Στήθος: Τι μπορεί να σημαίνει ένας πόνος; Πώς γίνεται η αυτοεξέταση;

Προσέχεις το στήθος σου ή ο φόβος νικάει τα πρέπει και αφήνεις τα πάντα στην τύχη τους; Ο γυναικολόγος-μαιευτήρας Μουρελάτος Νικόλαος σε βοηθάει να κατανοήσεις το στήθος σου, εξηγεί τι μπορεί να σημαίνει ένας πόνος, ποιες είναι οι καλοήθεις παθήσεις, πως γίνεται η αυτοεξέταση και υπογραμμίζει ότι το 90% των καρκίνων του μαστού δεν προκαλούν την παραμικρή ενόχληση (άρα είναι σημαντικότατες οι εξετάσεις!!!).

ΤΟ ΣΤΗΘΟΣ ΣΟΥ…
Η ανατομία του γυναικείου στήθους αποτελείται από ένα πολύπλοκο σύστημα που περιλαμβάνει πολλά στρώματα λιπώδη ιστού στην πλειοψηφία του, αλλά επίσης περιλαμβάνει ινώδεις και αδενώδεις ιστούς. Ο μαστός είναι ένας εκκριτικός αδένας. Η εσωτερική του δομή μπορεί να μετατραπεί από διάφορους παράγοντες όπως ο έμμηνος κύκλος, η εγκυμοσύνη ή η ηλικία, διαφέροντας σε κάθε περίπτωση. Οι μαστοί παρουσιάζονται ως ένα ζευγάρι αδενικών οργάνων που βρίσκονται στο μέσο του θώρακα. Η θηλή βρίσκεται στο κέντρο της θηλαίας άλω και έχει πιο σκούρο χρώμα. Στη θηλή εκβάλλουν οι γαλακτοφόροι πόροι του μαστικού αδένα και ελεύθεροι σμηγματογόνοι αδένες.


ΠΟΝΟΣ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ: ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ;
O πόνος στο στήθος σπάνια σημαίνει κακοήθεια. Tις περισσότερες φορές οφείλεται σε αιτίες μέσα στο μαστό (φλεγμονή, τραυματισμός, κύστη) ή έξω από τον μαστό (αρθροπάθεια του ώμου, μεσοπλεύριος νευραλγία, αυχενικό σύνδρομο). Οι μαστοί, επίσης, πονούν πριν ή κατά την περίοδο, επειδή επηρεάζονται από το μηνιαίο ορμονικό κύκλο.

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΟΝΟ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ
– Ινοκυστική μαστοπάθεια: Συνδέεται με τις γυναικείες ορμόνες. Δηλαδή, η έντονη μηνιαία ορμονική δραστηριότητα επηρεάζει και τους μαστούς, οι οποίοι κάθε μήνα υπερτρέφονται ελαφρά πριν από την περίοδο και ηρεμούν μετά. Έτσι, μετά την έμμηνο ρύση δεν παρατηρείται πόνος και οι μάζες (τα μικρά ογκίδια και κύστεις που περιέχονται στο μαστό) δύσκολα ψηλαφώνται. Δεν χρειάζεται ανησυχία και πανικός καθώς πρόκειται για μια πολύ συνηθισμένη καλοήθη κατάσταση των μαστών.
Τι μπορείς να κάνεις: Το πρόβλημα συνήθως λύνεται μόνο του μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, για να περιορίσεις τις ενοχλήσεις, καλό είναι τις τελευταίες ημέρες του κύκλου να αποφεύγεις καφεϊνούχα και ανθρακούχα ροφήματα και τις τροφές που ευνοούν την κατακράτηση υγρών. Αν χρειαστεί, ο γιατρός μπορεί να σου χορηγήσει κάποια θεραπευτική αγωγή.

