Ψωνίζεις για να σταματήσεις να αγχώνεσαι ή τελικά αγχώνεσαι περισσότερο όταν ψωνίζεις;

Δεν θα μπορείς να ανταπεξέλθεις στα έξοδα του σπιτιού σου. Ξόδεψες πάρα πολλά σε delivery χθες το βράδυ. Η αύξηση που περίμενες αυτό το μήνα δεν θα γίνει ποτέ. Ο λογαριασμός του ρεύματος έχει εκτοξευθεί. Και μόλις είδες το υπόλοιπο του λογαριασμού σου. Μήπως αγχώθηκες;

Καλώς ήλθες στην εποχή των «καταστροφικών δαπανών», ένας όρος που γεννήθηκε από τον συνδυασμό της ανθρώπινης φοβίας πως ήρθε το τέλος- απόηχος της πανδημίας και όλων των άλλων δεινών- και αγοράς πραγμάτων από το διαδίκτυο.

Αυτή η κατάσταση σου είναι πιθανόν πολύ οικεία. Το άγχος του περιβάλλοντος (οι ειδήσεις, οι ειδοποιήσεις στο τηλέφωνο σου), σε συνδυασμό με πιο πιεστικές καταστάσεις (χρήματα, δουλειά, αυτό το αμήχανο μήνυμα που μόλις σου έστειλε ο φίλος σου) και ο συνεχής πειρασμός να αγοράσεις αυτό που εκείνη τη στιγμή νομίζεις ότι θέλεις, δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για την υπερκατανάλωση υπό την επήρεια στρες ή αλλιώς stress shopping. Κάτι που, φυσικά, επιδεινώνει τις οικονομικές πιέσεις που σε οδήγησαν να αποχωριστείς το κινητό σου εξαρχής. Ξεπλύνετε, επαναλάβετε!

Μια έρευνα που διεξήχθη πέρυσι διαπίστωσε πως τα έξοδα που ήταν συνέπεια του άγχους φάνηκε να συσχετίζονται με ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομία, ενώ οι νεότερες γενιές (35% των Gen Z και το 43% των millennials) ήταν πιο πιθανό να κάνουν παρορμητικές αγορές όταν ένιωθαν στρεσαρισμένοι. Εδώ λοιπόν αναρωτιέται κανείς, νιώθουμε στρες επειδή ξοδεύουμε ή ξοδεύουμε επειδή αισθανόμαστε στρες;

Ο «ένοχος» δεν έχει έλλειψη θέλησης ούτε πρόβλημα εθισμού, απλά τα ψώνια είναι ένας πολύ βολικός, άμεσος και αποτελεσματικός τρόπος για να νιώσει καλύτερα. Σου δίνει την ψευδαίσθηση του ελέγχου, προσωρινά τουλάχιστον, την στιγμή που τα πάντα γύρω σου φαίνεται να καταρρέουν και εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για αυτό.

Σύμφωνα με ειδικούς ψυχοθεραπευτές, οι περισσότεροι πάσχουμε από χρόνιο στρες, κάτι που φαίνεται πως θα κληρονομήσουν και οι επόμενες γενιές του δυτικού τουλάχιστον κόσμου. Όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει σήματα κινδύνου αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται πως δεν μπορεί να αντιδράσει (fight or flight mode), βρίσκει αυτόματες εναλλακτικές.

Ποιος είναι όμως ο τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτές τις παρορμήσεις; Ψυχολόγοι λένε πως οι λύσεις βρίσκονται σε απλά πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε πως έχουμε τον έλεγχο μιας κατάστασης, όπως για παράδειγμα το να τακτοποιήσεις το γραφείο σου, το να απλώσεις τα ρούχα ή το να κάνεις τις δουλειές του σπιτιού. Όσο αφορά αυτές καθαυτές τις αγορές, η συμβουλή είναι να κάνεις μια λίστα 10 λόγων για τους οποίους θέλεις να αγοράσεις κάτι πριν πατήσεις το click.

Μια έρευνα έδειξε πως οι περισσότεροι σταματούσαν στον 5ο λόγο, καθώς δεν μπορούσαν να σκεφτούν κάτι άλλο, ενώ εν τω μεταξύ είχε περάσει η στιγμή της παρόρμησης και η επιθυμία είχε ήδη καταλαγιάσει. Το συμπέρασμα είναι πως ενώ το καθημερινό άγχος δεν θα φύγει σύντομα από τη ζωή μας, βάζοντας στόχους και κάνοντας μικρές ασκήσεις αυτοσυγκράτησης και ηρεμίας, ίσως τελικά όλα να πάνε καλά!

Φωτογραφίες: iStock