Τι είναι το άγχος υψηλής λειτουργικότητας;

Η ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα γράφει για έναν “νέο” τύπο άγχους που δείχνει να έχει μπει στη ζωή μας…

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν πως όταν ένας άνθρωπος είναι αγχωμένος δεν μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα, είναι ανήσυχος, “φυσάει και ξεφυσάει” και γενικότερα δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα λειτουργικός. Και όμως, υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να είναι αγχωμένοι και να αποδίδουν καλά σχεδόν στα πάντα στην καθημερινότητά τους, μέσα τους όμως να νιώθουν τα τυπικά αγχώδη συμπτώματα. Μιλάμε για το άγχος υψηλής λειτουργικότητας.

Τι είναι το άγχος υψηλής λειτουργικότητας;
Είναι αλήθεια πως δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένο, καθώς δεν υπάρχει στα ψυχιατρικά διαγνωστικά εγχειρίδια ως διαταραχή. Γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη περεταίρω έρευνας ώστε να μάθουμε ακόμα περισσότερα για αυτό. Βέβαια, οι αγχώδεις διαταραχές δεν επηρεάζουν όλους μας με τον ίδιο τρόπο, καθώς άλλοι κάποιοι είναι λιγότερο ή περισσότερο λειτουργικοί στην καθημερινότητά τους. Άλλοι πάλι, μπορεί να μην πληρούν τα κριτήρια για να πάρουν την ταμπέλα μιας αγχώδους διαταραχής. Άλλοι ίσως διαχειρίζονται το άγχος και τα συμπτώματά του με έναν πιο “θετικό” τρόπο ή ακόμη και το άγχος αυτό να λειτουργεί ως καταλύτης στο να κάνουν τα βήματα που χρειάζονται για να κάνουν πράγματα στη ζωή τους, κρύβοντας αυτό το άγχος καλά από τα μάτια των γύρω τους…

Πως μπορώ να καταλάβω αν πάσχω από άγχος υψηλής λειτουργικότητας;
Ακολουθούν κάποιες πιθανές ενδείξεις εφόσον όπως ανέφερα δεν πρόκειται για διαταραχή με συγκεκριμένα κριτήρια.
-Ανησυχία, ένταση, φόβος και άγχος.
-Ευερεθιστότητα και δυσκολία χαλάρωσης, κυρίως πριν από κάποια σημαντική κατάσταση.
-Τελειομανία που συνοδεύεται από άγχος αποτυχίας ή κριτικής από τους άλλους αλλά και από τον ίδιο τον εαυτό.
-Εμμονές, υπεραναλυτικές και χαοτικές σκέψεις, σαν το μυαλό να μην σταματά ποτέ.
-Υπεραπασχόληση και εργασιομανία, έντονη ανάγκη ελέγχου καθώς το άτομο δεν μπορεί να “μοιράσει” τον όγκο εργασίας ή ευθύνες και φυσικά όλα πρέπει να περνούν από τον ίδιο για να είναι σίγουρο ότι θα γίνουν καλά (μία ψυχαναγκαστική τελειοθηρική συμπεριφορά).
-Σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία και ταχύπνοια, προβλήματα στην όρεξη για φαγητό, στον ύπνο.
Ως αντιστάθμισμα σε αυτή την πιεστική και γεμάτη ένταση κατάσταση κάποιες φορές καταφεύγει στη χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών για να χαλαρώσει.

Πως μπορεί να γίνει η διάγνωση;
Όσον αφορά στη διάγνωση, επειδή όπως είπαμε και προηγουμένως δεν υπάρχει ως συγκεκριμένη διαταραχή από τη μία αλλά και επειδή τα συγκεκριμένα άτομα είναι άκρως λειτουργικά από την άλλη, υπάρχει σχετική δυσκολία. Κυρίαρχο σύμπτωμα είναι η δυσφορία από το ίδιο το άτομο αλλά και πιθανή δυσλειτουργία σε κάποιους τομείς που όμως μπορεί και πάλι να μην είναι εμφανής. Για αυτό ακριβώς χρειάζεται ένα πολύ καλό ιστορικό που αφορά όλες τις πλευρές του ατόμου. Βέβαια, δεν είναι πάντα τόσο εύκολο να αναζητήσουν βοήθεια τα συγκεκριμένα άτομα αν δεν έχουν και σωματικά συμπτώματα, καθώς μπορεί για παράδειγμα να θεωρούν την τελειομανία τους ως θετικό στοιχείο που τελικά βοηθάει στην καθημερινότητα. Επίσης, όπως όλες οι αγχώδεις διαταραχές, μπορεί να συνυπάρχει και με μία καταθλιπτική συμπτωματολογία, χωρίς να το αντιλαμβάνεται το άτομο θεωρώντας την “πεσμένη του διάθεση” στην κούραση για την επίτευξη των υψηλών στόχων τους.
Όπως και σε όλες τις αγχώδεις διαταραχές η απάντηση είναι η ψυχοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή και πολλές φορές συνδυασμός και των δύο.