– Μαστίτιδα: Πρόκειται για μια φλεγμονή που προκαλείται συνήθως από μόλυνση. Στην οξεία φάση της συχνά συνοδεύεται και από αίσθημα κόπωσης, πυρετό ή ρίγη. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε γυναίκα, αλλά είναι πιο συχνή κατά τους έξι πρώτους μήνες του θηλασμού. Μάλιστα, αποτελεί και τη βασική αιτία για τη διακοπή του. Η μαστίτιδα συμβαίνει είτε γιατί βακτήρια εισχωρούν στο στήθος διαμέσου μιας πληγωμένης θηλής (από την καταπόνηση του θηλασμού). Πολλές φορές, όμως, η φλεγμονή αυτή μπορεί να οφείλεται και σε ανωμαλίες της θηλής, όπως, π.χ., κάποια εισολκή («εσοχή») ή ραγάδα, από όπου μπορεί να εισέλθουν παθογόνα μικρόβια. Επίσης, στατιστικά, οι γυναίκες που έπαθαν μια φορά μαστίτιδα είναι πιο επιρρεπείς να ξαναπάθουν στο μέλλον.
Τι μπορείς να κάνεις: Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει συνήθως τη χορήγηση αντιβιοτικών που καταπολεμούν τα μικρόβια. Επίσης, πρέπει να παρακολουθείς καθημερινά την κατάσταση των μαστών σου, ώστε να προλάβεις τυχόν επιπλοκή (δημιουργία αποστήματος). Αν η φλεγμονή δεν υποχωρήσει και σχηματιστεί απόστημα, τότε το πιθανότερο είναι να χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση.

– Σφιχτό σουτιέν: Από μεγάλη έρευνα που έκαναν Βρετανοί επιστήμονες προέκυψε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του στηθόδεσμου και των πόνων του στήθους στο 40% των γυναικών. Οι επιστήμονες το αποδίδουν στη συμπίεση του λεμφικού συστήματος που προκαλείται από το πολύ σφιχτό σουτιέν. Επίσης, οι ίδιοι διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες που διανύουν κλιμακτήριο και δεν φορούν στηθόδεσμο παρουσιάζουν κατά 7% μικρότερη συχνότητα κύστεων στο στήθος.

– Άθληση: Πρόσφατες έρευνες σε έφηβες αθλήτριες έδειξαν ότι οι πόνοι στο στήθος είναι πολύ συχνοί στα κορίτσια που ασχολούνται συστηματικά με αθλήματα όπως το βόλεϊ ή το μπάσκετ, στα οποία παρατηρείται άναρχη κίνηση του στήθους, όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξή του. Επίσης, παρατηρείται ερεθισμός της θηλής σε αθλήματα όπως η ποδηλασία και το τζόγκινγκ, όπου χρησιμοποιούνται πολύ στενές αθλητικές μπλούζες.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ…
– Πόνο μπορεί να προκαλέσουν επίσης: η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το έλκος του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου, οι νευρολογικές, μυοσκελετικές και καρδιαγγειακές παθήσεις αλλά και τα αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία έχουν κάποιες ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως: ζαλάδες, ναυτία και πόνο στο στήθος, οι οποίες οφείλονται στην κατακράτηση υγρών από τον οργανισμό.

– Ο πόνος του στήθους που σχετίζεται με το πεπτικό σύστημα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Εάν ο πόνος εκδηλώνεται όταν το στομάχι είναι άδειο, τότε πιθανόν να έχει σχέση με έλκος στο στομάχι ή το δωδεκαδάκτυλο.

– Πολλές φορές ο πόνος επικεντρώνεται σε ένα σημείο και περιγράφεται σαν «σουβλιά», ενώ άλλες μπορεί να είναι συνεχόμενος, να μειώνεται μετά την περίοδο, αλλά να διατηρείται για κάποιους μήνες. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη προγεστερόνης, μιας ορμόνης που όταν λείπει, συμβάλλει στην απελευθέρωση οιστρογόνων, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν ευαισθησία στο στήθος, όπως πόνο σαν «σουβλιά». Αν δεν υποχωρεί, θα πρέπει να επισκεφθείς το γιατρό σου.

– Στις περιπτώσεις που ο πόνος στο στήθος οφείλεται σε μυοσκελετικά προβλήματα, τότε πιθανόν να επιδεινώνεται με την επαφή, την πίεση ή την κίνηση.

