Απιστία: Το “γιατί” της αιτίας και το “πώς” της επόμενης μέρας

Να μην σου τύχει καλύτερα. Δύσκολο πρότζεκτ. Τι φταίει όμως και κάποιος οδηγείται στην απιστία και πως αντιμετωπίζουμε το μετά; Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας) γράφει για το πριν και το -όποιο- μετά της απιστίας. Ο λόγος σε εκείνη…

Διεθνώς ως απιστία ορίζεται η σεξουαλική ή συναισθηματική πράξη ενός ήδη δεσμευμένου ατόμου εκτός της αρχικής σχέσης, παραβιάζοντας την εμπιστοσύνη και τον κανόνα της αποκλειστικότητας. Στις μέρες μας ο ορισμός με την ανάπτυξη των social media και της τεχνολογίας επεκτείνεται και στην κρυφή δραστηριότητα σε ιστοσελίδες, πορνό, SMS σεξουαλικού περιεχομένου. Μοιάζει σαν να διευρίνεται ο όρος, σαν να αποκτά κι άλλες μορφές.

Δικαίως κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί είναι το ίδιο; Κάποιος δηλαδή που ενδίδει σεξουαλικά και μόνο στο τρίτο άτομο με κάποιον που επενδύει συναισθηματικά; Έχει το ίδιο κόστος τόσο σε επίπεδο σχέσης όσο και σε προσωπικό επίπεδο; Η εμπειρία μου στα τόσα χρόνια ως ψυχοθεραπεύτρια ζευγαριών, μου έχει αποδείξει ότι με όποιον τρόπο βρεθεί “ο άλλος” ανάμεσα στους δύο, η εμπιστοσύνη χάνεται. H κρίση στο ζευγάρι είναι αναπόφευκτη και η διαφορά έγκειται στον τρόπο αντιμετώπισης. Αν θα θελήσει το ζευγάρι να διαχειριστεί την κρίση ή να τελειώσει τη σχέση. Μπορώ ωστόσο να αναφέρω ότι ευκαιριακά, σεξουαλικά λειτουργεί περισσότερο ο άνδρας και συναισθηματικά επενδύει περισσότερο η γυναίκα στο τρίτο πρόσωπο, αυτό είναι κάτι σύνηθες αλλά φυσικά δεν είναι ο κανόνας.

Η απιστία στα ζευγάρια, είναι στην κορυφή της πυραμίδας στα αίτια των διαζυγίων αλλά και κοινωνικά θεωρείται η απόλυτα δικαιολογημένη έκβαση για την κατάληξη μίας σχέσης. Συχνά άλλωστε όταν ακούμε για διαζύγιο στη “διπλανή πόρτα” ρωτάμε αν υπάρχει τρίτο άτομο. Γιατί όσο και αν προοδεύουμε σαν κοινωνία, η μοιχεία ανέκαθεν είναι ταμπού. Φυσικά αξίζει να σημειωθεί ότι η κοινωνία είναι ιδιαιτέρως ελαστική για τον άνδρα που μπορεί να υποκύψει σεξουαλικά ή να διατηρήσει μία παράλληλη σχέση, σε αντίθεση με τη γυναίκα που παρόλο που πλέον είναι πιο ανεξάρτητη και δραστήρια επαγγελματικά και κοινωνικά στις περισσότερες περιπτώσεις κρίνεται πιο αυστηρά από ότι ο άνδρας.

Τί οδηγεί όμως ένα άτομο στην απιστία, στην παράλληλη σχέση;
Οι ειδικοί συνήθως λέμε ότι σε μία κρίση ποτέ δεν φταίει ο ένας μέσα στη σχέση, ωστόσο τα ποσοστά διαφέρουν. Πολλές φορές αυτό το τρίτο άτομο λειτουργεί ως διέξοδος σε μία σχέση που βρίσκεται σε τέλμα, σε μία σχέση που δεν υπάρχει επικοινωνία, σεξουαλική ζωή, οι σύντροφοι είναι αποξενωμένοι, υπάρχει ένα απέραντο συναισθηματικό κενό, μοναξιά, θυμός, απογοήτευση και ό,τι άλλο μπορεί να συνεπάγεται την ουσιαστική απομάκρυνση των συντρόφων.

