Παιδί: Μήπως έχει αναπτύξει εθισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Κι αν ναι, τι θα κάνεις για αυτό;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Κι αν εμείς οι 30 something και 40 something είμαστε, πια, τόσο εξοικειωμένοι μαζί τους φαντάσου πως θα είναι τα πράγματα σε μερικά χρόνια για τα παιδιά που μεγαλώνουν στο σήμερα. Ή για τους σημερινούς εφήβους, οι οποίοι δεν γνώρισαν καν τη ζωή πριν από τα Facebook και το Instagram.

Με τα κρούσματα του εφηβικού εθισμού τόσο στο διαδίκτυο όσο και στα social media να είναι κάθε χρόνο και περισσότερα, είναι απολύτως λογικό κάθε μαμά και κάθε μπαμπάς να παρακολουθούν στενά, με την άκρη του ματιού τους, τη σχέση του παιδιού τους με το κινητό προσπαθώντας να εντοπίσουν ανησυχητικά σημάδια. Η αλήθεια, όμως, είναι πως το να καταλάβεις αν η έφηβη κόρη σου ή ο έφηβος γιος σου είναι πράγματι εθισμένη/νος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή απλά τα χρησιμοποιεί περισσότερο απ΄όσο θα ήθελες μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση.

SOS Social media

Τα νούμερα πάντως είναι ηχηρά: Σύμφωνα με έρευνα, σχεδόν οι μισοί (48 τοις εκατό) των εφήβων στη Μεγάλη Βρετανία παραδέχονται ότι αισθάνονται εθισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Την ίδια στιγμή, στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) διαπίστωσαν μια απότομη αύξηση της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε 280.000 νέους στον Καναδά, την Κεντρική Ασία και την Ευρώπη.

Mε αφορμή την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, ο Lee Fernandes, επικεφαλής θεραπευτής στην Ομάδα Κέντρων Θεραπείας Εξαρτήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε στην εφημερίδα Independent πως «Οι γονείς σε ολόκληρο τον κόσμο θα πρέπει να ανησυχούν για τον εθισμό των παιδιών τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς πλέον γνωρίζουμε από πρώτο χέρι ότι είναι ένα πολύ πραγματικό πρόβλημα. Ωστόσο, υπάρχει διαφορά μεταξύ ενός παιδιού που χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για περισσότερο από ό,τι θέλει ο γονέας και το παιδί να έχει πραγματικά εθισμό».

Τα ανησυχητικά συμπτώματα

Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση του ΠΟΥ, η οποία διαπίστωσε ότι τα ποσοστά προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ των εφήβων αυξήθηκαν από 7 τοις εκατό το 2018 σε 11 τοις εκατό το 2022, ξεκαθαρίζει πως η χρήση η οποία σχετίζεται με εθισμό περιλαμβάνει συμπτώματα όπως:

• Αδυναμία ελέγχου της χρήσης των social media
• Μελαγχολία του παιδιού όταν δεν είναι σε θέση να κάνει χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
• Παραμέληση άλλων δραστηριοτήτων προκειμένου το παιδί να περάσει περισσότερο χρόνο στα social media

Η ικανοποίηση του like

Ο Fernandes εξηγεί ότι ουσιαστικά η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης απελευθερώνει ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, μία ορμόνη που δημιουργεί αίσθηση ικανοποίησης κάνοντας τους εφήβους να επιθυμούν να επιστρέψουν ξανά και ξανά στα social media. Kλειδί για την κατανόηση όλων των παραπάνω είναι το μαγικό κουμπί του “like” (καρδούλα, στην περίπτωση του instagram) το οποίο μπορεί να προσφέρει στους ανθρώπους άμεσα ικανοποίηση και αποδοχή. Ακόμα, το γεγονός ότι είναι πάντα ανοικτά, 24 ώρες το 24ώρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, 365 ημέρες τον χρόνο, κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα αφού ενισχύει την επιθυμία μας να βρισκόμαστε διαρκώς μέσα σε αυτά από φόβο μήπως χάσουμε κάτι. Το αποτέλεσμα είναι ένας χρήστης να μπορεί να εξαφανιστεί στου κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αδυνατώντας να εκτιμήσει τη δική του ζωή στον πραγματικό κόσμο.

«Το να είσαι εθισμένος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σημαίνει ότι έχεις χάσει τη δύναμη της επιλογής», εξηγεί ο Lee Fernandes. «Ο χρήστης δεν μπορεί παρά να συνεχίσει να σερφάρει ασταμάτητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμα και όταν γνωρίζει ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητά του. Ειδικά στα παιδιά, αυτός ο αυτοπροσδιορισμός μπορεί να είναι πιο δύσκολος, επομένως εναπόκειται στους γονείς να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους για να προσέξουν τα σημάδια και τα συμπτώματα του εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Τι να προσέξεις σαν γονιός

Με λίγα λόγια είμαστε εμείς οι γονείς που πρέπει να παρατηρούμε τη συμπεριφορά του παιδιού μας, κυρίως όταν αυτό δεν κάνει χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συμπτώματα που πρέπει να μας χτυπήσουν το καμπανάκι του κινδύνου είναι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όταν το παιδί παρουσιάζει αδυναμία να ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο, απροθυμία να πάει σχολείο, να φάει και να πλυθεί ή αδυνατεί να κρατήσει μία υγιή συζήτηση με την οικογένεια του.

Αυτό που πρέπει να γνωρίζεις είναι πως για να ενταχθεί ένα παιδί σε κάποιο πρόγραμμα προκειμένου να αντιμετωπίσει τον εθισμό του στα social media πρέπει να έχει συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας του. Για μικρότερα παιδιά αυτό που συμβουλεύει τους γονείς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι να επικοινωνήσουν με τον παιδίατρο ή με τον οικογενειακό τους γιατρό ώστε να τους συνταγογραφήσει για αρχή ένα πρόγραμμα γνωσιακής συμπεριφοριστική θεραπείας σε κάποιο εξειδικευμένο κέντρο.

Όλα αρχίζουν από το σπίτι

Ένα μεγάλο κομμάτι της «θεραπείας» όμως μπορεί να ξεκινήσει και από το σπίτι. Μίλησε με το παιδί σου προκειμένου να θεσπίσετε τους οικογενειακούς σας κανόνες, σε σχέση με τη χρήση της τεχνολογίας, τους οποίους θα πρέπει πάση θυσία να ακολουθεί. Συζητήστε από κοινού για το πόση ώρα την ημέρα επιτρέπεται να είναι στα social media και τι ώρα πρέπει να παραδίδει το κινητό του σε σένα ή στον πατέρα του. Και μην ξεχνάς. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλα τα μέλη της οικογένειας να είναι ευχαριστημένα και θετικά στη θέσπιση των συγκεκριμένων κανόνων. Διαφορετικά δεν υπάρχει περίπτωση να τηρηθούν.

Kεντρική φωτογραφία και φωτογραφία άρθρου: iStock