Όταν ο βήχας επιμένει…

Αυτή την εποχή τα περισσότερα παιδιά βήχουν. Ποιες αιτίες μπορούν όμως να προκαλέσουν επίμονο βήχα και με ποιους τρόπους μπορείτε να τον αντιμετωπίσετε;

Ο παιδίατρος Σπύρος Μαζάνης απαντά:

Ένας επίμονος βήχας που διαρκεί πολλές ημέρες ονομάζεται χρόνιος. Σε γενικές γραμμές ο επίμονος βήχας χαρακτηρίζεται ως χρόνιος όταν διαρκεί πάνω από 20 ημέρες.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο βήχας από μόνος του δεν είναι αρρώστια αλλά ένα σύμπτωμα για πολλές παθήσεις του αναπνευστικού. Ανάλογα και με την ηλικία του παιδιού έχουμε και διαφορετικές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν έναν χρόνιο βήχα.

Στα νεογέννητα ο χρόνιος βήχας είναι σπάνιος και όταν εμφανίζεται, σχετίζεται με σοβαρές ανατομικές ανωμαλίες που ονομάζονται διαμαρτίες και συχνά απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει τραχειο-οισοφαγικό συρίγγιο και η τροφή να περνάει από τον οισοφάγο στους βρόγχους και έτσι να προκαλείται βήχας. Πιο συνηθισμένη ανωμαλία στα νεογέννητα είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Αυτό συμβαίνει όταν μετά το φαγητό το γάλα παλινδρομεί και το παιδί κάνει εμετό που συνοδεύται από βήχα. Επιπλέον, οι βαριές καρδιοπάθειες εμφανίζουν χρόνιο βήχα αλλά και κυάνωση του προσώπου του παιδιού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, σχεδόν πάντα το χειρουργείο είναι αναπόφευκτο.

Τα αίτια ενός έπίμονου βήχα είναι διαφορετικά στην προσχολική, τη νηπιακή και τη σχολική ηλικία. Η συχνότερη αιτία ωστόσο είναι οι υποτροπιάζουσες ιογενείς λοιμώξεις. Γενικά, ένα παιδί μέχρι 10 ετών είναι φυσιολογικό να προσβληθεί από 6-8 λοιμώξεις το χρόνο, που τις περισσότερες φορές συνοδεύονται και από βήχα.

Ειδικά τα παιδιά που πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό έχει αποδειχθεί ότι αρρωσταίνουν 4-5 φορές περισσότερο από εκείνα που μένουν στο σπίτι.

Μια ακόμη σοβαρή αιτία για την εμφάνιση χρόνιου βήχα είναι το παθητικό κάπνισμα. Ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο η αναπνοή του παιδιού επιβαρύνεται από τις αναθυμιάσεις του καλοριφέρ, της σόμπας ή του air condition αλλά και εξαιτίας της οικιακής σκόνης που συσσωρεύεται στους κλειστούς χώρους. Επιπλέον το βρογχικό άσθμα και η αλλεργική ρινίτιδα επιβαρύνονται από το παθητικό κάπνισμα.

Έρευνες που έχουν γίνει πρόσφατα στην Αθήνα καταδεικνύουν ότι ένα στα τρία παιδιά που διαμένουν στην πρωτεύουσα πάσχει από βρογχόσπασμο τύπου άσθματος που προκαλείται από την μόλυνση της ατμόσφαιρας από κάθε είδους ρύπους.

Άλλη αιτία που μπορεί να προκαλέσει χρόνιο βήχα είναι η εισρόφηση ξένου σώματος στους βρόγχους ή τους πνεύμονες με τα παιδιά έως τεσσάρων ετών να κινδυνεύουν περισσότερο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα δώρα-παιχνίδια. Τα βρέφη κινδυνεύουν να πάθουν εισρόφηση γάλακτος ύστερα από εμετό γι’ αυτό και πρέπει να κοιμούνται πάντα στο πλάι ή έστω με το κεφάλι στραμμένο πλάγια. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να εισροφήσουν τροφή όταν τρώνε και παράλληλα γελάνε ή παίζουν. Κίνδυνος υπάρχει και όταν βάζουν τμήματα από τα παιχνίδια τους στο στόμα ή τη μύτη τους. Οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα και συστήνεται να μη δίνουν ξηρούς καρπούς ή ρώγες σταφυλιού σε παιδιά μέχρι 4 ετών αλλά και να αποφεύγουν να κάνουν παιχνίδια και να προκαλούν γέλιο κατά τη διάρκεια των γευμάτων.

Επιπλέον, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα ψυχοσωματικά αίτια. Ψυχολογικά προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν χρόνιο αντιδραστικό βήχα. Τα προβλήματα στο σχολείο, ένα διαζύγιο, ένας θάνατος προσφιλούς προσώπου μπορεί να φορτίσουν συναισθηματικά το παιδί με αποτέλεσμα εκείνο να παρουσιάσει βήχα ακόμη και για μήνες.

Τέλος, άλλες αιτίες που ενδέχεται να ευθύνονται για την εμφάνιση χρόνιου βήχα είναι διάφορες λοιμώξεις βακτηριακού τύπου όπως η ιγμορίτιδα, η παραρινοκολπίτιδα, ο κοκκύτης, η φυματίωση κ.α

Τι πρέπει να κάνουμε;

Είναι λάθος οι γονείς με δική τους πρωτοβουλία να χορηγούν αντιβηχικά, αποχρεμπτικά ή αντιβιοτικά καθώς είναι δυνατόν να προκαλέσουν αντίθετα αποτελέσματα αφού δε γνωρίζουν την αιτία του βήχα. Ο βήχας είναι ξηρός ή παραγωγικός; Βήχει το ίδιο όλο το 24ωρο; Πόσες φορές και πόσο διαρκεί το κάθε επεισόδιο; Όταν βήχει πονάει; Έχει πυρετό, ρινοκαταρροή κ.α; Ένα καλό ιστορικό και μια καλή κλινική εξέταση θα βοηθήσουν αποτελεσματικά ώστε να αποφευχθούν άσκοπες και δαπανηρές εξετάσεις. Ο παιδίατρος θα αποφασίσει αν το παιδί πρέπει να υποβληθεί σε απλές ή σύνθετες εξετάσεις όπως είναι: η ακτινογραφία θώρακα, η καλλιέργεια ρινικού εκκρίματος ή πτυέλων, οισοφαγογράφημα με κατάποση βαρίου, ροομέτρηση, σπειρομέτρηση κ.α

Μερικές φορές μπορεί να κριθεί αναγκαίος ο έλεγχος του ανοσοποιητικού συστήματος και η παραπομπή σε παιδο-πνευμονολόγου ή παιδοκαρδιολόγο.

Συμπερασματικά λοιπόν, θα υπογραμμίζαμε πώς δεν θα πρέπει να χορηγούνται φάρμακα χωρίς την εντολή του παιδιάτρου γιατί χωρίς μια επίσημη διάγνωση τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αμφίβολα ακόμη και επικίνδυνα.