Υπάρχουν όμως κι άλλες περιπτώσεις που μοιάζει να έρχεται μία καταιγίδα σε σχέσεις που θεωρούνται πετυχημένες και υγιείς. Τί μπορεί να φταίει τότε; Ίσως είναι μία προσωπική ανάγκη για επιβεβαίωση, μία προσωπική επανάσταση που μπορεί να γίνει λίγο ετεροχρονισμένα… ένα άτομο που “σπάει” το καλούπι του καλού παιδιού, μία στιγμή αδυναμίας που πήρε έκταση, μία παρόρμηση κι ένα ρίσκο για κάτι διαφορετικό. Για κάτι απαγορευμένο, που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί και σου αυξάνει την επιθυμία -πάμε αντίθετα στα πρέπει και αυτό δημιουργεί εξ ορισμού μία διέγερση.

Υπαρξιακές αναζητήσεις; Ο φόβος του θανάτου που μπορεί να σε κάνει να τρέχεις στο χρόνο αναζητώντας να βιώσεις κι άλλα, να δοκιμάσεις, να πειραματιστείς με το νου και το σώμα. Με λίγα λόγια προσωπικά κενά και ανασφάλειες που μπορεί να κουβαλάει το άτομο από μικρότερες ηλικίες, από παιδικά βιώματα, από ανολοκλήρωτες υποθέσεις από το παρελθόν. Δεν είναι πάντα λοιπόν τα κενά της σχέσης που μπορεί να “αφήνουν την πόρτα ανοιχτή” για τον τρίτο άνθρωπο, είναι και τα προσωπικά κενά που κάποια στιγμή μπορεί να νιώσει την ανάγκη κάποιος να τα συμπληρώσει με αυτόν τον τρόπο.

Μετά την αποκάλυψη τί;
Για τον περίγυρο της σχέσης υπάρχει πάντα το “θύμα”, ο/η προδομένη σύντροφος και ο “θύτης”, ο /η άπιστη. Ναι σίγουρα έτσι φαίνεται. Δεν είναι όμως πάντα έτσι. Δουλεύοντας με ζευγάρια έχω δει πολλές αντιδράσεις.

Απατημένους συντρόφους να έρχονται με θυμό, απογοήτευση, κατάρρευση, ενοχή, κλονισμένοι από το συμβάν που ουσιαστικά είναι τραύμα και συχνά έχει τα συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής: άγχος, κατάθλιψη, εφιάλτες, διαταραχές ύπνου, επιθετικότητα, αυτοτραυματισμοί, κλπ. Άτομα που νομίζουν ότι τα έχασαν όλα και καταρρέουν. Έχω δει άπιστους συντρόφους που συνεχίζουν να είναι θυμωμένοι και να δικαιολογούν τον εαυτό τους για την παράλληλη σχέση, να μην παίρνουν την ευθύνη για ό,τι έγινε, άλλοι πάλι να είναι ενοχοποιημένοι, να παρακαλούν για μία δεύτερη ευκαιρία, να αναγνωρίζουν τα λάθη τους και να αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη για την κρίση που δημιουργήθηκε στη σχέση. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Πόσο εφικτό είναι να μηδενίσεις και να προχωρήσεις από εκεί που σταμάτησε η σχέση πριν την αποκάλυψη;
Σίγουρα, δεν μπορεί να είναι ξανα ίδια η σχέση. Σίγουρα δεν συνεχίζεις από εκεί που σταμάτησες και σίγουρα δεν είναι εύκολο. Έχεις να αντιμετωπίσεις την καινούρια κατάσταση, μαζεύοντας τα κομμάτια σου. Είσαι εσύ και η σύγκρουση με τον εαυτό σου, είναι αυτό το καινούριο δεδομένο που βλέπεις στον άνθρωπό σου, είναι ο κλονισμός των αξιών και των πεποιθήσεών σου, είναι η οικογένειά σου και ο κοινωνικός περίγυρος, η ντροπή που νιώθεις στα μάτια τους, η σκέψη ότι τους απογοητεύεις που δεν χωρίζεις κάτω από αυτές τις συνθήκες, γιατί κοινωνικά αυτό είναι το αναμενόμενο, ειδικά σε ανθρώπους που είναι επαγγελματικά όχι μόνο δραστήριοι αλλά και πετυχημένοι.

