Κρίσεις πανικού: Τι πρέπει να κάνεις για να τις αντιμετωπίσεις

Κρίσεις πανικού. Τις ακούμε όλο και συχνότερα. Μπαίνουν απρόσκλητες στη ζωή μας και μας ταλαιπωρούν χτυπώντας ένα προσωπικό καμπανάκι ότι κάτι μας στρεσάρει ιδιαιτέρως. Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο, την οποία όλοι διανύουμε, η Μαρούσα Πολυκανδριώτη, Συστημική – Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια, γράφει για τις κρίσεις πανικού. Τι είναι, τί μπορείς να κάνεις αν σου συμβεί και ποια είναι τελικά η λύση; Ο λόγος στην ειδικό…

Η κρίση πανικού είναι ένα από τα συχνότερα και σημαντικότερα θέματα που επιβαρύνουν ψυχικά τον άνθρωπο και αποτελεί έναν από τους συνηθέστερους λόγους για τους οποίους κάποιος απευθύνεται σε έναν ψυχοθεραπευτή. Το άτομο που βιώνει την κρίση πανικού υποφέρει από έντονα και επώδυνα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Οι κρίσεις αυτές συνήθως εμφανίζονται ή εντείνονται σε περιόδους μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης (δύσκολες κοινωνικές συνθήκες όπως η τρέχουσα πανδημία, θέματα υγείας, γάμος, γέννηση παιδιού, διαζύγιο, μετακόμιση, αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, ανεργία κ.ά.). Σε κάποιες περιπτώσεις αρκεί μία “άσχημη” στιγμή μέσα στην ημέρα για να πυροδοτήσει μια κρίση πανικού. Σε άλλες στιγμές μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά σε στιγμές ξεκούρασης, χαλάρωσης ή και στον ύπνο. Με αυτόν τον τρόπο το σώμα ξεσπάει και αποβάλει την ένταση που είχε συσσωρεύσει.

Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα που αναφέρονται συχνότερα είναι: ιδρώτας, αίσθηση πίεσης ή και πόνος στο στήθος, ταχυκαρδία, ταχύπνοια ή βραδύπνοια, τρέμουλο, ξηροστομία, ρίγη, έξαψη, ναυτία, πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, ζαλάδα ή και θολούρα, μούδιασμα, τάση για λιποθυμία, αίσθηση απώλειας ελέγχου του σώματος, φόβος του θανάτου, αίσθηση απώλειας της επαφής με το περιβάλλον (σύμφωνα με τη βιβλιογραφία θα πρέπει να καλύπτονται τέσσερα από τα παραπάνω για να διαγνωσθεί η κρίση πανικού).

Σκέψεις που περιλαμβάνει μια κρίση πανικού
Τα συμπτώματα συνοδεύονται από σκέψεις όπως: “θα τρελαθώ”, “θα χάσω το μυαλό μου”, “δεν θα μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου”, “θα πεθάνω” ή “θα πάθει κακό ένας δικός μου άνθρωπος”, “θα ντροπιαστώ”… Ταυτόχρονα το άτομο κατακλύζεται από πολύ έντονο φόβο και τρόμο και αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ξεφύγει.

Τα συναισθήματα
Το άτομο βιώνει μόνιμα ή περιστασιακά στη ζωή του μια αίσθηση “ασφυξίας”, ότι δεν μπορεί να “αναπνεύσει εσωτερικά”, δεν έχει τον χώρο που χρειάζεται για να “υπάρχει”, έτσι όπως επιθυμεί.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΠΑΝΙΚΟΥ;
Ιατρικός έλεγχος
Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού συχνά μοιάζουν με σωματικών ασθενειών όπως το έμφραγμα, το εγκεφαλικό, καρδιολογικά προβλήματα, θυροειδής, κ.ά. Είναι σημαντικό να προβείς σε ιατρικό έλεγχο ώστε να αποκλείσεις τον οργανικό παράγοντα και να έχεις γνώση για την κατάστασης της σωματικής σου υγείας.

Ενημέρωση – κατανόηση
Είναι βοηθητικό να γνωρίζεις ότι τα συμπτώματα που έχεις κατά τη διάρκεια της κρίσης πανικού δεν είναι απειλητικά για τη σωματική σου υγεία (παρόλο που μπορεί να τα βιώνεις έτσι) και είναι απόρροια της κρίσης. Την ώρα που βιώνεις την κρίση πανικού μπορείς να καθησυχάσεις τον εαυτό σου λέγοντας:

-Αυτό που βιώνω είναι κρίση πανικού, δεν θα πάθω τίποτα, δεν κινδυνεύω, δεν θα πεθάνω, δεν θα τρελαθώ, δεν θα γίνω ρεζίλι. Έχει αρχή, μέση και τέλος, θα τελειώσει.

-Εάν βρίσκεσαι κάπου με πολύ κόσμο μπορείς να βρεις έναν χώρο, ώστε να μείνεις για λίγο μόνος σου και να έρθεις σε επαφή με τον εαυτό σου.