– Σύμφωνα με τις στατιστικές, μόνο το 1% των γυναικών που πάνε στο γιατρό παραπονούμενες για πόνο στο μαστό θα έχουν τελικά καρκίνο και μόνο το 10% με διαγνωσμένο καρκίνο του μαστού αναφέρουν εκ των υστέρων ότι ο όγκος τις πονούσε λίγο. Άρα το 90% των καρκίνων του μαστού δεν προκαλούν την παραμικρή ενόχληση. Όμως μεγαλώνουν ύπουλα, χωρίς κανένα σημάδι. Γι’ αυτό και πρέπει να εξετάζεσαι μια φορά το χρόνο από μαστολόγο, όσο καλά κι αν νιώθεις το στήθος σου.

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ
Περίπου μία στις πέντε γυναίκες εμφανίζει καλοήθη πάθηση του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Τα περισσότερα ψηλαφητά εξογκώματα “ογκίδια” (8 στα 10) στο μαστό είναι καλοήθη. Μπορεί αυτά να είναι μία κύστη που περιέχει υγρό ή ένα ινοαδένωμα (υπερβολική ανάπτυξη ινώδους ιστού) και μπορούν να θεραπευτούν με μεγάλη ευκολία.

– Κύστες: Oι κύστες (ογκίδια μαλακά στην αφή), οι οποίες συχνά εμφανίζονται και στους δύο μαστούς, είναι σχεδόν πάντα καλοήθεις και συνήθως δεν απαιτούν ειδική θεραπεία. Ωστόσο, είναι αναγκαίο η γυναίκα που θα εμφανίσει αυτό το πρόβλημα να συμβουλευτεί τον ειδικό ο οποίος θα της ζητήσει κάποιες εξετάσεις, (υπερηχογράφημα) που θα επιβεβαιώνουν ότι πράγματι πρόκειται για κύστη και όχι για κάποια κακοήθεια.

– Ινοαδένωμα: Είναι ένας καλοήθης όγκος που εμφανίζεται κυρίως σε νεαρές ηλικίες (15-35 ετών). Έχει ελαστική σύσταση, είναι ευκίνητος κατά την ψηλάφηση και μπορεί να υπάρχει στον ένα ή και στους δύο μαστούς. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να μεγαλώσει λόγω των υψηλών ποσοστών των οιστρογόνων. Εφόσον το ογκίδιο είναι μικρό, δεν μεγαλώνει και δεν πονάει, τότε δεν υπάρχει λόγος να αφαιρεθεί. H χειρουργική αφαίρεση κρίνεται αναγκαία αν οι διαστάσεις ενός ινοαδενώματος ξεπερνά τα δύο εκατοστά και εμφανίζεται σε γυναίκες άνω των 30 ετών. H αφαίρεση γίνεται και με τοπική αναισθησία και δεν απαιτεί νοσηλεία στο νοσοκομείο. Tα ινοαδενώματα περίπου στο 15% των περιπτώσεων παρουσιάζονται και στους δύο μαστούς. Σε οποιαδήποτε περίπτωση χρειάζεται η διάγνωση από τον ειδικό, η οποία γίνεται με μια μαστογραφία.

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ: ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ; ΣΕ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ;
– Bασική και πολύ σημαντική εξέταση είναι η μαστογραφία (ειδική ακτινογραφία του μαστού), η οποία πρέπει να γίνεται για πρώτη φορά μεταξύ 35 και 40 ετών και μετά την ηλικία των 40 ετών μία φορά κάθε χρόνο.

– Άλλη εξέταση είναι το υπερηχογράφημα που χρησιμοποιείται επικουρικά, κυρίως όταν πρόκειται να διαγνωστούν κύστες του μαστού ή αλλοιώσεις που δεν ψηλαφούνται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η συγκεκριμένη εξέταση αντικαθιστά τη μαστογραφία. Η μαγνητική τομογραφία του στήθους προσφέρει μεγάλη διακριτική ικανότητα.

– Άλλες εξετάσεις είναι η κυτταρολογική του εκκρίματος της θηλής και η ιστολογική, κατά την οποία εξετάζεται δείγμα υλικού από τον όγκο που παίρνει ο γιατρός με παρακέντηση.

