Καλή μνήμη: Το ήξερες πως επηρεάζεται από την ψυχολογία μας;

Η μνήμη είναι σαν ένας καθρέφτης που αντικατοπτρίζει τη ζωή μας, ωστόσο για κάποιους αυτός ο καθρέφτης μπορεί να είναι θολός και γεμάτος κενά. Για άλλους, είναι τόσο καθαρός που μπορεί να δει κανείς και την παραμικρή λεπτομέρεια από τα χρόνια που πέρασαν. Όμως αυτή η διαφορά στη μνήμη είναι τελικά ευλογία ή κατάρα;

Στην εγκληματολογία μαθαίνει κανείς πως όταν εξετάζονται διαφορετικοί αυτόπτες μάρτυρες που έχουν δει ακριβώς το ίδιο περιστατικό, ο κάθε ένας θυμάται διαφορετικές λεπτομέρειες, και αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Όπως φαίνεται και από μελέτες που έχουν γίνει, το συναίσθημα και η ψυχολογία επηρεάζουν σημαντικά τις αναμνήσεις μας.

Για παράδειγμα, η μνήμη της φίλης μου είναι σαν μια καλά οργανωμένη βιβλιοθήκη. Θυμάται τα πάντα, από το τι φάγαμε σε ένα τυχαίο δείπνο πριν δέκα χρόνια μέχρι τις μικρές λεπτομέρειες από τις παιδικές μας εκδρομές. Κάθε φορά που τη ρωτάω για κάτι που έγινε παλιά, είναι σα να ανοίγω φωτογραφικό άλμπουμ! Ωστόσο συχνά δε θυμάται τι έκανε το Σαββατοκύριακο που πέρασε ή που έχει αφήσει τη τσάντα της. Εγώ, από την άλλη, θυμάμαι ελάχιστα από προηγούμενα χρόνια και κυρίως εκείνα τα γεγονότα που ήταν τόσο έντονα που εντυπώθηκαν βαθιά μέσα μου. Όλα τα άλλα μοιάζουν να χάνονται στην ομίχλη. Σαν να έχω μόνο μια χούφτα αναμνήσεων που τις επαναλαμβάνω συνέχεια, για να μην ξεχαστούν κι αυτές.

Αυτή η διαφορά στη μνήμη μας επηρεάζει με τρόπους που ίσως δεν φανταζόμαστε. Η φίλη μου μπορεί να βουλιάζει σε μια θάλασσα αναμνήσεων όταν κάτι δυσάρεστο συμβαίνει, ενώ εγώ, με την περιορισμένη μου μνήμη, προχωράω πιο εύκολα. Δεν με βαραίνουν οι παλιές θλίψεις ή τα λάθη, γιατί απλά δεν τα θυμάμαι με λεπτομέρειες. Ίσως υποσυνείδητα προστατεύομαι από τις αναμνήσεις μου. Αλλά αυτό σημαίνει ταυτόχρονα πως ξεχνάω και όμορφες στιγμές που έχω ζήσει.

Όταν ρώτησα μια ψυχολόγο γιατί συμβαίνει αυτό μου εξήγησε πως ο εγκέφαλος και ιδίως το κομμάτι που αφορά τη μνήμη, επηρεάζεται έντονα από τα συναισθήματα, και πως το στρες είναι πολλές φορές η αιτία που έχουμε κακή μνήμη. Για παράδειγμα, άνθρωποι που έχουν βιώσει τραγικά γεγονότα, πολλές φορές δεν μπορούν να θυμηθούν λεπτομέρειες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ο εγκέφαλος τα έχει διαγράψει εντελώς.

Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτούς που θυμούνται και αυτούς που ξεχνούν. Η πρώτη κατηγορία ζει τις αναμνήσεις, οι οποίες συχνά τους δίνουν δύναμη αλλά μπορεί και να τους πληγώνουν. Αντίθετα, οι άλλοι μπορεί να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο, αλλά μερικές φορές νιώθουν να τους λείπει κάτι – μια πιο σταθερή σύνδεση με το παρελθόν τους.

Ωστόσο, το αν έχεις ή όχι καλή μνήμη δεν είναι θέμα καλού ή κακού. Είναι απλώς ένας διαφορετικός τρόπος να ζεις. Εκείνοι που θυμούνται κουβαλούν μαζί τους την ιστορία τους, ενώ όσοι ξεχνούν απαλλαγμένοι από το βάρος του παρελθόντος, έτοιμοι να γεμίσουν τις σελίδες του μέλλοντος με νέες εμπειρίες. Και ίσως, στο τέλος, αυτό που έχει σημασία δεν είναι πόσο καλά θυμάσαι το παρελθόν, αλλά πώς επιλέγεις να ζήσεις το παρόν.

Φωτογραφίες: iStock