αντιληφθεί το αμετάκλητο και τη μονιμότητα της κατάστασης. Τονίζουμε ωστόσο ότι τον άνθρωπο που φεύγει μπορεί να μην τον βλέπουμε αλλά δεν τον ξεχνάμε”.

“Θα πεθάνεις κι εσύ;”

Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να προκαλέσει στο παιδί φοβίες και ερωτηματικά. Μπορεί να ανησυχεί για το τι μπορεί να συμβεί σε εσάς ή σε εκείνο. “Κομβικό σημείο είναι να εξηγήσουμε στο παιδί πως δεν έχει κανένα λόγο να ανησυχεί και να φοβάται, πως είμαστε και θα είμαστε δίπλα του. Πολύ σημαντικό είναι επίσης το παιδί να μην αντιλαμβάνεται το θάνατο ως μια μορφή τιμωρίας αλλά ως ένα φυσιολογικό γεγονός που ακολουθεί τη ζωή. Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς δεν είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα του θανάτου με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να διαχειριστούν το γεγονός και να περνούν εσφαλμένα μηνύματα στο παιδί”, υπογραμμίζει η ψυχολόγος.

Η διαχείριση της απώλειας είναι υποκειμενική και εξαρτάται από το χαρακτήρα αλλά και την ηλικία του παιδιού. Ωστόσο, κάποιες γενικές αρχές που θα πρέπει να ακολουθούνται είναι οι εξής:

-Δεν καθυστερούμε να ενημερώσουμε το παιδί γι’ αυτό που συνέβη. Εξηγούμε πως ο θάνατος είναι κάτι το φυσιολογικό και λειτουργούμε καθησυχαστικά.

-Φροντίζουμε ώστε να μην διασαλευτούν οι συνήθειες του παιδιού. Οι καθημερινές επισκέψεις των συγγενών ή η μετακίνηση του παιδιού και η διανυκτέρευσή του σε άλλα σπίτια καλό θα είναι να αποφεύγονται.

-Σημαντικό είναι να μην αλλάξουμε στάση απέναντι στο παιδί. Η απώλεια μπορεί να οδηγήσει το γονιό ή τους γονείς σε υπερπροστατευτική συμπεριφορά.

-Οι ρυθμοί της καθημερινότητας θα πρέπει να επανέλθουν το συντομότερο.

-Δεν διστάζουμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας. Η απόκρυψη της πραγματικής μας ψυχολογικής κατάστασης δεν λειτουργεί προστατευτικά προς το παιδί. Το παιδί αντιλαμβάνεται αν ο γονιός είναι όντως καλά ή αν υποκρίνεται.

-Δεν απομακρύνουμε τις φωτογραφίες του ανθρώπου που “έφυγε”. Το παιδί θα πρέπει να περάσει τη διαδικασία του πένθους γιατί αλλιώς μπορεί να το βιώσει ετεροχρονισμένα.

-Συζητάμε με το παιδί για το πως βιώνει την απώλεια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα παιδιά επηρεάζονται από τη δική μας συναισθηματική κατάσταση. Χωρίς να κρύβουμε το πως πραγματικά αισθανόμαστε, σημαντικό είναι να μην κυριαρχεί στο σπίτι μια μονίμως θλιβερή ατμόσφαιρα.

-Πολλά παιδιά δυσκολεύονται όταν οι γονείς φορούν μαύρα. Αποτελούν μια συνεχή επιβεβαίωση και υπενθύμιση του γεγονότος από το οποίο νιώθουν την ανάγκη να ξεφύγουν.

“Ο χρόνος που χρειάζεται κάθε άνθρωπος για να εξοικειωθεί με την οριστική απουσία ενός αγαπημένου προσώπου είναι υποκειμενικός. Αν ωστόσο, το παιδί παραμένει κλεισμένο στον εαυτό του για πολύ μεγάλο διάστημα, παρουσιάζει μελαγχολία, αναζητά συνέχεια τον άνθρωπο που έχει φύγει από τη ζωή και φαίνεται να δυσκολεύεται ιδιαιτέρως να διαχειριστεί την απώλεια -γεγονός που μπορεί να προέρχεται και από λάθος χειρισμό του γονιού- απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για βοήθεια”, καταλήγει η κυρία Καππάτου.