Αγχώδεις διαταραχές: Ποιες είναι, ποια τα συμπτώματά τους και τι πρέπει να κάνεις

09.05.2017

Μήπως το άγχος σου ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια; Μήπως τσεκάρεις πολλές φορές αν έκλεισες το θερμοσίφωνα; Μήπως σε αγχώνουν τα μέρη με πολυκοσμία; Μήπως σε κυριεύει η αμηχανία; Η ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα μας αναλύει τις αγχώδεις διαταραχές και μας προτείνει τη λύση τους ώστε να διευκολύνουμε τη ζωή μας…

«Έχω άγχος! …Δεν μπορώ, …Aγχώνομαι! …Έσκασα από το άγχος μου!» Φρασούλες που χρησιμοποιούμε στη καθημερινότητά μας και που φαίνεται πως παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη διαχείριση καταστάσεων, στον επαγγελματικό, ερωτικό αλλά και διαπροσωπικό επίπεδο γενικότερα.

Τι είναι όμως το άγχος; Μας κάνει κακό;
Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, όπως όλα τα υπόλοιπα που βιώνουμε κατά καιρούς. Μπορεί να νιώσουμε αγχωμένες για μια δυσκολία που αντιμετωπίζουμε, συνήθως όμως λίγο αργότερα εξασθενεί. Είναι σαν να μας υπενθυμίζει τις υποχρεώσεις μας και το τι έχουμε να κάνουμε, σαν να μας κινητοποιεί να κάνουμε πράγματα, να είμαστε στην ώρα μας στο ραντεβού μας, να ετοιμάσουμε στην ώρα της τη δουλειά μας, να διαβάσουμε εγκύρως για τις εξετάσεις που έχουμε μπροστά μας…

Οι αγχώδεις διαταραχές είναι το ίδιο με το άγχος;
Υπάρχουν φορές όμως που αυτό το άγχος από δημιουργικό αρχίζει και γίνεται όλο και πιο έντονο και αντί να μας “υπενθυμίζει και να μας κινητοποιεί” αντίθετα, μας κάνει να κολλάμε και να γινόμαστε αντιπαραγωγικές. Όταν λοιπόν αρχίζει και μας κάνει δυσλειτουργικές, τότε μιλάμε πλέον για αγχώδη διαταραχή, όπου παίρνει τεράστιες διαστάσεις και είναι μόνιμος συνοδός του ατόμου. Για τα άτομα που υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές, συναισθήματα όπως το άγχος, η ανησυχία και ο φόβος, έχουν σταθερή παρουσία στη ζωή τους και μπορούν να επιφέρουν καταστροφικές συνέπειες.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ;
-Η διαταραχή πανικού, όπου το άτομο βιώνει ξαφνικές, επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Κυρίαρχα συναισθήματα είναι αίσθημα “πνιγμού”, έντονος φόβος, φόβος ότι θα πεθάνει, θα πάθει καρδιακή προσβολή ή ότι μπορεί να τρελαθεί. Συνοδεύεται από εφίδρωση, πόνο στο στήθος, δυσκολίες στην αναπνοή και ταχυπαλμία. Το έντονο άγχος κυριαρχεί και στο διάστημα μεταξύ των κρίσεων.

-Η αγοραφοβία (με ή χωρίς κρίσεις πανικού). Εδώ το άτομο κατακλύζεται από έντονο φόβο και άγχος όταν βρίσκεται σε μέρος με πολύ κόσμο ή σε καταστάσεις από όπου θεωρεί πως δεν μπορεί να ξεφύγει ή να του δοθεί βοήθεια σε περίπτωση κρίσης πανικού. Αρχίζει λοιπόν να αποφεύγει μέρη με πολύ κόσμο και γενικότερα οποιαδήποτε απομάκρυνση από το σπίτι του.

