Άφθες: Τι είναι; Πώς θεραπεύονται;

Τι είναι οι άφθες, γιατί δημιουργούνται μέσα στο στόμα μας και πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτές. Η χειρουργός οδοντίατρος Δέσποινα Κωστομοίρη, μας δίνει όλες τις πληροφορίες…

Τι είναι οι άφθες;
Οι άφθες επί της ουσίας είναι πληγές στο εσωτερικό του στόματος, οι οποίες εμφανίζονται σε περιοχές του στοματικού βλεννογόνου με μη κερατινοποιημένο επιθήλιο όπως η ουλοπαρειακή αύλακα, οι παρειές (μάγουλα), η μαλθακή υπερώα (το πίσω μέρος του ουρανίσκου) και η κάτω επιφάνεια της γλώσσας.
Οι πληγές αυτές είναι αβαθείς, έχουν στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα και είναι εξαιρετικά επώδυνες. Ο πόνος γίνεται ιδιαίτερα έντονος κατόπιν επαφής με αλάτι, καρυκεύματα και όξινα τρόφιμα.

Τα είδη των αφθών
Από κλινική άποψη διακρίνονται σε:
1. Μικρές άφθες που δεν ξεπερνούν τα 10 χιλιοστά (συνήθης διάμετρος 1-2 χιλιοστά)
2. Μεγάλες άφθες με διάμετρο που ξεπερνά τα 10 χιλιοστά και μπορεί να φτάσει τα 2-3 εκατοστά
3. Ερπητοφόρα έλκη που είναι συστάδα πολλαπλών μικρών αφθών, συγκεντρωμένων στην ίδια περιοχή του εσωτερικού του στόματος. Το μέγεθός τους συχνά περιγράφεται ως «κεφαλής καρφίτσας» και η συστάδα μπορεί να περιλαμβάνει αρκετές δεκάδες τέτοιες άφθες.

Είναι το ίδιο με τον έρπη;
Μπορεί οι πληγές να μοιάζουν με αυτές του έρπη αλλά αιτιολογικά δεν σχετίζεται με τον ιό του έρπη.

Πώς δημιουργούνται;
Οι άφθες είναι γνωστές από την αρχαιότητα και μάλιστα η πρώτη αναφορά έγινε από τον ίδιο τον Ιπποκράτη. Παρόλα αυτά, μέχρι και σήμερα παραμένει άγνωστη η αιτιολογία τους.

Παράγοντες που βοηθούν στην εμφάνισή τους
Εκείνο που γνωρίζουμε αρκετά καλά είναι οι εκλυτικοί παράγοντες της εμφάνισης των αφθών, οι οποίοι είναι πάρα πολλοί:
– Κληρονομικοί και γενετικοί παράγοντες: κάποια άτομα έχουν κληρονομική προδιάθεση να αναπτύσσουν άφθες.

– Stress τόσο σε φυσικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο

– Τραυματισμοί μέσα στο στόμα: π.χ. οδοντιατρικές ενέσεις, εργώδεις διαδικασίες και χειρισμοί.

– Ορμονικές αλλαγές: όπως αυτές που συμβαίνουν στην διάρκεια της έμμηνης ρύσης.

– Λοιμώξεις από ιούς ή βακτήρια

– Αλλεργίες σε τρόφιμα και φάρμακα

Τι πρέπει να προσέξεις εάν εμφανίζεις συνεχώς άφθες
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε περιπτώσεις με υποτροπιάζουσες άφθες, δηλαδή όταν σε ένα άτομο εμφανίζονται πολλά περιστατικά αφθών κατά τη διάρκεια του χρόνου.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι άφθες μπορεί να αποτελούν εκδήλωση ελλείψεων βιταμινών του συμπλέγματος Β, ελλείψεων σιδήρου και/ φυλλικού οξέος.
Μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα άλλων συστηματικών νοσημάτων. Σε αυτά τα νοσήματα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το σύνδρομο Αδαμαντιάδη – Bechet (στο οποίο κλασσικές εκδηλώσεις από τους βλεννογόνους είναι οι άφθες στο στόμα και τα έλκη των γεννητικών οργάνων) καθώς και ορισμένα νοσήματα του γαστρεντερικού όπως η ελκώδη κολίτιδα και η νόσος του Chron.

Αν λοιπόν εμφανίζεις πολλαπλά επεισόδια αφθών, θα πρέπει να ζητήσεις την συμβουλή ειδικού στοματολόγου ώστε να διενεργηθεί διεξοδικός έλεγχος για τον αποκλεισμό ή τον εντοπισμό υποκείμενου συστηματικού νοσήματος. Αλλά και για την έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης θεραπείας για το συστηματικό νόσημα.

Πώς θεραπεύονται οι άφθες;
Οι άφθες είναι καλοήθεις, αυτοιάσιμες βλάβες, δηλαδή θα επουλωθούν μόνες τους σε εύλογο χρονικό διάστημα. Όταν μιλάμε λοιπόν για «θεραπεία» των αφθών, ουσιαστικά στοχεύουμε αφενός στην επιτάχυνση επούλωσής τους και αφετέρου στην μείωση του πόνου που προκαλούν.

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:
1. Σκευάσματα τοπικής δράσης σε μορφή στοματικού διαλύματος, όπως spray ή gel
2. Σκευάσματα συστηματικής δράσης χορηγούμενα από το στόμα, όπως είναι τα κορτικοστεροειδή, τα αντιφλεγμονώδη και τα αντιμικροβιακά.
3. Εφαρμογή laser κατευθείαν στην περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία θα εξαρτηθεί από την συχνότητα των υποτροπών και τον αριθμό των βλαβών. Να επισημάνουμε ότι μια πληγή στο στόμα διάρκειας μεγαλύτερης των 15 ημερών, που δεν εμφανίζει τάση επούλωσης και δεν φαίνεται να οφείλεται σε εμφανή τραυματισμό (π.χ. σπασμένο δόντι που τραυματίζει τα πλάγια χείλη της γλώσσας ή κακή προσθετική εργασία) πρέπει οπωσδήποτε να εξετάζεται από ειδικό στοματολόγο για να διαπιστωθεί η καλοήθεια ή η κακοήθειά της (καρκίνος).