Ήξερες ότι είναι φυσιολογικό το παιδί να λέει ψέματα;

Ανοίγεις το ψυγείο με λαχτάρα, αφού μόλις θυμήθηκες ότι έχουν μείνει δύο από τα τυροπιτάκια που ψήσατε χθες με τα παιδιά και νιώθεις ότι η πείνα σου (η λιγούρα δηλαδή) έχει χτυπήσει… κόκκινο! Βγάζεις το σακουλάκι με τεράστια ανυπομονησία από το ράφι, μόνο για να διαπιστώσεις πως είναι εντελώς άδειο! Αναρωτιέσαι τι έχει συμβεί, όταν το φωτεινό λαμπάκι ανάβει πάνω από το κεφάλι σου και τότε συνειδητοποιείς την πικρή αλήθεια: ο μικρός σου κατάφερε να σκαρφαλώσει στο σκαμπό, άνοιξε το “θησαυρό” και αφού καταβρόχθισε τη λιχουδιά, άφησε τα υπολείμματα στον τόπο του εγκλήματος. Τι γίνεται, όμως, όταν αποφασίζεις να ρωτήσεις το παιδί τι ακριβώς έγινε και εκείνο σου απαντά με απόλυτη φυσικότητα πως δεν έκανε εκείνο και πως ένα ρακούν τρύπωσε στο σπίτι και έφαγε τα τυροπιτάκια; Ναι, αυτό που μόλις άκουσες ήταν το πρώτο ψέμα που βγήκε ποτέ από το στόμα του μικρού σου! Και τώρα μπορείς να χαρείς με αυτό το αθώο ψέμα και να γιορτάσεις την ανάπτυξη του μικρού σου, καθώς αυτή η στιγμή σηματοδοτεί πολλά!

Στον τομέα της ψυχολογίας, η χρονική στιγμή που τα παιδιά χρησιμοποιούν για πρώτη φορά το ψέμα, θεωρείται πως είναι ορόσημο στην ανάπτυξή τους, καθώς σημαίνει πως αντιλαμβάνονται πλέον πως εκείνα και οι γονείς τους δεν έχουν την ίδια ενημερότητα για την πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, το ψέμα και η χρήση του έχει μεγαλύτερες διαστάσεις, μιας και είναι απαραίτητο τόσο για την επιβίωση, όσο και για την κοινωνική συμπεριφορά. Υπάρχουν, όμως, νέα ευρήματα που δίνουν ακόμη μεγαλύτερη αξία στα ψέματα που λένε τα παιδιά, δείχνοντας πως αυτή η ικανότητα έχει θετική χροιά και δεν είναι απαραίτητα μια “σκανταλιάρικη” συμπεριφορά!

Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στην Αυστραλία, τα παιδιά τείνουν να χρησιμοποιούν το ψέμα για να προστατέψουν κάποιον που βρίσκεται σε κίνδυνο, παρ’ ό,τι γνωρίζουν πως το ψέμα είναι ηθικά ανάρμοστο! Η μελέτη, με επικεφαλής την Teresa Ching, ασχολήθηκε με ένα δείγμα 270 παιδιών, ηλικίας από πέντε έως οκτώ ετών με στόχο να εξακριβώσουν κάτω από ποιες συνθήκες θα επέλεγαν να πουν ψέματα και γιατί. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικά σενάρια, κατά τα οποία τα παιδιά ρωτήθηκαν πώς θα λειτουργούσαν στις ανάλογες περιπτώσεις. Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα δύο φανταστικών παιδιών, του Jamie και του Alex, “τροφοδότησαν” τα παιδιά με συνθήκες όπως: “Ο Jamie θέλει να μάθει πού είναι το παιχνίδι του Alex για να του το κλέψει. Θα του πεις πού είναι το παιχνίδι”. Έπειτα, ερχόταν μια παραλλαγή με περισσότερες πληροφορίες, όπως: “Ο Alex θα στεναχωρηθεί πολύ που θα χάσει το παιχνίδι του”. Και αυτό μπορεί στην πορεία να γινόταν: “Ο Jamie θέλει μόνο να δανειστεί για λίγο το παιχνίδι και θα το επιστρέψει στον Alex. Εκείνος, όμως, θα στεναχωρηθεί όταν δει ότι λείπει το παιχνίδι του”.

Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει πως στην ηλικία των πέντε ετών τα παιδιά είναι πλέον σε θέση να χρησιμοποιήσουν το ψέμα για να προστατέψουν κάποιον που θεωρούν ότι θα πληγωθεί ή θα υποστεί κάποιου είδους βλάβη! Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν τόσο η ηθική παράβαση του ψέματος, όσο και ο κίνδυνος που διατρέχει ο άλλος είναι εξίσου προφανή! Αυτό δείχνει πως το ψέμα ως πρακτική είναι μια πολύ σημαντική κοινωνική δεξιότητα και δεν πρέπει να καταπιέζεται, αλλά αντιθέτως να καθοδηγείται αυτή η συμπεριφορά από τους γονείς, ώστε να δίνεται το πλαίσιο της θεμιτής και της αθέμιτης χρήσης του!