Υπερδιέγερση στα παιδιά: Τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσεις – και πώς τελικά θα βοηθήσεις

Η υπερδιέγερση στα παιδιά είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού σε πολλά εξωτερικά ερεθίσματα. Όταν το περιβάλλον γίνεται πολύ θορυβώδες, φωτεινό ή έντονο, το παιδί μπορεί να νιώσει ότι δεν αντέχει άλλο. Η ικανότητά του να επεξεργάζεται αυτά τα ερεθίσματα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως αν είναι ξεκούραστο, αν έχει φάει καλά ή αν βιώνει άγχος. Μερικά παιδιά είναι πιο ευαίσθητα από άλλα, ενώ παιδιά με αυτισμό, ΔΕΠΥ ή άλλες αναπτυξιακές δυσκολίες είναι πιθανό να παρουσιάζουν πιο συχνά συμπτώματα υπερδιέγερσης.

Ποια ερεθίσματα προκαλούν υπερδιέγερση

Η υπερδιέγερση δεν προκαλείται μόνο από θορύβους ή φώτα. Μπορεί να προκληθεί από την αφή, από πολλές μυρωδιές μαζί, από έντονη κίνηση ή ακόμα και από την παρουσία πολλών ανθρώπων. Μερικές φορές πρόκειται για ένα συνδυασμό ερεθισμάτων. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να διαχειριστεί μία επίσκεψη στο πάρκο μια μέρα που έχει κοιμηθεί καλά, αλλά την επόμενη να λυγίσει μπροστά στον ίδιο θόρυβο και την ίδια πολυκοσμία. Το περιβάλλον παίζει ρόλο, αλλά σημαντικότεροι είναι η ψυχική κατάσταση του παιδιού εκείνη τη στιγμή.

Πώς αναγνωρίζεις την υπερδιέγερση σε κάθε ηλικία

Τα σημάδια διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Ένα βρέφος μπορεί να αρχίσει να κλαίει, να τινάζει τα άκρα του ή να γυρνάει το κεφάλι του μακριά. Ένα νήπιο ή παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να πέσει στο πάτωμα, να φωνάζει, να γίνεται ευερέθιστο χωρίς προφανή λόγο. Τα μεγαλύτερα παιδιά ίσως εκφράζουν ότι νιώθουν «περίεργα» ή «μπερδεμένα». Η συμπεριφορά τους μπορεί να μοιάζει με καπρίτσιο ή πείσμα, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια αντίδραση του νευρικού τους συστήματος σε συνθήκες που δε μπορούν να διαχειριστούν.

Τι να κάνεις όταν το παιδί έχει υπερδιέγερση

Το πιο σημαντικό σε μια στιγμή υπερδιέγερσης είναι να απομακρύνεις το παιδί από την πηγή των ερεθισμάτων ή να μειώσεις όσο μπορείς την ένταση γύρω του. Ένας ήρεμος χώρος, χαμηλός φωτισμός ή ακόμα και μια αγκαλιά μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Τα βρέφη μπορεί να ηρεμήσουν όταν είναι τυλιγμένα ή κουρνιάζουν σε ένα μάρσιπο, ενώ τα νήπια μπορεί να βοηθηθούν με ένα ήρεμο τραγούδι ή ένα παραμύθι. Μην προσπαθήσεις να το «λογικέψεις» εκείνη τη στιγμή. Χρειάζεται ηρεμία και αποδοχή, όχι εξηγήσεις ή παρατηρήσεις.

Πώς να προλάβεις την υπερδιέγερση πριν ξεσπάσει

Η πρόληψη είναι το κλειδί. Παρατήρησε το παιδί σου και προσπάθησε να εντοπίσεις τι το ζορίζει. Αν ξέρεις ότι ένα μεγάλο πλήθος ή ένας θορυβώδης χώρος το ενοχλεί, μείωσε τη διάρκεια παραμονής ή πάρε μαζί σου ακουστικά. Δώσε του τον χρόνο να ξεκουραστεί πριν και μετά από έντονες δραστηριότητες. Προγραμμάτισε τις εξόδους σου όταν το παιδί είναι ξεκούραστο και έχει φάει καλά. Όσο πιο καλά γνωρίζεις τα όριά του, τόσο πιο εύκολα μπορείς να τα σεβαστείς και να τα προστατεύσεις.

Πότε χρειάζεται να απευθυνθείς σε ειδικό

Αν η υπερδιέγερση επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά σας ή αν οι αντιδράσεις του παιδιού είναι πολύ έντονες και συχνές, αξίζει να μιλήσεις με έναν παιδίατρο ή κάποιον ειδικό. Μπορεί να σε καθοδηγήσει, να σου προτείνει στρατηγικές ή ακόμα και να σε παραπέμψει για μια αξιολόγηση. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα κάποια διάγνωση. Σημαίνει ότι παίρνεις τα κατάλληλα εργαλεία για να στηρίξεις το παιδί σου με τρόπο ουσιαστικό, ανάλογο με τις ανάγκες του.

Αν κατανοήσεις τι είναι η υπερδιέγερση και μάθεις να την αναγνωρίζεις, μπορείς να προσφέρεις στο παιδί σου την ασφάλεια και τη στήριξη που χρειάζεται για να αναπτυχθεί ήρεμα και με αυτοπεποίθηση.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock