Τροφική δυσανεξία: Τι είναι; Ποια είναι τα συμπτώματα και ποιες οι συνηθέστερες περιπτώσεις

Πίνεις ένα ποτήρι γάλα και αμέσως το στομάχι σου φουσκώνει και ανακατεύεται. Τρως κάποιο άλλο τρόφιμο και μετά από λίγο νιώθεις να φουντώνεις και το δέρμα σου να σε φαγουρίζει. Έχεις σκεφτεί πως μπορεί να έχεις δυσανεξία και για αυτό να έχεις αυτές τις ενοχλήσεις;

Η διαιτολόγος – διατροφολόγος Ιωάννα Βλάχου μας εξηγεί τι είναι η τροφική δυσανεξία, ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα, πώς αντιμετωπίζονται και μας αναλύει τα δύο συχνότερα είδη…


ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΡΟΦΙΚΗ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ;
Τροφική δυσανεξία χαρακτηρίζεται μία ανεπιθύμητη αντίδραση του οργανισμού, στην οποία δεν εμπλέκεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα (τουλάχιστον όχι με τον ίδιο τρόπο που εμπλέκεται στις περιπτώσεις της τροφικής αλλεργίας) και προκαλείται από κάποια τροφή, κάποιες ώρες (ή ημέρες) μετά από την έκθεσή μας σε αυτή.

Με πολύ απλά λόγια, πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν διαθέτει ορισμένα ένζυμα, απαραίτητα για να χωνέψουν συγκεκριμένες τροφές και έτσι αδυνατεί να απορροφήσει τα θρεπτικά τους συστατικά και να τα χρησιμοποιήσει φυσιολογικά για τις καθημερινές του λειτουργίες.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η τροφική δυσανεξία περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα παθήσεων οι οποίες χαρακτηρίζονται από κακή πέψη ή διαταραχή της απορρόφησης ή αντίδραση υπερευαισθησίας που αφορά ένα ή περισσότερα «φυσιολογικά» συστατικά των τροφών. Τα άτομα που πάσχουν από δυσανεξία εμφανίζουν παθολογικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της πέψης ορισμένων μόνο τροφίμων ή και μετά την είσοδο των συστατικών τους στο αίμα. Τα συμπτώματα αυτά είναι ποικίλα, εμφανίζονται μαζί ή μεμονωμένα και πάντα πυροδοτούνται από ορισμένα τρόφιμα.

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:
1. στομαχόπονος, διάρροια
2. φαγούρα, εξανθήματα
3. άσθμα, δύσπνοια
4. πονοκέφαλος, ναυτία
5. έξαψη
6. ταχυκαρδία

ΣΕ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ;
Η δυσανεξία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και να εξελιχθεί γρήγορα ή αργά. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στις δυσανεξίες, πιθανώς λόγω ορμονικών σκαμπανεβασμάτων, καθώς πολλά χημικά συστατικά στις τροφές μιμούνται τις ορμόνες.

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ
Καθώς δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία για την αντιμετώπιση της τροφικής δυσανεξίας, το καλύτερο που μπορεί να κάνει όποιος γνωρίζει ποια ακριβώς τροφή τον «πειράζει» είναι να την αποφύγει. Αν πάλι δυσκολεύεται να την εντοπίσει, η λύση βρίσκεται στα τεστ τροφικής δυσανεξίας.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΕΣ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ;

1. Δυσανεξία στη λακτόζη
Μερικοί οργανισμοί δεν μπορούν να αφομοιώσουν μεγάλη ποσότητα λακτόζης, λόγω της απουσίας του ενζύμου λακτάση, το οποίο παράγεται κανονικά από τα κύτταρα του λεπτού εντέρου. Ρόλος της λακτάσης είναι η διάσπαση των σακχάρων του γάλακτος σε απλούστερες μορφές (γαλακτόζη), ικανές να απορροφηθούν στην κυκλοφορία του αίματος. Λύση στο πρόβλημα αποτελεί η αποφυγή του γάλατος αλλά και όλων εκείνων των τροφίμων που περιέχουν λακτόζη.

Άλλα τρόφιμα που πιθανόν περιέχουν λακτόζη: το ψωμί, οι προτηγανισμένες πατάτες, οι έτοιμες σούπες και σάλτσες, οι σος για σαλάτες, οι καραμέλες, τα μπισκότα, και άλλα πρόχειρα φαγητά.

-Προσοχή πρέπει να δείξεις και στις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζεις. Επίσης να θυμάσαι ότι και ο ορός (γάλακτος), η πέτσα (γάλακτος), τα υποπροϊόντα (γάλακτος), τα ξηρά στερεά γάλακτος, το ξηρό γάλα σε σκόνη, ενέχουν και αυτά λακτόζη!

ΜΕ ΤΙ ΝΑ ΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙΣ

1. το κεφίρ
2. το ξινόγαλο
3. το αριάνη
4. το γάλα σόγιας
5. το γάλα αμυγδάλου
6. το γάλα φουντουκιού
7. το γάλα καρύδας
8. το γάλα «ελεύθερου» λακτόζης

Επίσης, το τυρί και το γιαούρτι (ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα) αποτελούν ασφαλείς επιλογές, μιας και τα βακτηρίδια του γαλακτικού οξέος που είναι παρόντα σε αυτά τα προϊόντα, αφομοιώνουν τη λακτόζη. Παρόλα αυτά κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και κάθε άτομο μπορεί να ανεχθεί μια συγκεκριμένη ποσότητα λακτόζης.

2. Δυσανεξία στη γλουτένη
Πρόκειται για αντίδραση στη γλιαδίνη, ένα συστατικό της γλουτένης που υπάρχει στο σιτάρι, αλλά και σε άλλα κοινά δημητριακά όπως στο κριθάρι και στη σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό στη βρώμη. Σε ορισμένα άτομα, ο εντερικός βλεννογόνος δεν μπορεί να πέψει την ουσία αυτή, η οποία, για το λόγο αυτό, καταστρέφει το εντερικό επιθήλιο και προκαλεί εντεροπάθεια από γλουτένη ή αλλιώς κοιλιοκάκη, μια χρόνια πάθηση του λεπτού εντέρου με κληρονομική προδιάθεση.

Τι συμπτώματα μπορεί να έχει;
Όταν τα άτομα αυτά καταναλώνουν γλουτένη εμφανίζουν:
– διάρροια
– εμετό
– απώλεια σωματικού βάρους
– χρόνια κόπωση
– ελλιπή ανάπτυξη λόγω δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών

Και πώς υποχωρούν;
Τα συμπτώματα της νόσου υποχωρούν αυτόματα όταν ο ασθενής ακολουθεί δίαιτα ελεύθερης γλουτένης.

Τροφές που περιέχουν γλουτένη είναι: τα δημητριακά, το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και λιγότερο η βρώμη, καθώς και τα προϊόντα τους, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια και άλλα αρτοποιήματα όπως κέικ ή μπισκότα. Επίσης, ορισμένα είδη σοκολατούχου γάλακτος ή γιαουρτιού με δημητριακά ή φρούτα. Αλλά και ορισμένα είδη αλλαντικών όπως τα λουκάνικα, το παριζάκι, οι κονσέρβες κρέατος και ορισμένα είδη τυριών όπως το ροκφόρ, το blue cheese και τυριά με μορφή κρέμας.

Γλουτένη μπορεί να βρεθεί και σε μαγιονέζες και μουστάρδες εμπορίου, καθώς και ντρέσινγκ για σαλάτες, όπως και σε φρούτα, λαχανικά ή όσπρια σε κονσέρβα. Η πρωτεΐνη αυτή μπορεί να συναντηθεί και σε ορισμένους χυμούς ή ποτά με συντηρητικά ή πρόσθετα, στη μπίρα αλλά και σε ποτά από βύνη όπως επίσης σε ξηρούς καρπούς σε κονσέρβα ή όταν είναι καραμελοποιημένοι ή επεξεργασμένοι και σε ορισμένες τσίχλες, καραμέλες, γαριδάκια, τσιπς, σοκολάτες και κάποια φάρμακα.

ΜΕ ΤΙ ΝΑ ΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙΣ

1. το φυσικό γιαούρτι
2. όλα τα είδη κρέατος (πουλερικά, ψάρια, αβγά)
3. τα περισσότερα είδη τυριών
4. όλα τα φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα
5. όλα τα φρέσκα λαχανικά
6. όλα τα όσπρια
7. το ρύζι, το ρυζάλευρο, τις πατάτες, το καλαμπόκι, το καλαμποκέλαιο
8. το κεχρί, τους ανάλατους ξηρούς καρπούς

Επιπλέον, η βιομηχανία τροφίμων αντιλαμβανόμενη την ανάγκη των ατόμων με δυσανεξία στη γλουτένη να θέλουν να καταναλώνουν αγαπημένες, αλλά απαγορευμένες γεύσεις, προχώρησε στην παραγωγή προϊόντων χωρίς γλουτένη. Αυτά είναι τρόφιμα από αλεύρι, που δεν περιέχουν γλιαδίνη και μπορούν να αντικαταστήσουν τις τροφές από αλεύρι, όπως μπισκότα και ψωμί από αλεύρι καλαμποκιού, ζυμαρικά από αραβόσιτο και άλλα ειδικά άλευρα για μαγειρική χρήση. Αυτά τα προϊόντα αναγράφουν στην συσκευασία τους ότι είναι χωρίς γλουτένη (ΧΓ).

Προσοχή! Όλα τα παραπάνω αφορούν διατροφικές συστάσεις για άτομα με διαγνωσμένη δυσανεξία σε τρόφιμα και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθούν από άτομα που δεν χρήζουν προβλήματος. Πριν λοιπόν αποφασίσεις να απορρίψεις από τη διατροφή σου τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων, ζήτησε μία έγκυρη διάγνωση και μία επιστημονική διατροφική υποστήριξη.

Επιμέλεια: Θεοδωροπούλου Δέσποινα