Σχολικός εκφοβισμός: Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης από εκπαιδευτικούς και γονείς

Πρόκειται για ένα από τα πιο ανησυχητικά και επικίνδυνα φαινόμενα που παρουσιάζονται τόσο στο σχολικό, όσο και στο εξωσχολικό περιβάλλον. Γι’ αυτό και η έγκαιρη επέμβαση από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς είναι απαραίτητη για την πρόληψη και την εξουδετέρωση του bullying, ενώ εξίσου σημαντική είναι και η “διάγνωση” της σωματικής και ψυχολογικής βίας για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Γι’ αυτό και ο Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T, Γεράσιμος Ρούσσος, εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί ο σχολικός εκφοβισμός από το σχολείο και την οικογένεια:

Ο ρόλος των παριστάμενων θεατών
Τον σημαντικότερο ρόλο, μετά από αυτόν του δράστη και του θύματος, στις περιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού διαδραματίζουν οι θεατές και μάρτυρες των περιστατικών αυτών. Ως μάρτυρας θεωρείται εκείνος, που χωρίς να είναι θύμα ή δράστης εκφοβισμού, γνωρίζει ή παρακολουθεί το περιστατικό χωρίς να συμμετέχει ενεργά σε αυτό.

Πολλοί παριστάμενοι δεν επεμβαίνουν επειδή:
◊ Φοβούνται μήπως γίνουν οι ίδιοι τα επόμενα θύματα

◊ Φοβούνται ότι θα χαρακτηριστούν το “καρφί” του σχολείου

◊ Δεν κατανοούν πλήρως την διαδικασία του εκφοβισμού

Επιστρέφοντας στο bullying και αυτή την φορά εισχωρώντας βαθύτερα στον κόσμο του θύτη, ένα πράγμα θα συναντούσαμε στον πυρήνα συμπεριφοράς: την πληγή του. Ένα άτομο πληγωμένο, που δεν κατάφερε να ανακαλύψει το σωστό φάρμακο για την πληγή του, έχει ως μέσο έκφρασης το bullying και μάλιστα σε λάθος χώρο. Γίνεται νταής για να το ξεπεράσει και να μπορέσει να διώξει την αρνητική συναισθηματική φόρτιση.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΝΤΑΤΑΙ

Ο ρόλος των γονιών είναι σημαντικός στην πρόληψη της επιθετικότητας;
Το παράδειγμα των γονιών είναι σημαντικό από πολύ νωρίς. Το πώς εκφράζεται και πώς λειτουργεί ένα ζευγάρι και γενικά οι εντάσεις, οι φωνές και οι καβγάδες μέσα στο σπίτι μπορεί να ενισχύσουν μια επιθετική συμπεριφορά στο παιδί. Επίσης γονείς αυταρχικοί, πιεστικοί, υπερπροστατευτικοί και με υπερβολικές προσδοκίες μπορεί να ενισχύσουν την αρνητική συμπεριφορά στα παιδιά τους και ως εκ τούτου και την επιθετικότητα σε κάθε περίπτωση για διαφορετικούς λόγους. Ένας αυταρχικός γονιός, για παράδειγμα, βάζει στενά όρια για λόγους εξουσίας. Το ίδιο κάνει κι ένας  υπερπροστατευτικός γονιός λόγω φόβου. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, το παιδί νιώθει ότι καταπιέζεται, γεγονός που ενισχύει την αντιδραστικότητά του.

Με αφετηρία τις επιτυχημένες παρεμβάσεις του πρωτοπόρου Νορβηγού Καθηγητή, Dan Olweus, αλλά και σύμφωνα πλέον με διεθνείς οργανισμούς, το σχολείο καλείται να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη πολιτική διαδικασία για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Στην διαδικασία αυτή, αναφέρονται οι συμπεριφορές των εκπαιδευτικών στην διαχείριση τάξης, που ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν την εκφοβιστική συμπεριφορά των μαθητών.

Για να σταματήσουν τον εκφοβισμό ακριβώς την χρονική στιγμή που συμβαίνει, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα:
◊ Να παρέμβουν άμεσα

◊ Να χωρίσουν τα παιδιά που συμμετέχουν

◊ Να βεβαιωθούν ότι το κάθε παιδί είναι ασφαλές

◊ Να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους.

Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να καθησυχάσουν τα παιδιά που συμμετέχουν, συμπεριλαμβανομένων των παρευρισκόμενων.

Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι προσεκτικοί, για να αποφύγουν τα παρακάτω κοινά λάθη (Understanding and Intervening in Bullying Behavior, n. d):

◊ Να μην αγνοήσουν την σύγκρουση. Είναι λάθος να νομίζουν οι εκπαιδευτικοί ότι τα παιδιά μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς την βοήθεια των ενηλίκων.

◊ Να μην πιέζουν τα άλλα παιδιά να πουν δημοσίως αυτό που είδαν.

◊ Να μην ανακρίνουν τα παιδιά που εμπλέκονται στην σύγκρουση μπροστά στους συμμαθητές τους.

◊ Να μην μιλήσουν από κοινού στα παιδιά που εμπλέκονται, αλλά να τους μιλήσουν μόνο ξεχωριστά.

Η συνεργασία του εκπαιδευτικού με τους γονείς κρίνεται απαραίτητη για την ανταλλαγή πληροφοριών και την διαμόρφωση στρατηγικών για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Επομένως, οι γονείς θα πρέπει να εμπλακούν ενεργά στην υλοποίηση δράσεων κατά του σχολικού εκφοβισμού.

Γενικότερα, ο εκπαιδευτικός πρέπει να μην ξεχνά ότι η καλή επικοινωνία είναι το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ ΠΩΣ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ

Η διαχείριση της τάξης και η σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, θα βελτιώσει την επικοινωνία τους με τους μαθητές, αλλά και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις στο μάθημά τους. Τέλος, θα τους βοηθήσει να υιοθετήσουν μια υποστηρικτική συμπεριφορά, όχι μόνο για την μείωση της βίας και του εκφοβισμού στο σχολείο, αλλά και για την συνολικότερη βελτίωση της ποιότητας της σχολικής ζωής, τόσο για τους μαθητές τους, όσο και για τους ίδιους.

Ο Γεράσιμος Ρούσσος είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ανοιχτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης, Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης & Εκπαιδευτής Ενηλίκων, Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. και εξειδικευμένος στην Ειδική Αγωγή (μέθοδοι, διαγνωστικά εργαλεία & ανιχνευτικά test)

Επιμέλεια κειμένου: Νίκη Κλεισούρα