Όταν τα μάτια τα λένε όλα – Γιατί είναι τόσο σημαντική η οπτική επαφή σύμφωνα με τους ειδικούς

Η στιγμή που οι ματιές δύο ανθρώπων συναντιούνται σε ένα δωμάτιο γεμάτο κόσμο αποτελεί υλικό για κάποιες από τις πιο έντονες και ρομαντικές σκηνές του παγκόσμιου σινεμά. Ωστόσο, η δυναμική που μπορεί να γεννηθεί ανάμεσα σε δύο άτομα των οποίων τα βλέμματα τυχαία συναντήθηκαν μέσα σε ένα μεγάλο πλήθος δεν είναι απλώς ένα fictional δημιούργημα της κινηματογραφικής τέχνης ή της πεζογραφίας. Πρόκειται για κάτι απόλυτα αληθινό, για μία μοναδική ανθρώπινη ικανότητα που διαθέτουμε όλοι, το να συνδεθούμε βαθιά με ένα βλέμμα με κάποιον που μέχρι πριν από λίγη ώρα μας ήταν εντελώς άγνωστος. Ξαφνικά όλα όσα υπάρχουν γύρω μας μοιάζουν λες και ξεθωριάζουν και εμείς παραμένουμε ακίνητοι, με το βλέμμα μας σταθερά κολλημένο πάνω στον άλλον άνθρωπο, απόλυτα σίγουροι πως κι εκείνος κοιτάζει εμάς και μόνο εμάς.

Φυσικά, η στενή οπτική επαφή, αυτό που οι Άγγλοι ονομάζουν «locked eyes», δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις της ζωής μας τόσο ευχάριστη και ειδυλλιακή. Όμως, σε οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν δημιουργηθεί παραμένει εξίσου σημαντική για τους περισσότερους από εμάς, αφού την αποζητούμε ακόμα και σαν βασική ένδειξη ενδιαφέροντος από τους άλλους.

Ένα βλέμμα μπορεί να το αλλάξει όλα

Όταν σε κοιτώ στα μάτια…

Σε έρευνα που έλαβε χώρα τον τελευταία χρόνο στη Ιαπωνία οι επιστήμονες έδειξαν στους εθελοντές ένα βίντεο στο οποίο ένας τελείως άγνωστος άνθρωπος εμφανιζόταν να κοιτάζει το κοινό ευθεία στα μάτια. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν πως κατά τη διάρκεια της προβολής του συγκεκριμένου βίντεο οι εθελοντές έδειξαν αδυναμία να απαντήσουν σε πολύ απλές ερωτήσεις της καθημερινότητας. Ερωτήσεις όπως η εξής: «Τι μπορούμε να κάνουμε με ένα ποτήρι γάλα;». Ήταν σαν η έντονη οπτική επαφή με ένα άτομο, ακόμα και με κάποιον που δεν γνώριζαν καν, να τους απoσυντόνισε τόσο πολύ που μπλόκαρε ακόμα και την πιο απλή κοινωνική τους γνώση.

Μία ματιά, χίλιες λέξεις

Αντίστοιχες έρευνες έδειξαν πως η άμεση οπτική επαφή με τους άλλους μπορεί να επηρεάσει ακόμα και την εργασιακή μας μνήμη, τη φαντασία μας, τον έλεγχο των πράξεων και των λόγων μας. Σίγουρα, άλλωστε, θα έχει τύχει και σε εσάς να «αναγκαστείτε» να στρέψετε το βλέμμα σας προς κάποια άλλη κατεύθυνση προκειμένου να ολοκληρώσετε τη σκέψη σας όταν μιλάτε, Μάλιστα, αρκετοί παιδοψυχολόγοι προτείνουν σε γονείς να κοιτάζουν από την άλλη κατεύθυνση προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά τους να απαντήσουν σε κάποιες ερωτήσεις που τους θέτουν.

Το πιο μαγικό, όμως, ταλέντο της έντονης και σταθερής οπτικής επαφής με έναν άλλο άτομο είναι το ότι μπορεί να διαμορφώσει εντελώς διαφορετικά την εικόνα που έχει ο άλλος για εμάς. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι έχουμε τη τάση να θεωρούμε όσους διαθέτουν την ικανότητα να διατηρήσουν σταθερή τη οπτική τους επαφή ως πιο έξυπνους, πιο ειλικρινείς και πιο ευσυνείδητους.

Ναι, αλλά μην το παρακάνετε

Από την άλλη, η υπερβολική οπτική επαφή μπορεί να έχει και το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, αφού αν το παρακάνουμε ο συνομιλητής μας δεν αποκλείεται να νιώσει άβολα, ακόμα και πολύ δυσάρεστα. Κάπως έτσι, οι ειδικοί έχουν προσπαθήσει να καθορίσουν την προτιμώμενη διάρκεια της οπτικής επαφής, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι, κατά μέσο όρο, τρία δευτερόλεπτα αρκούν.

Στο ερωτικό κομμάτι, τώρα, η δύναμη του αμοιβαίου βλέμματος φαίνεται πως είναι απλά ακαταμάχητη. Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για ένα συναρπαστικό εγκεφαλικό φαινόμενο το οποίο έχει να κάνει με την ικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να ερμηνεύει εκείνους που μας κοιτούν για περισσότερη ώρα μέσα στα μάτια ως «όμοιους» με εμάς και «ταιριαστούς». Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα είδος «μερικής συγχώνευσης» με το άλλο πρόσωπο, η οποία μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως εμείς και εκείνος που υπάρχει απέναντι μας μοιραζόμαστε κάτι ξεχωριστό. Υπάρχει τίποτα πιο ρομαντικό από αυτό, αλλά και πιο ουτοπικό την ίδια ακριβώς στιγμή;

Φυσικά, όλα αυτά επεκτείνονται ακόμα και στη σχέση μας με τον σύντροφό μας, αφού έχει αποδειχθεί πως η οπτική επαφή ανάμεσα σε δύο εραστές είναι ο τρόπος για να γεννηθεί μία φοβερή χημική ένωση, που συγχρονίζει τα συναισθήματα των δύο ατόμων.

Τα πράγματα είναι απλά: τα μάτια είναι το μοναδικό μέρος του εγκεφάλου μας που είναι πλήρως εκτεθειμένο στους υπόλοιπο κόσμο. Κοιτώντας μέσα στο βλέμμα κάποιου είναι σαν να κοιτάμε μέσα στο μυαλό του, ένας ασυναγώνιστος τρόπος για να γεννηθεί σε πολύ λίγο χρόνο μία πρωτόγνωρη οικειότητα. Μάλιστα, οι επιστήμονες να προκαλούν να χαμηλώσουμε τα φώτα και να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε το βλέμμα μας πάνω στο βλέμμα κάποιου αλλού για 10 λεπτά χωρίς διακοπή. Τότε, υποστηρίζουν πως θα διαπιστώσουμε πως αρχίζουν να συμβαίνουν αληθινά περίεργα πράγματα, ίσως πιο περίεργα από ό,τι έχουμε ζήσει ποτέ στο παρελθόν.

Κεντρική φωτογραφία και φωτογραφίες άρθρου: iStock