Κορονοϊός: Η ψυχολόγος μας βοηθάει να ελέγξουμε τις σκέψεις, τους φόβους και το άγχος μας

Ο φόβος συγκαταλέγεται μεταξύ των έξι πρωτογενών συναισθημάτων. Αυτό πρέπει, όσο μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε, να μην τον αφήσουμε να μας παρασύρει σε ακραία μονοπάτια και το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να γνωρίσουμε ώστε να προφυλαχθούμε σωστά. Η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc γράφει για την ψυχολογία μας αυτές τις μέρες και πώς μπορούμε να βοηθηθούμε…

Μετά τη μεγαλούπολη Βουχάν της Κίνας όπου πρωτοεμφανίστηκε ο νέος κορονοϊός, η ζωή όλων μας σταδιακά αλλάζει και ο φόβος απέναντι στο αβέβαιο έχει αρχίσει να επιδρά ίσως και πιο αρνητικά από το φόβο για τη νόσο αυτή καθ’ αυτή.

Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται στην 25η θέση παγκοσμίως, όσον αφορά στα επιβεβαιωμένα περιστατικά λοίμωξης κορονοϊού που προκαλεί τη νόσο Covid-19, σύμφωνα με την “άτυπη κατάταξη” των κρουσμάτων του κορονοϊού. Ωστόσο, μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα παρατηρήθηκε μεγάλη αλλαγή τόσο ως προς τις καταναλωτικές συμπεριφορές, όσο και ως προς τις συνήθειες ρουτίνας στα πλαίσια της καθημερινότητας. Η τακτική “επίσκεψη” στις υπεραγορές και τα φαρμακεία αποτελεί πλέον πραγματικότητα. Έχει προκληθεί μια νέα φρενίτιδα για μάσκες, γάντια και απολυμαντικά είδη παντός φύσεως, την οποία διαδέχεται ο πανικός για επαρκές στοκάρισμα τροφίμων μακράς κατανάλωσης.

Αν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει πως δεν υπάρχει λόγος για τέτοιες ακραίες αντιδράσεις, εφ’ όσον τηρούνται βασικοί κανόνες υγιεινής που έχουν να κάνουν με το καλό πλύσιμο των χεριών, την κάλυψη του στόματος και της μύτης από όσους βήχουν και την παραμονή στο σπίτι όσων νιώθουν κάποια αδιαθεσία ή βρίσκονται σε εμπύρετη κατάσταση, πόσο εύκολο είναι να μην ανησυχούμε δεδομένου του ότι το μέλλον για την εξέλιξη της νόσου κρίνεται αβέβαιο;

Ο ρόλος του φόβου
Ο φόβος συγκαταλέγεται μεταξύ των έξι πρωτογενών συναισθημάτων και είναι αυτός που βοήθησε τον πρωτόγονο άνθρωπο να επιβιώσει από τους κινδύνους, ώστε να μην αφανιστεί το ανθρώπινο είδος στο πέρασμα των αιώνων. Ο φόβος, δηλαδή, λειτουργεί προστατευτικά και ωθεί το άτομο σε μια κατάσταση “μάχης ή φυγής” σε περίπτωση που έρθει αντιμέτωπο με έναν κίνδυνο. Κατά τη βιολογική αυτή απάντηση του σώματος στο φόβο εκκρίνεται αδρεναλίνη ώστε να διασφαλιστεί το πως θα μπορέσουμε είτε να νικήσουμε, είτε να ξεφύγουμε από οποιαδήποτε απειλή.

Όμως, αυτό το σύστημα μπορεί να απαντά δυσανάλογα σε απειλές που δεν είναι πραγματικά τόσο σοβαρές ή άμεσες. Η ανησυχία για ένα πιθανό εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο, ακόμα και το άγχος για το Covid-19, μπορεί να ενεργοποιήσει την ανταπόκριση “μάχης ή φυγής”, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που απαιτείται δεν είναι ο επηρεασμός από το συναίσθημα και τον πανικό, αλλά μια μετρημένη προσέγγιση στηριγμένη στη λογική.