-Επίσης, εάν είσαι μαζί με κάποιο άτομο που εμπιστεύεσαι μπορείς να το ενημερώσεις για αυτό που σου συμβαίνει και να του ζητήσεις να είναι δίπλα σου.

Κρίση πανικού και αναπνοή
Τοποθέτησε τα χέρια σου στο πρόσωπό σου καλύπτοντας το στόμα και τη μύτη και ανέπνευσε ήρεμα από τη μύτη. Μέσα από την αναπνοή αποφορτίζεται η ένταση και δίνεται στο σώμα και στο νου ένα μήνυμα ηρεμίας και καθησυχασμού.

Αυτοφροντίδα
Φρόντιζε την καθημερινότητά σου ώστε να περιλαμβάνει δραστηριότητες που σε ευχαριστούν και φροντίζουν την ψυχή και το σώμα σου. Οφείλουμε στον εαυτό μας να έχουμε ένα περιεχόμενο ζωής μέσα στο οποίο να υπάρχουν στιγμές χαλάρωσης, χαράς, σύνδεσης με τον εαυτό. Όταν το χάνουμε όλο αυτό χτίζουμε ένα πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια μίας κρίσης.

Αντίσταση στην αποφυγή
Το άτομο που έχει αντιμετωπίσει μία σειρά από κρίσεις πανικού θέλοντας να προστατέψει τον εαυτό του από το να μην το βιώσει ξανά, μπορεί να υιοθετεί συγκεκριμένες συμπεριφορές “ασφάλειας”. Για παράδειγμα αποφεύγει την επίσκεψη σε μέρη όπου εμφανίστηκε η κρίση πανικού, αναζητά διαβεβαιώσεις από δικούς του ανθρώπους ή επαγγελματίες υγείας ότι δεν θα ξανασυμβεί, αναπτύσσει εξάρτηση από αντικείμενα που τον κάνουν να νιώθει ασφάλεια, ακολουθεί συγκεκριμένες πρακτικές για την διεκπεραίωση αναγκαίων εργασιών.
Οι στρατηγικές αυτές προσφέρουν ανακούφιση βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα όμως συντελούν στην διαιώνιση του προβλήματος. Αυτό συμβαίνει επειδή ο άνθρωπος προσαρμόζοντας τη ζωή του στην αποφυγή των ερεθισμάτων που οδηγούν στις κρίσεις πανικού δημιουργεί για τον ίδιο, χωρίς να το συνειδητοποιεί, μία νοητική και πολλές φορές πρακτική φυλακή. Έτσι καταλήγει να ελέγχεται από τον φόβο του κάτι το οποίο τον οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο διατήρησης της αρνητικής κατάστασης. Ξεκίνα να παρατηρείς και να αντιστέκεσαι στην υλοποίηση των αποφυγών που σε κρατούν εγκλωβισμένο σε αυτόν τον φαύλο κύκλο.

Κρίση πανικού και φαρμακευτική αγωγή
Εάν νιώθεις ότι η συμπτωματολογία είναι πολύ έντονη και επηρεάζει τη λειτουργικότητα και την καθημερινότητά σου είναι βοηθητικό να λάβεις την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ώστε να επιτευχθεί η ύφεση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να δουλέψεις μέσα από την ψυχοθεραπεία τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση της κρίσης πανικού.

Πώς μπορεί η συστημική υπαρξιακή ψυχοθεραπεία να σε βοηθήσει;
Η λέξη “κλειδί” στην αντιμετώπιση και εντέλει ίαση της κρίσης πανικού είναι η επιθυμία. Μέσα στο γραφείο του θεραπευτή, δίνεται στο άτομο ο απαραίτητος χώρος και χρόνος ώστε να έρθει σε επαφή με όλες τις πλευρές του εαυτού του και να ακουστούν καταπιεσμένες ανάγκες που δεν είχε επιτρέψει την έκφρασή τους. Ερχόμενος σε επαφή με την προσωπική του αλήθεια παύει να συντηρεί καταστάσεις καταπίεσης αυτών των επιθυμιών και μέσα από μια καθαρή ματιά αποφασίζει πλέον ποιες είναι εκείνες που θέλει πραγματικά να τους δώσει υπόσταση και ποιες να αφήσει.
Είναι σημαντικό μέσα από αυτήν τη διεργασία να διαβάσει το σύμπτωμα (δηλαδή την κρίση πανικού), όχι καταγράφοντας τον εαυτό του ως προβληματικό, αλλά ως μια πληροφορία ενός παραμελημένου του κομματιού που ζητά την προσοχή που δικαιούται για να μπορέσει και αυτό να εξωτερικευτεί, να εκφραστεί. Μέσα από το δρόμο της αυτογνωσίας το άτομο συνδέεται με τον αληθινό του εαυτό και υπερασπίζεται την επιθυμία του για ζωή ισορροπώντας τα πρέπει με τα θέλω.