Μπορείς όμως να προχωρήσεις με τον άνθρωπο που έχεις επενδύσει και μετά την απιστία
Γιατί η απιστία μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος της σχέσης αλλά μπορεί να γίνει και η αφετηρία για να χτίσεις την ήδη υπάρχουσα σχέση σε καινούρια βάση, με καλύτερα θεμέλια. Πολλά ζευγάρια παραμένουν μαζί απλά επιβιώνοντας, άλλα θα επιλέξουν να χωρίσουν γιατί απλά η απιστία ήρθε να αποσαφηνίσει την ήδη τελειωμένη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους, αλλά ζευγάρια όμως θα ωφεληθούν από την κρίση αυτή και θα την μετατρέψουν σε ευκαιρία.

Το ρήγμα είναι σίγουρα μεγάλο. Θέλει χρόνο και πολύ δουλειά και από τους δύο. Δεν θέλει ακαμψία, θέλει επικοινωνία, ειλικρινή διάλογο, φροντίδα, φαντασία, ενέργεια, συναισθηματικό πάρε δώσε, διεκδίκηση. Χρειάζεται να δώσεις το χώρο και το χρόνο για να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο, και το σημαντικότερο είναι να αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί, να μην παραμένει στάσιμος στις ταμπέλες θύμα – θύτης. Δεν είναι αλάθητος κανείς και όσο ισορροπημένη και να φαινόταν η σχέση, σίγουρα θα υπήρχαν τρωτά σημεία που δίνεται η ευκαιρία να βελτιωθούν. Ζευγάρια που δεν συγκρούονται δεν σημαίνει ότι ζουν την ονειρεμένη σχέση, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι αυτό υγιές. Η σύγκρουση είναι ένα υγιές κομμάτι της σχέσης: δύο διαφορετικοί άνθρωποι, δύο διαφορετικά συστήματα, είναι αδύνατον να μην συγκρουστούν, να μην επικοινωνούν τη διαφορετικότητά τους. Πώς αλλιώς μπορεί να γνωρίσει ο ένας τον άλλο;

Η αναδόμηση
Στην αναδόμηση της σχέσης χρειάζεται αρχικά αυτός ο τρίτος άνθρωπος να φύγει οριστικά από τη ζωή του ζευγαριού. Να υπάρξει μία μεταμέλεια, μία πραγματική συγγνώμη, να μιλήσουν για τα κίνητρα που οδήγησαν στον τρίτο άνθρωπο, να έχει μία ουσιαστική δέσμευση απέναντι στη σχέση και στην προστασία της, να βοηθήσει δηλαδή το πληγωμένο σύντροφο να απεγκλωβιστεί από τις εμμονές του και να αρχίσει να ξαναχτίζει την εμπιστοσύνη με τον σύντροφό του.

Επιπλέον ο “προδομένος” σύντροφος χρειάζεται να προσπαθήσει να ανακτήσει την αυτοεκτίμησή του, να κάνει πράγματα για τον εαυτό του, να βγαίνει με φίλους, να έχει δραστηριότητες και το σημαντικότερο να μην αναλώνεται σε λεπτομερείς ερωτήσεις για την περιγραφή και τις πληροφορίες που αφορούν στην εξωσυζυγική σχέση και που ουσιαστικά είναι σίγουρο ότι θα τον κρατούν πληγωμένο και σε διαδικασία πάντα σύγκρισης με το άλλο άτομο.

Όταν το ζευγάρι αποφασίσει να δώσει την ευκαιρία στη σχέση του χρειάζεται αμφότεροι να κινηθούν εστιάζοντας στη δική τους σχέση και τις ανάγκες της και να μην γίνει η απιστία η σκιά του παρελθόντος που θα τους κυνηγά συνεχώς.

Είτε χωρίσεις είτε αποφασίσεις να ξαναχτίσεις, η απιστία είναι μία συνθήκη που φτάνει τη σχέση στα όρια. Η σχέση ποτέ ξανά δεν θα είναι ίδια. Εσύ δεν θα είσαι ποτέ ξανά ίδιος μέσα στη σχέση.