Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού: Πώς προλαμβάνεται και με ποιο τρόπο αντιμετωπίζεται

Ως ένα από τα πιο επιζήμια φαινόμενα, τόσο σε σωματικό, όσο και σε συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο, με το οποίο έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά, το bullying μπορεί να πάρει πολλές μορφές και να εκδηλωθεί με πολλαπλούς τρόπους. Γι’ αυτό και πάντοτε είναι αναγκαία η κατάλληλα ενημερότητα, ώστε ο σχολικός εκφοβισμός να προλαμβάνεται, αλλά και όταν γίνεται αντιληπτός να αντιμετωπίζεται εγκαίρως και επαρκώς. Γι’ αυτό και ο Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T, Γεράσιμος Ρούσσος, εξηγεί τους τρόπους πρόληψης, αλλά και αντιμετώπισης του φαινομένου:

Παρακάτω, έχουν συγκεντρωθεί κάποια βασικά χαρακτηριστικά αντιμετώπισης, αλλά και πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού με βάση την έως τώρα διεθνή εμπειρία, σε επίπεδο σχολείου, τάξης και κοινότητας.

Σε επίπεδο σχολείου:

♦ Διαρκής εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.

♦ Στενή συνεργασία με τον σύλλογο γονέων.

♦ Έμφαση στην δημιουργικότητα των μαθητών, μέσα από σχέδια εργασίας, πολιτιστικές δραστηριότητες, με την συμμετοχή όλων των μαθητών του σχολείου, που θα αναδείξουν την διαφορετικότητα, τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις ικανότητες των μαθητών.

♦ Ανάπτυξη συστημάτων υποστήριξης μεταξύ των μαθητών, όπως το σύστημα φίλων (buddying), σύμφωνα με το οποίο γίνεται ανάθεση σε ένα μαθητή του ρόλου του υποστηρικτή/μέντορα, είτε σε μικρότερους μαθητές, είτε σε συνομηλίκους του, ώστε να τον υποστηρίζει στις σχέσεις του με συμμαθητές του.

♦ Έλεγχος της εποπτείας των χώρων, όπου συνήθως “κρύβεται” ο εκφοβισμός.

Σε επίπεδο τάξης:
Οι εκπαιδευτικοί προτείνεται να:

♦ Οργανώνουν βιωματικά εργαστήρια για την πρόληψη του εκφοβισμού (παιχνίδια ρόλων, συζητήσεις, βίντεο, σχεδιασμός αφίσας).

♦ Βοηθούν στην κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικότητας και της μοναδικότητας του κάθε παιδιού στην τάξη.

♦ Αξιοποιούν τα μαθητικά συμβούλια, για την ενδυνάμωση της φωνής των μαθητών.

♦ Αξιοποιούν την ομαδοσυνεργατική μάθηση.

♦ Ενημερώνουν συχνά τους γονείς για θέματα συμπεριφοράς.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών:
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι αρκετά σημαντικός για την αναγνώριση και την μείωση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού. Οφείλουν να δίνουν έμφαση στην έγκαιρη αναγνώριση και να αντιλαμβάνονται, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, τα σημάδια κινδύνου που δείχνουν ότι κάποιος μαθητής έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού.

Αυτά τα σημάδια είναι κυρίως τα εξής:

♦ Υπερβολικός φόβος και καταθλιπτικά συμπτώματα

♦ Έντονα αισθήματα κατωτερότητας

♦ Φόβος σχολείου, συχνές απουσίες

♦ Ακαδημαϊκή πτώση

♦ Συνεχής ένταση, συχνοί ακατανόητοι εκνευρισμοί

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΟΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΤΝΤΑΤΑΙ

Ο ρόλος των γονέων:
Εδώ, θα δοθούν κάποιες συνοπτικές οδηγίες για την αναγνώριση των θυμάτων και τα βασικά βήματα αντιμετώπισης.

Σημάδια αναγνώρισης θυμάτων:

♦ Ανεξήγητες μελανιές και σημάδια από χτυπήματα

♦ Δεν έχουν στενούς φίλους από το σχολείο

♦ Δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο

♦ Είναι αγχωμένα

♦ Απομονώνονται και κλείνονται στον εαυτό τους

♦ Έχουν εφιάλτες

♦ “Χάνουν” τα χρήματά τους ή άλλα αντικείμενα στο σχολείο

♦ Φοβούνται να πουν τι έγινε στο σχολείο

Στους γονείς, θυτών ή θυμάτων, προτείνεται να:

♦ Παίρνουν στα σοβαρά αναφορές του παιδιού τους για θέματα βίας

♦ Αποφεύγουν να ρίξουν την ευθύνη για τον εκφοβισμό στα θύματα

♦ Ενημερώνουν άμεσα το σχολείο

♦ Ενθαρρύνουν το παιδί τους να ανακαλύψει τα ιδιαίτερα ταλέντα του, ενισχύοντας έτσι την αυτοεκτίμησή του

♦ Ενθαρρύνουν το παιδί-θύμα να δημιουργήσει νέες φιλίες

♦ Διδάσκουν το παιδί-θύτη με το παράδειγμά τους

♦ Ελέγχουν τον θυμό τους

♦ Αναζητούν την βοήθεια ειδικών, αν το πρόβλημα επιμένει ή χειροτερεύει

Σε επίπεδο κοινότητας:
Προτείνονται τα εξής:

♦ Διάχυση της πολιτικής του σχολείου σε όλη την κοινότητα μέσω ιστοσελίδων, ραδιοφώνου, τηλεόρασης

♦ Συνεργασία με τοπικούς φορείς, κοινωνικές υπηρεσίες, αθλητικούς συλλόγους

Ο Γεράσιμος Ρούσσος είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ανοιχτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης, Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης & Εκπαιδευτής Ενηλίκων, Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. και εξειδικευμένος στην Ειδική Αγωγή (μέθοδοι, διαγνωστικά εργαλεία & ανιχνευτικά test).

Επιμέλεια κειμένου: Νίκη Κλεισούρα