Πείραγμα ή bullying; Η ψυχολόγος διευκρινίζει!

Με αφορμή τη μεγάλη δημοσιότητα που πήρε τον τελευταίο καιρό μια μεμονωμένη και ειδική περίπτωση εκφοβισμού στην Γαλακτοκομική Σχολή και εξαιτίας της ανησυχίας που προκάλεσε αυτό το γεγονός στους γονείς, καλό είναι να ξεκαθαριστεί η έννοια του φαινομένου αυτού και να τοποθετηθεί στις σωστές της διαστάσεις. Η σχολική σύμβουλος-ψυχολόγος Αναστασία Γκοτσοπούλου έχει μερικές πολύ καίριες παρατηρήσεις να κάνει που αφορούν όλους τους γονείς!

Τι ακριβώς ορίζεται ως bullying;

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι ένα φαινόμενο παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε σχολεία (δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια) πολλών χωρών του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός έχει να κάνει με τη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (απειλές, ειρωνική συμπεριφορά, βρίσιμο), του κοινωνικού-συναισθηματικού-ψυχολογικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, συκοφάντηση, καταστροφή ή κλοπή προσωπικών αντικειμένων, εκβιασμοί για χρήματα, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, τραβήγματα μαλλιών), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

Προσοχή! Σχολικός εκφοβισμός δεν είναι το πείραγμα, ο τσακωμός ή το αστείο προς κάποιο συμμαθητή που μπορεί να γίνει κάποια στιγμή στο σχολείο. Το πείραγμα εξάλλου γίνεται μεταξύ ανθρώπων που συμπαθούν ο ένας τον άλλον. Επιτρέπεται βέβαια μόνο όταν όλοι το διασκεδάζουν και θα πρέπει να σταματάει αμέσως μόλις κάποιος από την παρέα αισθανθεί άσχημα.

Σε τι διαφέρει το bullying από τα πειράγματα μεταξύ παιδιών;
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, συστηματική, έχει διάρκεια, ένταση και επηρεάζει τη συναισθηματική κατάσταση του θύματος. Ξεκινάει από ομάδα συνήθως παιδιών και κατευθύνεται κυρίως προς άτομο ή ομάδα ατόμων (θύματα) που διαφέρει εμφανώς από την πλειοψηφία είτε λόγω σωματικών χαρακτηριστικών (μικροκαμωμένα ή εύσωμα παιδιά, με ειδικές ανάγκες ή φυσικές μειονεξίες, δυσμορφίες-«μεγάλα αυτιά», με γυαλιά κ.α.), είτε λόγω διαφορετικής κουλτούρας (παιδιά από διαφορετική χώρα, με διαφορετικό χρώμα δέρματος, παιδιά ντροπαλά, παιδιά που διαβάζουν πολύ κ.α.).

Οι θύτες του σχολικού εκφοβισμού (νταήδες) δεν έχουν φίλους και νιώθουν μοναξιά, δεν πιστεύουν στον εαυτό τους (νιώθουν ανασφαλείς και ασήμαντοι), φοβούνται, ζηλεύουν, θέλουν να ελέγχουν τα πάντα, απολαμβάνουν την αίσθηση της εξουσίας, νιώθουν δυστυχισμένοι, είναι εγωιστές και θέλουν να γίνεται πάντα το δικό τους. Έχουν υπάρξει και οι ίδιοι θύματα συναισθηματικής ή σωματικής βίας από συνομηλίκους ή μεγαλύτερούς τους.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό, δεν το λένε γιατί φοβούνται, ντρέπονται, νιώθουν ότι φταίνε, νομίζουν ότι θα απογοητεύσουν τους γονείς τους.

Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς;

-Να παρατηρούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική, με διάρκεια και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά των παιδιών τους, στη διάθεσή τους, στην όρεξή τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία, στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.

-Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και να συνεργαστούν με το σχολείο.

-Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

-Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο/καθηγητή και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια. Να ενθαρρύνουν δηλαδή το παιδί να λύνει μόνο του με το σχολείο και τη δασκάλα οποιοδήποτε πρόβλημα του προκύπτει.

-Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί.

-Να συμβουλέψουν το παιδί να αδιαφορεί πραγματικά στα σχόλια και τις πρακτικές του εκφοβιστή του και να μην μπαίνει σε διάλογο μαζί του ούτε σε διαπραγματεύσεις.