Mε αυτές τις εξετάσεις είναι δυνατή η διάγνωση στις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ μερικές φορές ίσως χρειαστεί επεμβατικά και «βιοψία», κυρίως στις περιπτώσεις αψηλάφητων αλλοιώσεων ή μικροασβεστώσεων που φάνηκαν στη μαστογραφία.

ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ: ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ
Είναι ο πιο εύκολος και ανώδυνος τρόπος για να εξετάζουν όλες οι γυναίκες το στήθος τους. Ένας τρόπος που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και στην πλήρη ίαση των γυναικών που πάσχουν από τη νόσο αυτή.

– Κάθε πότε πρέπει να ψηλαφώ το στήθος μου;
Μία φορά το μήνα , αμέσως μετά την περίοδο. Ιδανικές μέρες είναι από την 8η-10η μέρα του κύκλου γιατί τότε είναι κατά κανόνα οι μαστοί πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι. Οι γυναίκες που βρίσκονται μετά την εμμηνόπαυση εξετάζουν το στήθος τους την πρώτη μέρα κάθε μήνα.

– Πώς πρέπει να γίνεται η εξέταση;
Πρώτα εξετάζουμε το στήθος οπτικά και μετά ψηλαφητικά.

– Πώς γίνεται η οπτική εξέταση;
Καθόμαστε μπροστά στον καθρέφτη με τα χέρια μας κάτω και παράλληλα με το σώμα μας. Παρατηρούμε εάν έχει εμφανιστεί κάτι ασυνήθιστο στην περιοχή των μαστών. Μην τρομάξεις εάν διαπιστώσεις ότι ο ένας σου μαστός είναι λίγο μεγαλύτερος από τον άλλο. Σε πολλές γυναίκες συμβαίνει αυτό χωρίς να σημαίνει ότι υπάρχει κάποια παθολογία. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι εάν υπάρχει οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα των μαστών καθώς επίσης εάν υπάρχει κάποιο εξόγκωμα, εισολκή (τράβηγμα του δέρματος προς τα μέσα) ή ερυθρότητα στη περιοχή του δέρματος ή της θηλής. Η εξέταση αυτή επαναλαμβάνεται με τα χέρια όρθια ή πίσω από το κεφάλι και έπειτα με τα χέρια τοποθετημένα στη μέση πιέζοντας με δύναμη τη λεκάνη ώστε να σφίγγουν οι μύες του στήθους.

– Πώς γίνεται η ψηλαφητική εξέταση;
Αμέσως μετά την οπτική παρατήρηση του στήθους ακολουθεί η ψηλάφηση του. Ξαπλώνουμε στο κρεβάτι και βάζουμε το ένα χέρι πίσω από το κεφάλι μας και με το άλλο χέρι ψηλαφούμε τον απέναντι μαστό. Δηλαδή εάν έχουμε βάλει το δεξί χέρι πίσω από τα κεφάλι, με το αριστερό μας χέρι ψηλαφούμε τον δεξιό μας μαστό και αντιστρόφως. Η εξέταση γίνεται χρησιμοποιώντας τα τρία μεσαία δάκτυλα των χεριών μας. Κάνουμε κυκλικές κινήσεις “σαρώνοντας” όλο το μαστό από έξω προς τα μέσα και από πάνω προς τα κάτω σε όλη του την επιφάνεια (εγκλωβίζουμε το μαστό ανάμεσα στα δάκτυλά μας και στα οστά του θώρακα). Αφού έχουμε τελειώσει την ψηλάφηση των μαστών μας, στο τέλος πιέζουμε τη θηλή του κάθε στήθους. Εάν δούμε κάποιο έκκριμα, καθαρό ή με αίμα ή κάθε άλλου είδους υγρό από τη θηλή όπως και οποιοδήποτε εύρημα στον μαστό θα πρέπει να ενημερώνουμε αμέσως τη γυναικολόγο μας.

** Μην ξεχνάς να επισκέπτεσαι και να ρωτάς το γιατρό σου για όποια ενόχληση ή απόρια έχεις. Το ραντεβού σου για την εξέταση των μαστών σου είναι μόνο μια φορά το χρόνο! Θυμήσου πως η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να προλάβει πολλά σοβαρότερα προβλήματα και κινδύνους!

Επιμέλεια: Θεοδωροπούλου Δέσποινα