-Η ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή. Το άτομο έχει επαναλαμβανόμενους ψυχαναγκασμούς ή/και καταναγκασμούς που προκαλούν έντονη ενόχληση και σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητάς του. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται από έμμονες ακούσιες δυσάρεστες ιδέες, καθώς και από επαναλαμβανόμενες, καταναγκαστικές συμπεριφορές οι οποίες “πρέπει να γίνουν” σε απάντηση των ψυχαναγκασμών του. Αν λοιπόν έχετε “πιάσει” τον εαυτό σας να ανοιγοκλείνει το φως ή να τσεκάρει αν έκλεισε το φούρνο ή το θερμοσίφωνο ή αν κλείδωσε την πόρτα του σπιτιού ή το αυτοκίνητο, ξέρετε που ανήκετε. Αν σας δημιουργεί πρόβλημα η επαναληψιμότητα και ασχολείστε όλο και περισσότερο με τις παραπάνω πράξεις, λέμε ότι πάσχετε από τη συγκεκριμένη διαταραχή. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και με ιδέες που μπαίνουν στο μυαλό μας και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να τις βγάλουμε εύκολα… Πρόκειται για μία πολύ συχνή διαταραχή, όπου μάλιστα στο DSM-5 (διαγνωστικό εγχειρίδιο) βγήκε από τις αγχώδεις διαταραχές και αποτελεί μόνη της οντότητα για να μπορέσει να μελετηθεί ακόμα καλύτερα!

-Το μετα-τραυματικό στρες. Το άτομο βίωσε στο παρελθόν ένα τραυματικό γεγονός, ενώ στο παρόν κατακλύζεται από επίμονες, τρομακτικές σκέψεις και οδυνηρά συναισθήματα. Συχνά υπάρχει επαναβίωση της τραυματικής εμπειρίας μέσα από όνειρα ή αναμνήσεις, συναισθηματικό μούδιασμα και απομάκρυνση από τους άλλους. Παράδειγμα ήταν πιο παλιά και που έχουμε δει σε ταινίες οι στρατιώτες που είχαν γυρίσει από το Βιετνάμ και δεν μπορούσαν πλέον να λειτουργήσουν στη καθημερινότητά τους, καθώς ξαναζούσαν αστραπιαία τραυματικά γεγονότα του πολέμου (flashbacks)

-Η κοινωνική φοβία ή το κοινωνικό άγχος. Το άτομο χαρακτηρίζεται από έντονο και επίμονο φόβο ταπείνωσης και αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή όταν πρέπει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κόσμο. Πιστεύει ότι οι άλλοι θα τον κρίνουν αρνητικά ή ότι θα γελοιοποιηθεί, οπότε αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές. Συχνό παράδειγμα κυρίως στους άνδρες που βλέπουμε στο χώρο μας, όπου ντρέπονται να πλησιάσουν μία κοπέλα, φοβούνται ότι θα πούνε βλακείες, δεν θα τους πάρει σοβαρά, ψάχνουν για την “τέλεια” ατάκα, με αποτέλεσμα όμως να μην κάνουν ποτέ ένα βήμα προς το στόχο τους.

-Οι ειδικές φοβίες, οι οποίες είναι έντονος και επίμονος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, όπως τα φίδια, τις κατσαρίδες, τα ύψη κλπ. Το μέγεθος του φόβου είναι δυσανάλογα μεγάλο της εκάστοτε κατάστασης και μπορεί να οδηγήσει το άτομο στην απομόνωση.

-Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή χαρακτηρίζεται από έντονο, γενικευμένο άγχος ή στενοχώρια, που το άτομο δυσκολεύεται να ελέγξει, αλλά δεν συνδέεται με κάποια ιδιαίτερη ιδέα. Γενικά, υπάρχει μια υπερβολική ανησυχία για καθημερινά προβλήματα της ζωής.

-Η διαταραχή άγχους αποχωρισμού, όπου στα ενήλικα άτομα υπάρχει έντονος φόβος αποχωρισμού από τους γονείς ή κάποιο άλλο άτομο με το οποίο ζουν μαζί και έχουν συνηθίσει να τα φροντίζει.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΑΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ
Όλες οι παραπάνω διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν, φτάνει ο ενδιαφερόμενος να μην φοβηθεί να αναζητήσει τη λύση τους. Είναι κρίμα στη σημερινή εποχή που μπορεί κάποιος να αναζητήσει και να πάρει βοήθεια από ειδικό, να μένει εγκλωβισμένος και κολλημένος στο πρόβλημά του. Η ψυχοθεραπεία ενδείκνυται για την αντιμετώπισή τους μέσα από ένα πλαίσιο αποδοχής, ασφάλειας και συμπαράστασης, έτσι ώστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Επίσης, και η φαρμακευτική αγωγή είναι χρήσιμη σε καταστάσεις που η δυσλειτουργία είναι έντονη, ώστε να μπορέσει το άτομο να αρχίσει να λειτουργεί και να δουλέψει και ψυχοθεραπευτικά, όπου το πρόβλημα θα διερευνηθεί σε βάθος, θα γίνει η κατάλληλη ψυχο-εκπαίδευση και θα ενισχυθεί η επίγνωση ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει ανακούφιση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.