Προσπάθησε να ελέγξεις τις σκέψεις σου και να μετριάσεις το συναίσθημά σου!
-Το μυαλό φτιάχνει σενάρια. Κατά πόσο όμως αυτά είναι ρεαλιστικά; Ποια είναι τα αντικειμενικά δεδομένα που μπορούν να στηρίξουν πως αυτό το οποίο σκέφτομαι είναι αληθινό;

-Αναρωτήσου μήπως οδηγείσαι σε λάθος συμπεράσματα λόγω κάποιων γνωσιακών στρεβλώσεων. Οι άνθρωποι συχνά κάνουμε “λάθη” στη σκέψη, όπως για παράδειγμα το να δημιουργούμε μια πραγματικότητα βασισμένη στο συναίσθημα και όχι τη λογική (π.χ. άλλο το “Θα νοσήσω”, άλλο το “Έχω μια έντονη ανησυχία ότι θα νοσήσω”) ή το να προβαίνουμε με βεβαιότητα στην πρόβλεψη του μέλλοντος (π.χ. “Δεν θα γλιτώσω. Σίγουρα θα μολυνθώ”).

-Διαχειρίσου το στρες. Η καταστροφολογία αποτελεί μια λανθασμένη τακτική για να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις κρίσεως, όπου στην περίπτωση του Covid-19 καθιστά το ενδεχόμενο μόλυνσης πιο πιθανό από ότι είναι στην πραγματικότητα. Αναρωτήσου: “Ποιο είναι το χειρότερο που φαντάζομαι ότι θα μπορούσε να μου συμβεί;”, “Τι δεδομένα έχω που να στηρίζουν τους φόβους μου;”, “Πόσο βοηθάει να μένω για μεγάλο διάστημα υπό κατάσταση στρες;”.

-Θυμήσου ότι το παρατεταμένο στρες εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και καθιστά τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε κάθε μορφή μόλυνσης. Αντίστοιχα, λειτουργεί επιβαρυντικά στην περίπτωση της καλύτερης και ταχύτερης ανάρρωσης σε περίπτωση εκδήλωσης μιας νόσου. Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και στην περίπτωση του Covid-19.

-Μην ξεχνάς πως ο πανικός αποτελεί τον χειρότερο σύμβουλο. Σε περίπτωση που παρατηρούμε διαρκώς τον εαυτό μας για σωματικές ενδείξεις του Covid-19, όλο και κάτι θα εντοπίσουμε. Εκτός αυτού συμπτώματα όπως: βήχας, κοφτή αναπνοή, ταχυπαλμία ή βάρος στο στήθος μπορεί να οφείλονται σε αυξημένο στρες ή και σε άλλες αιτίες (π.χ. εποχιακές αλλεργίες). Σε κάθε περίπτωση βέβαια παρατηρούμε την εξέλιξη των συμπτωμάτων και συμβουλευόμαστε τηλεφωνικά τον οικογενειακό μας ιατρό.

-Παίρνω τα κατάλληλα μέτρα; Πολλές φορές το μυαλό δίνει περισσότερο βάρος σε αυτό το οποίο μπορεί να ανακαλέσει γρηγορότερα. Με τον καταιγισμό των ειδήσεων αναφορικά με τον νέο κορονοϊό, παρατηρούμε περισσότερα από αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, ακούμε και διαβάζουμε πιο πολλές πληροφορίες και τελικά φαίνεται να τις ερμηνεύουμε εστιάζοντας στην κινδυνολογία, υιοθετώντας ίσως και όχι τις καλύτερες πρακτικές.
Την επόμενη φορά που θα τρέξεις με δυο-δυο τα καρότσια για να ψωνίσεις, αναρωτήσου: “Πόσο εκθέτω τον εαυτό μου χωρίς λόγο;”, “Περνάω το σωστό μήνυμα για την αντιμετώπιση της νέας πανδημίας;”. Την επόμενη φορά που θα αγοράσεις μια ολόκληρη κούτα μάσκες χωρίς να ανήκεις σε ευπαθή ομάδα ή άτομο που νοσεί, αναρωτήσου: “Τελικά προστατεύομαι ή θέτω τόσο εμένα όσο και κάποιους άλλους σε μεγαλύτερο κίνδυνο;”

Είναι γεγονός πως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κρίση. Η πρόληψη, η υπεύθυνη δράση και η διατήρηση της ψυχραιμίας αποτελούν ευθύνη όλων μας.

Προφυλάξου αντί να ανησυχείς!

Ενημερώσου από έγκυρες πηγές αντί να κινδυνολογείς!

Δράσε θετικά αντί να παραδοθείς στο φόβο!