Αναβλητικότητα: Τι σε κάνει αναβλητική; Τι μπορείς να κάνεις για να το διορθώσεις;

Η αλήθεια είναι ότι η αναβλητικότητα είναι ένα θέμα που απασχολεί πολλές από εμάς. Γιατί είμαστε αναβλητικές αλήθεια; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το διορθώσουμε. Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους και οικογένειας) γράφει για την αναβλητικότητα και μας δίνει τις απαραίτητες συμβουλές.

Η αναβλητικότητα για κάποιους ανθρώπους είναι ένα μοτίβο και για κάποιους άλλους μπορεί να είναι μία στάση σε συγκεκριμένους τομείς ή σε περιστασιακές συνθήκες της ζωής τους.

Ως αναβλητικότητα ορίζεται η διαδικασία, όπου κάποιος δυσκολεύεται ή βρίσκει δικαιολογίες ώστε να αναβάλει κάτι σημαντικό για αργότερα, δίνοντας προτεραιότητα σε πιο ασήμαντα και ευχάριστα πράγματα.

Γιατί αναβάλλουμε;
Πολλοί υιοθετούν την άποψη ότι αποδίδουν καλύτερα κάτω από την πίεση του χρόνου, άλλοι αναβάλλουν υπερτιμώντας τις δυνατότητές τους: “Έχω χρόνο, θα το κάνω όταν έρθει η ώρα…» Άλλοι έχουν την πεποίθηση ότι δεν θα τα καταφέρουν, θα αποτύχουν, και αναβάλλουν τη δράση ώστε να μην έρθουν αντιμέτωποι με την απογοήτευση ή το αίσθημα της ματαίωσης και της αποτυχίας. Θα μπορούσαν δηλαδή να είναι αναβλητικοί λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης και αισθήματος ανικανότητας.
Επιπρόσθετα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι η αναβλητικότητα είναι παράγωγο του άγχους ή ότι το άγχος πυροδοτεί αναβλητικότητα. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: “αγχώνομαι αν θα τα καταφέρω με αποτέλεσμα να καθυστερώ τη δράση και να αυξάνεται ακόμη περισσότερο το άγχος”.
Σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε έλλειψη κινήτρου, σε τεμπελιά και αδράνεια που μπλοκάρουν τη δράση και θα μπορούσε να είναι και ένα στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου.
Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι η πεποίθηση του ατόμου ότι αυτό που θα κάνει πρέπει να είναι τέλειο. Η παγίδα της τελειομανίας είναι πολλές φορές ένας λόγος που κάποιος δυσκολεύεται να ξεκινήσει αυτό που θέλει να κάνει.
Τέλος, θα μπορούσε να είναι το σύμπτωμα σε κάποια υποβόσκουσα ή διαγνωσμένη διαταραχή, όπως κατάθλιψη, αγχώδης διαταραχές κ.λ.π.

Τις περισσότερες φορές η δυσκολία έγκειται στο να ξεκινήσουμε κάτι το οποίο έχουμε αναλάβει. Ο Vanden Heuvel αναφέρει ότι η αναβλητικότητα είναι ένα σύμπτωμα που προέρχεται από την Αρχή της Ευχαρίστησης. Αυτό είναι συναφές με τα παραπάνω, ότι δηλαδή προκειμένου να μην βιώσει κάποιος άγχος και να αποφύγει τα αρνητικά συναισθήματα, καθυστερεί συστηματικά την διεκπεραίωση αυτού που έχει αναλάβει. Επιπλέον, υπάρχει και η παράμετρος για πολλούς ότι το άγχος είναι ελεγχόμενο μέχρι που ο χρόνος της προθεσμίας μειώνεται και τότε αυξάνεται το άγχος στο ότι δεν προλαβαίνουμε. Πολλοί άνθρωποι έχουν μάθει να λειτουργούν κάτω από πίεση και θεωρούν ότι τότε γίνονται πιο παραγωγικοί και στοχευμένοι. Αξίζει όμως να βιώνουμε τόσο άγχος πριν τη δράση;

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αναβλητικότητα
-Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την επίγνωση αυτού που μας συμβαίνει. Εάν καταφέρουμε να ξεκαθαρίσουμε τον λόγο που καθυστερούμε να δράσουμε σε κάτι, ίσως μπορέσουμε να οργανώσουμε καλύτερα τη δουλειά μας και να γίνουμε πιο άμεσοι και αποτελεσματικοί.

-Υπάρχει κίνητρο σε αυτό που θέλουμε να διεκπεραιώσουμε; Δεσμευτήκαμε παρορμητικά, έγινε μία επιλογή από εμάς τους ίδιους ή μας επέβαλαν να κάνουμε κάτι (π.χ. είναι μία εργασιακή απαίτηση);

-Η αναβολή οφείλεται στο φόβο του αποτελέσματος; Έχουμε δηλαδή το άγχος της αποτυχίας; Υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες ή απροσδιόριστα δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι;

-Μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε αυτό που κάνουμε; Είμαστε στοχευμένες σε ένα πράγμα τη φορά ή χάνεται το μυαλό μας προσπαθώντας να κάνουμε πολλά πράγματα μαζί;

-Μήπως μερικές φορές αναβάλλουμε γιατί μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι με μία δυσάρεστη εξέλιξη; Για παράδειγμα μήπως νομίζουμε ότι με αυτόν τον τρόπο “ξορκίζουμε το κακό” (π.χ. δεν πάω για check up στο γιατρό γιατί φοβάμαι ότι θα διαγνώσει κάτι αρνητικό στην υγεία μου).

-Αρχικά είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η σχέση μας με τον χρόνο. Η καλή αίσθηση του χρόνου αποτελεί μία προϋπόθεση για να οργανώσουμε καλύτερα την καθημερινότητά μας αλλά και τις υποχρεώσεις μας. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο χρόνος σε υποχρεώσεις που πρέπει να γίνουν λειτουργία εις βάρος μας.

-Κάθε φορά που αναβάλλουμε κάτι η ερώτηση στον εαυτό μας είναι: “Τι με δυσκολεύει, τι με κάνει να καθυστερώ…” και άλλες τέτοιου είδους ερωτήσεις ώστε να έρθουμε σε επαφή με τη δυσκολία μας.

-Βάζουμε μικρούς, εφικτούς και ρεαλιστικούς στόχους. Κάθε φορά που καταφέρνουμε έναν μικρό στόχο είμαστε πιο κοντά στο τελικό αποτέλεσμα και αυτό λειτουργεί ενθαρρυντικά ώστε να μην αναβάλλουμε ή να μην παρατήσουμε αυτό που έχουμε ήδη ξεκινήσει.

-Έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι “ροκανίζοντας τον χρόνο” δεν κερδίζουμε κάτι, αντιθέτως επιβαρύνουμε τον εαυτό μας με άγχος και πίεση.

-Σκεφτόμαστε το αποτέλεσμα και εστιάζουμε στο αίσθημα της ικανοποίησης για το αποτέλεσμα, επιβραβεύοντας τον εαυτό μας.

Να θυμάσαι…
Η παρατεταμένη αναβλητικότητα μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην εργασία όσο και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Αφενός μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις και να δημιουργεί μία αίσθηση αφερεγγυότητας στους άλλους, αφετέρου πυροδοτεί άγχος και ενοχές στο άτομο που συνηθίζει να είναι αναβλητικό.